Ташкент

Ташке́нт (узб.: Toshkent, Тошкент) — сталіца Узбекістана. Найбуйнейшы па колькасці насельніцтва горад Узбекістана і Цэнтральнай Азіі, цэнтр Ташкенцкай гарадской агламерацыі, найважнейшы авіяцыйны, чыгуначны і аўтамабільны вузел, а таксама палітычны, эканамічны, культурны і навуковы цэнтр краіны.

Адміністрацыйна Ташкент дзеліцца на 11 раёнаў.

Гісторыя

Упершыню ўпамінаецца ў кітайскіх хроніках канца 2 — пачатку 1 стагоддзя да н.э. пад назвай Юні. У 4-5 стагоддзях н.э. нарадское паселішча Чач (Шаш) у цэнтры земляробчага аазіса, на перакрыжаванні гандлёвых шляхоў паміж Усходам і Еўропай. У 6 стагоддзі ў складзе Цюркскага каганата. У 8-9 стагоддзях пад назвай Бінкент быў цэнтрам самастойнага ўладання Чач (Шаш). У пачатку 8 стагоддзя заваяваны арабамі. Шмат разоў разбураўся качэўнікамі. У 9-10 стагоддях у складзе дзяржавы Саманідаў, у канцы 10 — пачатку 13 стагоддзяў — дзяржаў Караханідаў і Каракітаяў. Упершыню пад назвай Ташкент упамінаецца ў 11 стагоддзі. У пачатку 13 стагоддзя Ташкент захапіў шах Харэзма Мухамед II, паводле загаду якога ў 1214 годзе горад разбураны, а жыхары пераселены. У 14 стагоддзі заваяваны Цімурам, ператвораны ў адну з найбуйнейшых крэпасцей Цімурыдаў.

У другой палове 16 стагоддзя далучаны да Бухарскага ханства. У 17-18 стагоддзях захоплены казахамі і калмыкамі. У 1809 годзе ў складзе Какандскага ханства. У 1865 годзе далучаны да Расійскай імперыі, з 1867 года цэнтр Туркестанскага генерал-губернатарства і Сырдар’інскай вобласці. У 1899 годзе да Ташкента пракладзена сярэднеазіяцкая чыгунка.

З 1918 года сталіца Туркестанскай Аўтаномнай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі. У часы Вялікай айчыннай вайны ў Ташкент была эвакуявана АН БССР, жыў Якуб Колас. Сярэднеазіяцкі ўніверсітэт скончыў беларускі лінгвіст і перакладчык Аркадзь Мардвілка. У Ташкенцім педінстытуце працаваў беларускі паэт, перакладчык Сцяпан Ліхадзіеўскі. Тут падпісана Ташкенцкая дэкларацыя (1996). З 1993 года ў Ташкенце дзейнічаў беларускі культурны цэнтр «Світанак».

Адукацыя і культура

• Ташкенцкі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Нізамі
• Узбекскі рэспубліканскі лялечны тэатр

Транспарт

• Ташкенцкі метрапалітэн

Памятныя мясціны

• Маўзалей Юнус-Хана
• Медрэсэ Абдулкасім Шэйха
• Медрэсэ Баракхан

Вядомыя асобы

• Уладзімір Васілевіч Аўсянка (нар. 1955) — беларускі архітэктар.
• Гурый Іларыёнавіч Барышаў (1928—2001) — беларускі тэатразнавец і мастацтвазнавец.
• Шукур Бурханаў, узбекскі акцёр
• Альберт Віктар Ёзэфавіч Вейнік
• Уладзімір Рыгоравіч Зубкоў (нар. 1935) — беларускі архітэктар.
• Бернара Рахімаўна Карыева, узбекская балерына
• Яўген Вітольдавіч Корчыц, беларускі хірург
• Аляксандр Сарагавец (1991—1995), Герой Расійскай Федэрацыі
• Юлій Платонавіч Пурэцкі (1929—2000) — беларускі архітэктар.
• Галіна Рыгораўна Качаткова (нар. 1939) — беларускі архітэктар.
• Ніна Мікалаеўна Юдзеніч (1924—2010) — беларускі музыказнавец, педагог.
• Анатоль Віктаравіч Яршоў (1933—2018) — беларускі архітэктар.
• Дзмітрый Сяргеевіч Варанюк (нар. 1987) — член Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь 7-га склікання.
• Юрый Валянцінавіч Трубнікаў (нар. 1946) — беларускі матэматык, спецыяліст у галіне тэорыі функцый і функцыянальнага аналізу. Доктар фізіка-матэматычных навук.

Літаратура

• Ташкент // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15: Следавікі — Трыо. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15), ISBN 985-11-0035-8.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ташкент