Франкіўскі раён (Львоў)

Франкіўскі раён (укр.: Франківський район) — раён горада Львова, які ахоплівае паўднёва-заходнюю частку горада: мясцовасці Вулька, Кастэліўка, Кульпаркіў, Новы Світ і часткова Багданіўку.

Назва

Франкіўскі раён Львова з’яўляецца адным з самых маладых у горадзе — як асобная адміністрацыйная адзінка ён быў утвораны 15 красавіка 1973 г., атрымаўшы назву Савецкага раёна. Аднак сваю сучасную назву ён атрымаў 3 лютыага 1993 г., калі Вярхоўная Рада Украіны сваёй пастановай зацвердзіла яго новую назву - Франкіўскі раён - у гонар Івана Франка.

Тэрыторыя і насельніцтва

Буйнейшыя вуліцы: Сцяпана Бандэры, Герояў УПА, Кульпаркіўская, Стрыйская, Уладзіміра Вялікага, Навуковая, Антановіча, Яўгена Канавальца, Генерала Чупрынкі, Княгіні Вольгі.

Хоць у Львове, як і па ўсёй Украіне, назіраецца скарачэнне насельніцтва, у Франкіўскім раёне ёсць нязначны станоўчы прырост колькасці жыхароў раёна, а на працягу апошніх гадоў дэмаграфічная сітуацыя палепшылася амаль на 10 тыс. жыхароў.

Умоўна, Франкіўскі раён можна падзяліць на дзве часткі. Першая, старая частка - цягнецца ад вул. Бандэры да чыгуначнай каляіны, тут пераважае забудова канца XIX ст. і даваенная забудова, прэстыжная, малапавярховая, катэджная забудова. Другая частка Франкіўскага раёна абмежаваная чатырохкутнікам вуліц Уладзіміра Вялікага - Кульпаркіўскай - Навуковай - Стрыйскай, які перасякаецца вул. Княгіні Вольгі. Тут пераважае шматпавярховая забудова “хрушчоўкамі”, а таксама дама ў стылі канструктывізму 1970-1990-х гг. У абодвух частках раёна маюцца ўкрапванні найноўшай забудовы 2000-х і 2010-х гг.

Гісторыя

Тэрыторыі сучаснага Франкіўскага раёна адносна позна ўвайшлі ў склад горада. Раней яны былі ці ўвогуле незаселеныя, ці ж тут былі вёскі, якія пасля былі далучаны да Львова. Тэрыторыі, якія размешчаны паміж цэнтрам і чыгункай, былі забудаваныя ў другой палове XIX ст. і ў міжваенны перыяд, а тэрыторыі ад вул. Уладзіміра Вялікага і да мяжы горада - у другой палове XX ст. У прыватнасці яшчэ ў XV ст. на тэрыторыі сучаснай абласной псіхіятрычнай бальніцы на вул. Кульпаркіўскай быў густы лес. Першая згадка аб прыгарадным паселішчы Кульпаркіў датуецца 1426 г.

У XVII ст. над Вулецкім патокам, прытокам Полтвы было закладзена сяло Вулька - яно было размешчана ў раёне сучаснай вул. Сахарава, дзе і сёння размешчаны Вулецкія пагоркі. У сярэдзіне XVIII ст., а дакладней у 1750 г. у планах горада была паказаная безназоўная дарога, па якой праходзіла мяжа паміж Галіцкім і Кракаўскім прадмесцем — сучасная вул. Бандэры. Функцыю мяжы, аднак ужо паміж Франкіўскім і Галіцкім раёнамі Львова, гэтая вуліца выконвае і цяпер.

Менавіта адсюль у 1840 г. пачалося ўрбаністычнае асваенне гэтай тэрыторыі, праўда першай назвай новай вуліцы Львова быў Новы свет. Зрэшты, больш бурна гэтая тэрыторыя пачала развівацца крыху пазней. У 1861 г., пасля будаўніцтва чыгункі Львоў - Пярэмышль, у мясцовасці Багданіўка быў пабудаваны буйнейшы ў Львове хлебазавод “Меркурый” (сучасны хлебазавод N 1). У 1870-1875 гг. на тэрыторыі былога сяла Кульпаркіў пабудавана псіхіятрычная клініка.

Аднак, асабліва спрычыніліся да развіцця гэтай новай мясцовасці Львова выдатныя ўкраінскія архітэктары Іван Левінскі і Юліян Захарэвіч. У 1885 г. будаўнічая фірма Івана Левінскага пачала актыўнае асваенне гэтых земляў, прысвоіўшы ім назву Кастэліўка - зараз гэту назву носіць вуліца, размешчаная паралельна з сучаснай вуліцай Сахарава. У пачатку XX ст. будаўнічая фірма Івана Левінскага пабудавала тут 50 раён камфартабельных дамоў. Не выпадкова, што ўжо ў часы незалежнасці адной з вуліц у гэтым раёне Львова, якая размешчана паміж вуліцамі Катлярэўскага і Генерала Чупрынкі, прысвоілі імя Івана Левінскага, а размешчаная побач з ёй невялікая вуліца атрымала імя Юльяна Захарыевіча.

У міжваенныя гады працягваецца забудова прэстыжнымі дамамі, у прыватнасці ў 1930 г. да Львова было далучана сяло Кульпаркіў, таксама ў 1930-я гг. былі ліквідаваныя Гарадоцкія могілкі (цяпер іх тэрыторыю часткова займае Прывакзальны рынак). Пасля завяршэння Другой сусветнай вайны нейкай асаблівай цікавасці да гэтай часткі Львова савецкая ўлада не выяўляла, таму актыўнай жылой забудовы тут не вялося, гэтак жа гэтую частку Львова, за асобнымі выключэннямі, абыйшла індустрыялізацыя. Як вынік — у савецкія часы тут не было значнага прамысловага будаўніцтва, за асобнымі выключэннямі.

Аднак па сапраўднаму актыўнае асваенне тэрыторыі Франкіўскага раёна пачалося толькі ў 1960-1970-я гг., калі ўздоўж вуліцы Арцёма (цяпер вул. Уладзіміра Вялікага) быў перабудаваны комплекс пяці і дзевяціпавярховых жылых будынкаў, а на скрыжаванні з вул. Стрыйскай — будынак выдавецтва «Свабодная Украіна». У 1966 г. на сучаснай вуліцы Тралейбуснай з’явілася яшчэ адно камунальнае прадпрыемства, якое вызначае развіццё ўсяго горада — Львоўэлектратранс. У 1980-х гг. працягнулася забудова вуліц Навуковай і Княгіні Вольгі — апошнюю пашырылі для трамвайнай лініі, якая злучыла гэты раён з цэнтрам горада. Трамвайную каляіну праз вул. Навуковую павінны былі падоўжыць да вул. Трускавецкай, для гэтага пачалі будаўніцтва моста, аднак яго так і не ўдалося завяршыць - пакуль што там размешчана аўтастаянка. Таксама ў 1980 г. частку вул. Навуковай і сучаснай вул. Сіманенка злучылі з цэнтрам з дапамогай тралейбуснай лініі. У 2012 г. тралейбусную лінію па вул. Навуковай працягнулі да вул. Підстрыгача.

Галерэя

• Нацыянальны ўніверсітэт “Львоўская палітэхніка”
• Вул. Генерала Чупрынкі
• Будынак аўтарства Івана Левінскага
• Прывакзальны рынак
• Скрыжаванне вул. Уладзіміра Вялікага і Княгіні Вольгі
• Аквапарк “Пляж”

Зноскі