Камп’ень

Камп’е́нь (фр.: Compiègne [kɔ̃pjɛɲ], пікард.: Compiène), — горад на поўначы Францыі, рэгіён О-дэ-Франс, дэпартамент Уаза. Цэнтр аднайменнай акругі. Размешчаны за 65 км на паўднёвы ўсход ад Ам’ена і за 71 км на паўночны ўсход ад Парыжа, за 11 км ад аўтамагістралі А1 «Поўнач». Праз горад працякае рака Уаза. Каля горада вялікі Камп’енскі лес.

Гісторыя

Узнік на месцы рымскага паселішча Кампендыум (лац.: Compendium). Меркавана пры Хлодвігу I пабудаваны драўляны палац, які пасля часта служыў рэзідэнцыяй франкскіх каралёў. У 870-я гг. па загадзе Карла II Лысага пабудаваны новы палац, разбураны ў 978 годзе. У 888 годзе ў Камп’ені каранаваны першы прадстаўнік дынастыі Капетынгаў на французскім троне — граф Эд Парыжскі. У 1153 годзе Камп’ень атрымаў гарадскія правы. 23 мая 1430 года каля Камп’еня бургундцы захапілі ў палон Жанну д’Арк. 18-21 верасня 1901 года ў замку спыняліся расійскі імператар Мікалай II з імператрыцай. У 1918 годзе каля Камп’еня заключаны дагавор паміж Германіяй і дзяржавамі Антанты (Першае камп’енскае перамір’е), у 1940 — паміж Германіяй і французскім урадам А. Петэна (Другое камп’енскае перамір’е). У 1941—1944 гадах у Камп’ені існаваў перасыльны лагер і лагер для інтэрнаваных[3].

Славутасці

Галоўная славутасць горада — Камп’енскі замак у стылі класіцызму (будаваўся з 1370-х гг.), аздоблены пад імператарскі палац пры Напалеоне I. Музеі: экіпажаў і турызму (заснаваны ў 1927), Другой імперыі і імператрыцы (1953). Да замка прылягае т.з. Камп’енскі лес з «Малым паркам», прамой алеяй, альтанкай Марыі Луізы («зялёны тунэль»), дарогай, якая вядзе да паляўнічага доміка імператрыцы Яўгеніі (сяр. 19 ст.); у в. Сен-Жан-о-Буа знаходзіцца ўмацаваная гатычная царква бенедыкцінскага абацтва (13 ст.)[3].

У старой частцы Камп’еня, размешчанай на левым беразе Уазы, захаваліся: руіны гарадскіх умацаванняў (кан. 12-17 стст.) з брамай капліцы (1552, арх. Ф. Дэлорм), раманская царква Сен-П’ер-дэ-Мінім(фр.) бел. (12 ст.), руіны бенедыкцінскага абацтва Сен-Карней(фр.) бел. (13-14 стст., заснавана Карлам II Лысым у 876 як абацтва Нотр-Дам з капэлай, пабудаванай па прыкладзе Ахенскай капэлы да 877; у 9-10 стст. тут каранаваліся французскія каралі, некаторыя з іх пахаваны ў абацтве; разбурана ў 1822 і 1940), вежа Жанны д’Арк(фр.) бел. (рэшткі каралеўскага данжона 12 ст.), багадзельня Св. Мікалая (13 ст., капліца 17 ст.), гатычныя цэрквы Св. Антонія(фр.) бел. (13-16 стст.), Св. Якава(фр.) бел. (13-18 стст.) і Ратуша(фр.) бел. з гадзіннікавай вежай (пач. 16 ст., цяпер Гістарычны музей статуэтак); фахверкавыя дамы 15-16 стст., былы каралеўскія стайні (1738, з 1876 — Нацыянальная школа верхавой язды), Старая саляная крама (партал 1784, арх. К. Н. Леду). Помнік Жанне д’Арк (1880, скульптар Э. Леру)[3].

• Сен-П’ер-дэ-Мінім(фр.) бел.
• Царква Святога Антонія(фр.) бел.
• Царква Святога Якава(фр.) бел.
• Ратуша(фр.) бел.
• Фахверкавыя дамы
• Вежа Жанны д’Арк(фр.) бел.

Каля Камп’еня, на поўдзень і паўднёвы ўсход: у с. Шампліё(фр.) бел. — руіны гала-рымскіх тэрм, храма і тэатра (2 ст.); у в. Мар’енваль(фр.) бел. — протаготычная царква Нотр-Дам (сяр. 11 ст., рэберная скляпенні хораў, 1122, — адны з першых у Францыі); у г. Крэпі-ан-Валуа(руск.) бел. — замак герцагаў Валуа (12-13 стст.); у в. П’ерфон — замак(руск.) бел. (кан. 14 — пач. 15 стст., адноўлены ў 1857—1870 як рэзідэнцыя Напалеона III арх. Э. Э. Віяле-ле-Дзюкам). У в. Сен-Жан-о-Буа знаходзіцца ўмацаваная гатычная царква бенедыкцінскага абацтва (13 ст.)[3].

Культура

Музей Антуана Віўнеля (археалагічны збор і калекцыя мастацтва ад Сярэднявечча да 19 ст.). Французскі музычны тэатр (будынак 1867-70, арх. Г. А. Анселе)[3].

Адукацыя

Камп’енскі тэхналагічны ўніверсітэт (1972)[3].

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай, хімічнай прамысловасці, машынабудавання[3].

Дэмаграфія

Дынаміка колькасці насельніцтва, чал.

Гарады-пабрацімы —————-

• Юі, Бельгія (1959)
• Арона, Італія (1962)
• Ландсгут, Германія (1962)
• Віяндэн, Люксембург (1964)
• Беры-Сент-Эдмундс, Вялікабрытанія (1967)
• Кір’ят-Тывон, Ізраіль (1988)
• Сіракава, Японія (1988)
• Ролі, ЗША (1989)
• Эльблёнг, Польшча (2002)
• Гімарайнш, Партугалія (2006)

Зноскі

1. ↑ Sandre
2. ↑ Sandre
3. 1 2 3 4 5 6 7 Ком­пь­ень // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая Российская энциклопедия, 2004—.

Літаратура

• Caplain A. L’abbaye Saint-Corneille de Compiègne, sa restauration. Compiègne, 1930;
• Moulin J.-M. Le château de Compiègne. P., 1987; Histoire de Compiègne. Dunkerque, 1988;
• Callais F., Bonnet-Laborderie Ph. Compiègne et son patrimoine: la ville et la forêt. Beauvais, 1993.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Камп’ень