Растоў-на-Доне

Растоў-на-Доне (руск.: Ростов-на-Дону) — горад у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Растоўскай вобласці, цэнтр Паўднёвай федэральнай акругі, Горад воінскай славы. У горадзе знаходзіцца штаб 4-й арміі ВПС і СПА Расіі. Насельніцтва 1 115 000 чалавек (2015). Заснаваны ў 1749 годзе.

Цэнтр горада Растова-на-Доне знаходзіцца за 1076 км (па дарогах на 2006 год) на паўднёва-паўднёва-усход ад Масквы. Размешчаны на паўднёвым усходзе Усходне-Еўрапейскай раўніны, у асноўным на правым беразе ракі Дон, за 46 км ад яе ўпадзення ў Азоўскае мора. Паўднёва-заходнія ўскраіны горада прымыкаюць да дэльты ракі Дон.

Клімат умерана кантынентальны. Зіма мяккая; сярэдняя тэмпература студзеня −4.6 °C. Лета спякотнае, працяглае, з перавагай сонечнага надвор’я; сярэдняя тэмпература ліпеня 23 °C. Ападкаў каля 500 мм у год.

Гісторыя

На месцы сучаснага горада ў 1749 годзе былі заснаваны Цемярніцкая мытня і порт; у 1761 годзе заснавана крэпасць, названая Растоўскай у гонар мітрапаліта Дзмітрыя Растоўскага. Населены пункт пры гэтай крэпасці ператвораны ў горад у 1796 годзе; атрымаў назву Растоў-на-Доне. З 1797 годзе павятовы горад Наварасійскай, з 1802 — Екацярынаслаўскай губерні. З сярэдзіны 19 стагоддзя пачаўся рост прамысловасці. У 1853 годзе была адкрыта тытунёвая фабрыка, у 1857 годзе — буйны чугунаплавільны завод, у 1870 годзе — папяровая фабрыка. У 1870-я гады злучаны чыгункай з Харкавам, Варонежам і Уладзікаўказам. У 1888 годзе ўключаны ў склад Вобласць Войска Данскога. З 1924 года — цэнтр Паўночна-Каўказскага і з 1934 года Азова-Чарнаморскага краёў, з 1937 года — Растоўскай вобласці. У перыяд Вялікай Айчыннай вайны Растоў-на-Доне быў двойчы захоплены нямецкімі войскамі (21-29 лістапада 1941, 27 ліпеня 1942 — 14 лютага 1943).

Эканоміка

Буйнейшыя прамысловыя прадпрыемствы: Ростсельмаш — буйнейшы вытворца самаходных збожжапрыбіральных і кормаўборачных камбайнаў Расіі, Эмпілс — адзін з буйнейшых у Расіі вытворцаў ЛКМ, Раствертал — вырабляе верталёты Мі-24, Мі-26, Мі-28, Мі-35, Данскі тытунь — адзін з буйнейшых у Расіі вытворцаў цыгарэт, Гарызонт — галоўны вытворца навігацыйных радыёлакацыённых станцый для грамадзянскага і вайсковага флатоў, ГПЗ-10 — вытворчасць падшыпнікаў, Залаты Колас — вытворца кандытарскіх вырабаў, Легмаш — вытворца абсталявання для лёгкай прамысловасці, Ростпрадмаш — вытворца абсталявання для харчасмакавай прамысловасці, Атланціс Пак — вытворчасць штучнай каўбаснай абалонкі і інш.

Вядомыя ўраджэнцы

Асноўныя артыкулы: Вядомыя асобы Растова-на-Доне‎ і Ганаровыя грамадзяне Растова-на-Доне‎

Леанід Васілевіч Аляксееў (1921—2008) — савецкі і рускі археолаг і гісторык.
Юрый Абрамавіч Башмет (нар. 1953) — расійскі альтыст, дырыжор, педагог.
Канстанцін Мікалаевіч Лаўраненка (нар. 1961) — расійскі акцёр тэатра і кіно.
Павел Іванавіч Лаўрэнка (1912—2002) — беларускі інжынер-будаўнік.
Вольга Фёдараўна Нячай (нар. 1936) — беларускі кіназнавец.
Лілія Мікалаеўна Пятроўская (нар. 1933) — беларускі архітэктар.
Анатоль Абрамавіч Рудакоў (1921—1990) — беларускі акцёр.
Сафія Леанідаўна Смірнова (нар. 1934) — беларускі архітэктар.
Дзяніс Аляксандравіч Чакалаў (нар. 1975) — расійскі пісьменнік-фантаст.
Ксенія Кірылаўна Хачатранц (нар. 1938) — беларускі архітэктар і тэарэтык архітэктуры.
Людміла Сяргееўна Шаламенцава (1937—2019) — беларуская піяністка, педагог.
Аляксандр Барысавіч Гудкоў (нар. 1957) — беларускі палітык.
Аляксей Уладзіміравіч Белы (нар. 1950) — беларускі фізік. Член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2004), доктар тэхнічных навук (1990), прафесар (1995).
Валянціна Цыбульская (нар. 1968) — беларуская лёгкаатлетка. Майстар спорту міжнароднага класа.

Адукацыя і культура

Славутасці

Спорт

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13: Праміле — Рэлаксін. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13), ISBN 985-11-0035-8.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Растоў-на-Доне

Тэмы гэтай старонкі:
Катэгорыя·Населеныя пункты паводле алфавіта Катэгорыя·Раёны і акругі гарадоў
Змесціва гэтай старонкі з праектаў амерыканскага фонда «Вікімедыя» дасяжнае пад сукупнай ліцэнзіяй CC BY-SA 3.0 і GFDL.