Браньск

У гэтага паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Бранск (значэнні). Браньск, Браньск-Падляшскі (польск.: Brańsk), традыцыйная беларуская назва Бранск — горад у Польшчы, уваходзіць у склад Бельскага павета Падляскага ваяводства. Утварае гарадскую гміну, таксама з’яўляецца сядзібай вясковай гміны Браньск. Насельніцтва 3822 чал. (2007).

Знаходзіцца за 69 км на паўднёвы захад ад Беластока, на рацэ Нурэц. Побач з горадам праходзіць заходняя мяжа этнічнай тэрыторыі беларусаў.

Гісторыя

• ХІ ст.: разам з іншымі гарадамі Падляшша трапіў пад уладу Яраслава Мудрага.[1]
• ХІІІ—ХІV стст.: увайшоў у склад Вялікага Княства Літоўскага.
• ХV ст.: другі цэнтр Бельскай зямлі пасля Бельска.
• 18 студзеня 1493: атрымаў Магдэбургскае права.
• 1513: у Падляшскім ваяводстве.
• ХVІ ст.: атрымаў герб «у чырвоным полі выява рыцара на кані»[2]; значны асяродак гандлю, у мястэчку існавалі касцёл і царква.[3]
• ХVІ—ХVІІІ стст.: цэнтр староства.
• сяр. ХVІ ст. — 1768: у Браньску адбываліся пасяджэнні земскага суда Браньскай зямлі, а таксама праводзіліся соймікі шляхты (апошні прайшоў 27 мая 1793).
• 1569: паводле ўмоваў Люблінскай уніі перайшоў да Каралеўства Польскага.
• ХVIII ст.: пасля Паўночнай вайны пачаў прыходзіць у заняпад.
• 1795: у выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай апынуўся ў складзе Прусіі, з 1807 — у Расійскай імперыі.
• 1921: паводле ўмоваў Рыжскай мірнай дамовы, апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі.
• 1939: у складзе БССР.
• 1940: цэнтр Браньскага раёна Беластоцкай вобласці
• 1941—1944: знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй.
• 16 жніўня 1945: улады СССР перадалі Браньск Польшчы.

Насельніцтва

• 1580-я — каля 1800 чал., у тым ліку шмат шляхты і каля 50 рамеснікаў.[3]
• 1889 — 2834 чал. (1373 мужчыны і 1461 жанчына), у тым ліку 1316 іудаістаў.[4]
• 2007 — 3822 чал.

Транспарт

Браньск — вузел аўтамабільных шляхоў: № М66 (Замбраў — Браньск — Бельск Падляскі) і № Д681 (Лапы — Браньск — Цехановец).

Турыстычная інфармацыя

Выдатныя мясціны

• Гарадзішча (XI ст.)
• Забудова XIX — пач. ХХ ст.
• Капліца (XIX ст.)
• Касцёл Унебаўзяцця найсв. Панны Марыі (1859—1862)
• Могілкі яўрэйскія
• Могілкі старыя каталіцкія
• Могілкі старыя праваслаўныя
• Царква св. Сімеона

Страчаная спадчына

• Сінагога

Вядомыя асобы

Маёнтак Калінова каля Браньска напрацягу амаль ста гадоў быў у валоданні продкаў Кастуся Каліноўскага.

Зноскі

1. ↑ ЭнцВКЛ, 2005, с. 340
2. ↑ Браньск-Падляшскі // Цітоў А. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998.— 287 с. ISBN 985-07-0131-5.
3. 1 2 ЭнцВКЛ, 2005, с. 341
4. ↑ Брянск // Браньск // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.) . — СПб., 1890—1907.

Літаратура

• Фіёнік Д. Браньск // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 340—341. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.
• Brańsk // Браньск // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. — Tom I (Aa — Dereneczna), 1880 (польск.)  S. 353

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Браньск
• Браньск на Radzima.org