Сухаволя

Сухаволя (польск.: Suchowola) — горад у Польшчы, уваходзіць у склад Сакульскага павета Падляскага ваяводства. Сядзіба гміны Сухаволя.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Вядома з XVI стагоддзя як частка Гарадзенскай эканоміі, уваходзіла ў склад Гарадзенскага павета Троцкага ваяводства. У 1777 годзе Сухаволя атрымала гарадскія правы.

У 1775 годзе астраном і картограф Шыман Саберайскі вызначыў Сухаволю як месца, дзе крыжуюцца лініі, якія злучаць крайнія пункты Еўропы. З гэтага часу яна лічыцца цэнтрам Еўропы, пра што сведчыць памятны знак у гарадскім парку.

Пад уладай Расійскай імперыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай у 1795 годзе Сухаволя апынулася ў складзе Прусіі, у Беластоцкім дэпартаменце. У 1807 годзе згодна з Тыльзіцкім мірным дагаворам паміж Расіяй і Францыяй, мястэчка апынулася ў Беластоцкай вобласці Расійскай імперыі.

У 1860-я гады ў Сухаволі было 124 будынкі (з іх 8 мураваных), дзейнічаў касцёл; у канцы XIX стагоддзя — 464 будынкі. 30 мая 1868 года з’явіўся праект гарадскага герба: у зялёным полі залатыя трыліснікі[1]. У часы Першай сусветнай вайны ў 1915 годзе Сухаволю занялі нямецкія войскі.

Найноўшы час

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам 1921 года Сухаволя апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Гродзенскім павеце Беластоцкага ваяводства.

З пачаткам Другой сусветнай вайны 15 верасня 1939 года Сухаволю акупавалі войскі Трэцяга рэйха, але праз тыдзень горад перадалі СССР згодна з пактам Молатава — Рыбентропа. У лістападзе 1939 года Сухаволя ўвайшла ў склад БССР, у Беластоцкую вобласць. З чэрвеня 1941 да верасня 1944 года горад зноў знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй. 16 жніўня 1945 года ўлады СССР перадалі Сухаволю Польскай Народнай Рэспубліцы.

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: ~1890 год — 2292 чал. (1104 муж. і 1188 жан.), з іх 1087 каталікоў, 9 праваслаўных, 1184 іўдзеі і 12 мусульман[2]
• XXI стагоддзе: 2017 год — 2196 чал.

Славутасці

• Забудова гістарычная (XIX — пачатак XX ст.; фрагменты)
• Касцёл Святых Апосталаў Пятра і Паўла (1884—1885)
• Млын ветраны (пачатак XX ст.)
• Могілкі іўдзейскія

Страчаная спадчына

• Сінагога (XVIII ст.)

Галерэя

• Краявіды Сухаволі
• 
• 
• Гістарычная забудова
• Дом памяці Ежы Папялушкі

Вядомыя асобы

• Францішак Грышкевіч (1904/1906—1946) — беларускі паэт, публіцыст, перакладчык, педагог.
• Адольф Зянюк (1895—1938) — беларускі грамадскі дзеяч, адвакат.
• Марыя Крысціна Сапега са Здзяхоўскіх (1910—2009) — польская грамадская дзяячка.

Зноскі

1. ↑ Цітоў А. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998. — 287 с. — ISBN 985-07-0131-5. С. 242.
2. ↑ Krzywicki J. Sidra // Słownik geograficzny… T. X. — Warszawa, 1889. S. 482.

Літаратура

• Цітоў А. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998. — 287 с. — ISBN 985-07-0131-5.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XI: Sochaczew — Szlubowska Wola. — Warszawa, 1890.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Сухаволя
• Сухаволя, Radzima.org