Пячэрскі раён (Кіеў)

Пячэрскі раён (укр.: Печерський район) — адзін з цэнтральных раёнаў Кіева.

У склад Пячэрскага раёна ўваходзяць тэрыторыі: Чорная гара, Верхняя Тэлічка, Сапёрнае Поле, Звярынец, Пячэрск, Чэрэпанава гора, Берастава, Клоў, Бесарабка, Ліпкі, Лаўра

Гісторыя

У часы Кіеўскай Русі

Гісторыя Пячэрскага раёна Кіева непадзельна звязана уласна з узнікненнем і развіццём сталіцы Украіны. Займаючы тэрыторыю гістарычных мясцовасцяў і ўрочышчаў на правым беразе Дняпра, сучасны Пячэрскі раён увабраў у сябе Ўладзімерскую горку, Перавесішчэ-Хрэшчатык, Ліпкі, Кіева-Пячэрск, Угорскае ўрочышча, Аскольдава магіла, Берастава, Наводнічы, Звярынец, Выдубічы, Верхняя Тэлічка, Сапёрная Слабодка, горы: Лысая, Чорнуя, Багрынава, даліны Клова і часткова Лыбідзі.

Паблізу ўрочышча Угорскае, 882 г. Алег забіў кіеўскіх князёў Аскольда і Дзіра і стаў панаваць у Кіеве, сказаўшы: «Гэта будзе маці гарадоў рускіх». Князь Уладзімір Святаславіч 988г. увёў на Русі хрысціянства, на месцы хрышчэння кіяўлян узвышаецца помнік-калона. А потым, 1051 г. манахі Антоній Пячэрскі і Феадосій Пячэрскі заснавалі ў выкапаных паблізу княжацкай вёскі Берастава ў пячорах праваслаўны манастыр - будучую Кіева-Пячэрскую Успенскую лаўру. Адсюль і пайшла назва раёна. Акрамя Лаўрскай, вядомыя яшчэ не менш старажытныя Звярынецкія пячоры і іншыя пячоры на тэрыторыі раёна.

Першыя каменныя будынкі ў раёне з’явіліся яшчэ ў XI ст. у Пячэрскім манастыры, а ў XII ст. тут ужо існавала значнае паселішча.

XVII-XVIII стагоддзя

У канцы XVII ст. Пячэрскі гарадок становіцца ваенна-адміністрацыйным цэнтрам Кіева. Гетман Іван Самойлавіч пачынае збудаванне земляной крэпасці, а затым гетман Іван Мазепа зводзіць абарончыя сцены з вежамі, цэрквамі вакол лаўры, дае вялікія сродкі на царкоўнае будаўніцтва. Палкоўнікі Войска Запарожскага таксама прадастаўляюць сродкі на развіццё і ўпрыгажэнні Пячэрскага, Нікольскага, Выдубіцкага, Міхайлаўскага Златаверхняга манастыроў, на развіццё ўкраінскай нацыянальнай культуры; яе распаўсюджвалі і Лаврская школа, лаўраўская друкарня і іканапісная майстэрня. Рознапланавае значэнне Пячэрскага расце на працягу наступнага часу. У сярэдзіне XVIII ст. тут зводзяцца Царскі (Марыінскі) і Клоўскі палацы, дом кіеўскіх генерал-губернатараў, каменныя вароты і парахавыя склепы, ўдасканальваюцца фартыфікацыйныя збудаванні Пячэрскай крэпасці. У канцы XVIII ст. насупраць лаўры будуецца велізарны арсенал з жоўтай кіеўскай цэглы. Зялёную гліну для абпалу гэтай цэглы здабывалі тут жа, на схілах Дняпра і Лыбідзі, і тыя цагляныя сталі першымі прамысловымі прадпрыемствамі раёна. З такой жа цэглы пабудавана пасля ўсю новую Пячэрскую крэпасць на велізарным тэрыторыі плато - Васількоўскага і Шпіталёвага ўмацавання, казармы, абарончыя вежы, сцены, новы арсенал, а яшчэ - інстытут высакародных дзяўчын, быкі ланцуговага моста праз Дняпро.

XIX стагоддзя

З развіццём капіталізму Кіеў хутка расце і развіваецца. У XIX ст. ўзнікае вуліца Хрэшчатык, і стары Кіеў зліваецца з пячэрскім. Утвараюцца характэрныя ўчасткі забудовы і рассялення кіяўлян. Дзелавы Хрэшчатык - банкі, канторы, біржы. Адзіным прамысловым прадпрыемствам Пячэркі застаецца завод «Арсенал». Лысагорскі форт становіцца месцам пакаранняў смерцю. На мяжы XIX-XX стст. на тэрыторыі сучаснага Пячэрскага раёна ўжо дзейнічалі гарадскі музей старажытнасцей і мастацтваў, зала Дваранскага і Купецкага сходу, іпадром.

XX-XXI стагоддзя

Падчас першай сусветнай вайны Пячэрка хутка мілітарызуецца: пашыраецца арсенал, зводзяцца ваенныя вучылішча, пракладваюцца чыгуначныя шляхі да ўсіх ваенных аб’ектаў. Вызваленчы рух 1917-1920 гг. робяць Пячэрскі раён арэнай братазабойчых баявых дзеянняў, а карныя органы кожнага супрацьстаялага боку выбіраюць за свой двор панскія Ліпкі.

Новы ўздым перажывае Пячэрскі раён пасля 1934г., калі сталіцу Украіны з Харкава ў Кіеў, у Ліпках размясціліся ўрадавыя ўстановы. У той жа час было знішчана мноства помнікаў культавай архітэктуры, могілкі «Аскольдава магіла». У 30-х гадах пабудавана Вярхоўная Рада, гіганцкі дом НКУС (зараз - Кабінет Міністраў), клубы, школы, дзіцячыя сады і яслі, шматлікія жылыя дамы, стадыён «Дынама», набярэжную Дняпра. Даваенны праект планіроўкі Пячэрска-Звярынецкага раёна распрацаваў архітэктар Іван Доўгалюк. Праект перапланіроўкі Пячэрска-Звярынецкага раёна было здзейснена часткова, мясцовасць у раёне сучаснага бульвара Лесі Украінскі заставалася спланаванай і маланаселенай.

Другая сусветная вайна нанесла страшныя раны Пячэрке. Доўгі час заставаўся разбураным Успенскі сабор лаўры, знішчаны падчас акупацыі горада агентамі НКУС.

У пасляваенныя гады аднымі з першых масава былі забудаваны катэджамі наваколлі - Багрынавай гары, Старанавадніцкая вуліца, потым пачалося масавае будаўніцтва шматпавярховых жылых дамоў у паўднёвай частцы раёна - вуліцы Бастыённай, Кіквідзе, бульвар Дружбы Народаў. У 60-х гадах перанесены і забудавана бульвар Лесі Украінкі і прылеглыя вуліцы. У старадаўнім Аносаўскім саду 1957 уладкованы парк Славы з абеліскам і Вечным агнём над магілай Невядомага Салдата.

У апошнія дзесяцігоддзі ў раёне з’явілася шмат новых грамадскіх будынкаў і ўстаноў, жылыя масівы. У 1981 г. быў урачыста адкрыты Мемарыяльны комплекс «Нацыянальны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны 1941-1945 гадоў» (цяпер называецца Музей гісторыі Украіны ў Другой сусветнай вайне). На беразе Дняпра ўсталяваны памятны знак падставы Кіева, а ў Кловском палацы адкрыты Музей гісторыі Кіева.

У 1964 годзе ў Пячэрскім раёне дняпроўскіх схілах адкрыты Цэнтральны батанічны сад з выдатным садам бэзу і дэндрарый.

Агульныя дадзеныя

У Пячэрскім раёне горада Кіева, які займае плошчу 27 км², пражывае 240 тыс. чал., тут дзейнічае каля 30 прамысловых прадпрыемстваў, 28 навукова-даследчых і праектных інстытута, 4 вышэйшых навучальных ўстановы, 8 тэхнікумаў і прафтэхвучылішчаў, 15 сярэдніх, адна вячэрняя, дзве спартыўныя школы, 17 дашкольных устаноў, чатыры бальніцы і ваенны шпіталь, пяць паліклінік. Пячэрскі раён вельмі насычаны культурнымі ўстановамі: Украінскі дом, Палац дзяцей і юнацтва, Цэнтр культуры, адукацыі і адпачынку Узброеных сіл Украіны, дзевяць дзяржаўных музеяў, 18 бібліятэк, 7 палацаў і дамоў культуры, два тэатры і тры тэатра-студыі, 4 кінатэатра, цэнтральны парк культуры і адпачынку, Будынкі на Пячэрке: Нацыянальная філармонія, Міжнародны цэнтр культуры і мастацтваў, дзіцячая карцінная галерэя і тры дзіцячыя музычныя школы.

Фотаздымкі

• Марыінскі палац
• Дом з хімерамі
• Будынак Нацыянальны банк Украіны
• Будынак Кабінет міністраў
• Алея славы і помнік невядомаму салдату

Спасылкі