Тэрэзін

Тэрэзін (чэшск.: Terezín) — назва былой крэпасці і гарнізоннага мястэчка ў раёне Літамержыцы ва Усцецкім краі Чэхіі. Падчас Першай і Другой сусветнай вайны у Тэрэзіне знаходзіліся канцэнтрацыйныя лагеры.

Гісторыя

Крэпасць збудаваная ў 1780—1790 гады. З канца XIX стагоддзя ў крэпасці таксама знаходзілася турма.

Першая сусветная вайна

Тэрэзінская крэпасць у гады Першай сусветнай вайны выкарыстоўвалася як канцлагер для ваеннапалонных. У Тэрэзіне з 1914 па 1915 гады ўтрымліваліся палітычныя зняволеныя — галіцкія русіны. Сюды былі дэпартаваныя жыхары Галіцыі і Букавіны — русіны, якія сімпатызавалі або магчыма сімпатызавалі Расіі, высланыя з сваіх абласцей па заявах палякаў і украінафілаў[2][3]. Іншым буйным канцлагерам для русафілаў быў Талергоф.

Другая сусветная вайна

Падчас Другой сусветнай вайны ў Тэрэзінштате было заснавана «ўзорнае гета», у якім знаходзілася каля 140 000 чалавек (з іх 33 000 памерлі падчас знаходжання ў гета). У Тэрэзінскім гета мелася самакіраванне. Спецыяльна да візіту прадстаўнікоў Чырвонага Крыжа немцы выпусцілі «грошы гета», на якіх быў намаляваны безназоўны рабін, і якія ў рэальнасці не выкарыстоўваліся. Нямецкія ўлады разглядалі Тэрэзінштат як часовае месцазнаходжанне для яўрэяў аж да «канчатковага рашэння», таму каля 88 000 насельнікаў Тэрэзінштата былі паступова дэпартаваныя ў Асвенцым і іншыя лагеры смерці. Да канца вайны ў гета знаходзілася 17 247 чалавек, якія выжылі.

Частка крэпасці была аддзеленая ад гета і служыла як турма гестапа, праз якую за гады вайны прайшло каля 90 000 чалавек, з іх 2600 памерлі там жа. Тэрэзін быў вызвалены савецкімі войскамі 9 мая 1945 года.

Вядомыя вязні

• Гаўрыла Прынцып
• Аляксандр Канстанцінавіч Іпсіланці

Зноскі

1. ↑ Historický lexikon obcí České republiky 1869–2005: 1. díl / пад рэд. J. Růžková, J. Škrabal — ČSÚ, 2006. — 759 с. — ISBN 978-80-250-1310-6
2. ↑ Ваврик В.
3. ↑ McCormick M.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тэрэзін