Пенза
Пенза (руск.: Пенза) — горад у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Пензенскай вобласці. Насельніцтва 512,9 тыс. чалавек (2005). Размешчаны на Прыволжскім узвышшы, на рацэ Сура (прыток Волгі), за 709 км ад Масквы.
Гісторыя
Заснаваны ў 1663 годзе як вартавы пункт на паўднёва-ўсходняй ускраіне Рускай дзяржавы; падвяргаўся нападам крымскіх татараў і нагайцаў. У верасні 1670 года узяты атрадамі Сцяпана Разіна. З 1719 года цэнтр Пензенскай правінцыі ў складзе Казанскай губерні; у 1723 годзе заснаваны гарадавы магістрат (да 1866 года). У жніўні 1774 года праз Пензу прайшла армія Емяльяна Пугачова. Са снежня 1780 года цэнтр намесніцтва, ператворанага ў 1796 годзе ў губернскі горад. У 1797—1801 гадах павятовы горад Саратаўскай губерні, з 1801 года губернскі горад. У 1874 годзе праз Пензу прайшла Сызрана-Вяземская чыгунка, а ў 1895 годзе пабудавана чыгунка Пенза-Рузаеўка. У 1928-30 гадах цэнтр Пензенскай акругі Сярэдне-Волжскага краю, з 4 лютага 1939 года — абласны цэнтр.
Адукацыя
- Пензенскі дзяржаўны ўніверсітэт
- Пензенскі дзяржаўны ўніверсітэт архітэктуры і будаўніцтва
- Пензенскі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт
- Пензенскі дзяржаўны аграрны ўніверсітэт
- Пензенскі артылерыйскі інжынерны інстытут імя Галоўнага маршала артылерыі М. М. Воранава
Тэатры
- Пензенскі абласны драматычны тэатр імя А. В. Луначарскага
- Пензенскі абласны тэатр лялек «Лялечны дом»
Вядомыя асобы
- Аляксандр Сямёнавіч Архангельскі (1854—1926) — расійскі пісьменнік і літаратуразнавец.
- Анатоль Валянцінавіч Волкаў (1908—1985) — беларускі мастак-графік і жывапісец.
- Юрый Міхайлавіч Жучэнка (1945—2015) — радыебіёлаг, эколаг, геафізік.
- Мікалай Пятровіч Звездачотаў (1904—1985) — беларускі акцёр.
- Усевалад Эмільевіч Меерхольд — савецкі рэжысёр, акцёр.
- Макс Моўшавіч Шляймовіч (нар. 1941) — беларускі архітэктар.
Літаратура
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 12: Палікрат — Праметэй. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0198-2 (т. 12), ISBN 985-11-0035-8.
Катэгорыя·Населеныя пункты без насельніцтва Катэгорыя·Населеныя пункты паводле алфавіта
Змесціва гэтай старонкі з праектаў амерыканскага фонда «Вікімедыя» дасяжнае пад сукупнай ліцэнзіяй CC BY-SA 3.0 і GFDL.