Паўднёвы В’етнам

Паўднёвы В’етнам — распаўсюджаная ў літаратуры назва змяняўшых адна адну дзяржаў, якія існавалі ў 1954 — 1976 у частцы сучаснага В’етнама на поўдзень ад 17 паралелі (р. Бенхай). Назвы дзяржаў:

• 1954—1955: Дзяржава В’етнам (Quốc gia Việt Nam) — (з 1949 па 1954 існавала на ўсёй в’етнамскай тэрыторыі)
• 1955—1975: Рэспубліка В’етнам (Việt Nam Cộng Hòa)
• 1975—1976: Рэспубліка Паўднёвы В’етнам (Cộng Hòa Miền Nam Việt Nam).

Сталіцай «Паўднёвага В’етнама» быў горад Сайгон (цяпер Хашымін).

Гісторыя

Існавала некалькі прычын таго, чаму Паўднёвы В’етнам аддзяліўся ад Паўночнага. Перш за ўсё, гэтая тэрыторыя пазней за ўсё была далучана да гістарычнай В’етнамскай дзяржавы, і большасць насельніцтва тут складалі не в’етнамцы, а нацыянальныя меншасці - мыонгі і мон-кхмерскія народнасці. У сувязі з гэтым Францыя адносна лёгка акупавала гэтую частку В’етнама ў XIX стагоддзі. У той час як Анам (цэнтральны В’етнам) і Танкін (паўночны В’етнам) мелі статус пратэктаратаў, паўднёвы В’етнам з’яўляўся калоніяй Кахінхіна і ад яго нават абіраліся дэпутаты ў французскі парламент. Таму французскія інтарэсы тут былі мацней, чым у астатняй частцы В’етнама, і па заканчэнні Другой сусветнай вайны французы прыклалі ўсе намаганні, каб не дапусціць на гэтую тэрыторыю партызан з Паўночнага В’етнама. У 1949 у на поўдні В’етнама была абвешчана дзяржава, фармальным кіраўніком якой быў в’етнамскі імператар Бао Дай з дынастыі Нгуен, фактычна жа ў ім кіравала французская каланіяльная адміністрацыя. У 1954 згодна Жэнеўскім пагадненням адбыўся часовы падзел В’етнама (да правядзення усеагульных выбараў), пры гэтым каля 1 млн каталікоў з Паўночнага В’етнама бегла на поўдзень.

Паўднёвав’етнамскі ўрад, аднак, сутыкнуўся з няздольнасцю цалкам кантраляваць краіну, на тэрыторыі якой змагаліся розныя рэлігійныя і тэрарыстычныя групоўкі. Французаў на тэрыторыі Паўднёвага В’етнама змянілі амерыканцы, аднак вельмі непаслядоўная палітыка ЗША як у дачыненні да Паўднёвага В’етнама, так і пры вядзенні вайны супраць Паўночнага В’етнама, прывяла да росту антыамерыканскіх настрояў і страце аўтарытэту паўднёвав’етнамскім урадам, у якім перыядычна адбываліся перавароты.

Важнае значэнне ў ацэнцы вайны ў В’етнаме мае той факт, што ўрад ДРВ не прызнаваў факт існавання на поўдні асобнай незалежнай дзяржавы, указваючы, што яе абвяшчэнне супярэчыць Жэнеўскім пагадненням. У сувязі з гэтым да цяперашняга часу аб’яднаны В’етнам і ЗША па рознаму трактуюць падзеі таго перыяду, расцэньваючы іх адпаведна як нацыянальна-вызваленчую барацьбу за вызваленне акупаванай часткі краіны і агрэсію сацыялістычнай дзяржавы супраць амерыканскага саюзніка.

Вайна паміж Паўночным В’етнамам і партызанамі Паўднёвага В’етнама, з аднаго боку, супраць ЗША і ўрада Паўднёвага В’етнама, з другога боку, фармальна скончылася ў 1973 падпісаннем Парыжскіх мірных пагадненняў, пасля якіх амерыканскія войскі былі выведзеныя з Паўднёвага В’етнама. Аднак паўночнав’етнамская армія ў парушэнне дадзеных пагадненняў працягнула вядзенне баявых дзеянняў з мэтай зрынуць паўднёвав’етнамскі рэжым. У сакавіку-красавіку 1975 у выніку шырокамаштабнага наступу гэтая мэта была дасягнутая. Новы ўрад быў цалкам падкантрольны паўночнав’етнамскай адміністрацыі, і ў 1976 было абвешчана аб аб’яднанні Паўднёвага і Паўночнага В’етнама ў адзіную Сацыялістычную рэспубліку В’етнам.

Гл. таксама

• В’етнам
• Паўночны В’етнам
• Французскі Індакітай