Грозны

Грозны — сталіца Чачэнскай Рэспублікі, цэнтр Грозненскага раёна. Горад рэспубліканскага значэння, у склад раёна не ўваходзіць, утварае гарадскую акругу горад Грозны. Горад размешчаны на абодвух берагах ракі Сунжа. Насельніцтва — 301 253 чалавекі (2019).

Гісторыя

Узнік у 1818 годзе пры будаўніцтве Сунжанскай абарончай лініі як расійская крэпасць Грозная. У снежні 1869 годзе крэпасць, якая страціла сваё ваеннае значэнне, была перайменавана ў г. Грозны. У 1893 годзе праз Грозны прайшла чыгуначная лінія Беслан — Пятроўск-Порт (цяпер Махачкала). У 1893 годзе паблізу горада пачалася здабычы нафты. У пачатку 20 ст. Грозны ператварыўся ў буйны прамысловы цэнтр Паўночнага Каўказа, працавалі нафтаперагонныя заводы, чыгуналіцейны завод і механічныя майстэрні. 7 сакавіка 1944 года, у сувязі з дэпартацыяй чачэнцаў і інгушоў, горад быў цэнтрам Грозненскай акругі ў складзе Стаўрапольскага края, але 22 сакавіка 1944 ён зноў атрымаў статус цэнтра асобнага рэгіёну — Грозненскай вобласці, а з 9 студзеня 1957 года, пасля рэабілітацыі чачэнцаў і інгушоў, — сталіцы адноўленай ЧІАССР.

1 кастрычніка 1991 года Агульнанацыянальная кангрэс чачэнскага народу пад кіраўніцтвам Джахара Дудаева абвясціў аб падзеле Чачэна-Інгушэціі на суверэнную Чачэнскую рэспубліку (сталіца — Грозны) і Інгушскую рэспубліку ў складзе РСФСР.

Падчас Першай і Другой чачэнскай вайны моцна разбураны.

Адукацыя і культура

• Чачэнскі дзяржаўны ўніверсітэт
• Чачэнскі драматычны тэатр імя Ханпаша Нурадзілава

Транспарт

• Міжнародны аэрапорт Грозны

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Грознага

• Дзмітрый Анатолевіч Жукаў
• Абдул Муслім Магаметавіч Магамаеў — азербайджанскі кампазітар і дырыжор
• Нэлі Андрэеўна Абухава (нар. 1947) — беларускі архітэктар.
• Уладзімір Мікалаевіч Баршчоў (нар. 1956) — беларускі палітык.
• Уладзімір Янокавіч Агабекаў (нар. 1940) — беларускі хімік.
• Анатоль Сямёнавіч Фядзенка (1929—2011) — вучоны-матэматык, педагог, аўтар прац па дыферэнцыяльнай геаметрыі.

Зноскі

1. ↑ https://grozgorduma.ru/глава/
2. ↑ http://grozmer.ru/vlast/myer-goroda.html
3. ↑ Колькасць насельніцтва Расійскай Федэрацыі па гарадах, пасёлках гарадскога тыпу і раёнах на 1 студзеня 2010 года (руск.)