Краснаярск
Краснаярск (руск.: Красноярск) — горад (з 1690) у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Краснаярскага края. Заснаваны ў 1628 годзе, найбуйнейшы са старадаўніх гарадоў Сібіры. Паводле дадзеных на красавік 2012 года колькасць насельніцтва горада пераўзышла мільён чалавек[2]. Усяго ў Краснаярскай агламерацыі пражывае 1,186 млн чалавек. Горад размешчаны на абодвух берагах Енісея.
Гісторыя
Перад прыходам рускіх ваяроў тэрыторыя сучаснага Краснаярска ўваходзіла ў Язерскае княства енісейскіх кіргізаў. Гара Кум-Цігей, верагодна, была святым месцам качынцаў. Улетку 1927 года экспедыцыяй музея Прыенісейскага края выявіла на Каравульнай гары, дзе цяпер размяшчаецца Капліца Параскевы Пятніцы, багатае пахаванне XIII—XIV стагоддзяў. Багацце прадметаў, выяўленых у магільніку можа сведчыць аб тым, што на гары былі пахаваныя члены шляхетнага княжацкага роду, якія, верагодна, і кіравалі гэтай тэрыторыяй.
Мясцовасць, на якой пасля быў пабудаваны Краснаярск[3], стала вядомай рускім яшчэ ў 1608 годзе. У гэтым годзе казакі з Кецкага астрогу, пад правадырствам енісейска-асцяцкіх князькоў Урнука і Намака, адправіліся ўверх па Енісеі, з намерам знайсці «новую зямельку», а затым далучыць іх да валадарстваў маскоўскага цара. Плывучы ўверх па Енісеі, казакі сустрэлі зямлю, якою валодаў арынскі князёк Цюлькоў, і назвалі яе «Цюлькінскай зямелькай». Гэта назва затрымалася да пабудовы Краснаярскага астрога і сыходу арынцаў. Арынцы, якія падтрымліваліся не толькі качынцамі, але і енісейскай кыргызамі, доўгі час не згаджаліся плаціць ясак рускім і прымалі ўсе меры да выдалення апошніх з занятага імі месца. З гэтай мэтай яны амаль бесперапынна турбавалі іх набегамі, якія, да рэшце рэшт, сталі настолькі небяспечнымі, што казакі вырашылі звярнуцца да Енісейскага ваяводы з просьбай аб дапамозе і абароне.
Архітэктура
Пажар 1773 года знішчыў Краснаярскі астрог і практычна ўвесь горад, пасля пажару засталося толькі трыццаць дамоў. З Табольска быў дасланы сяржант геадэзіі Пётр Майсееў, які даў гораду лінейную планіроўку пецярбургскага тыпу.
Вуліцы Краснаярска былі прамыя і роўныя, арыентаваны па баках свету. Шыротная вуліцы пракладваліся паралельна Енісею з захаду на ўсход, ад Старога базару, размешчанага побач з Васкрасенскім саборам недалёка ад месца зліцця Енісея і Качы, у бок Мікалаеўскай горы. Мерыдыянальныя вуліцы ішлі з поўдня на поўнач, ад Енісея ў бок Пакроўскай гары. Яны будаваліся перпендыкулярна шыротным вуліцам і спынялі іх пад прамымі кутамі. Кварталы былі прыкладна аднолькавымі паводле памераў і мелі правільныя геаметрычныя формы. Вуліцы разыходзіліся ад плошчаў і сыходзіліся да плошчаў, і на гэтых адкрытых, здалёк бачных плошчах узвышаліся буйныя грамадскія будынкі.
У сярэдзіне 1820-х гадоў у бюро пад пачаткам архітэктара Уільяма Гестэ быў распрацаваны перспектыўны генеральны план горада. Рэалізацыя гэтага праекта толькі ў нязначнай ступені закранула гістарычную частку горада, гэта значыць у цэнтры было прадпрынята выраўноўванне «чырвоных» ліній і ўзбуйненне кварталаў.
Адукацыя
Транспарт
Трамвайная сістэма горада Краснаярска дзейнічае з 1935 года. Працуюць 5 маршрутаў.
Вядомыя ўраджэнцы і жыхары
- Людміла Пятроўна Баліцкая (нар. 1941) — беларускі архітэктар.
- Леанід Іванавіч Мельнік (нар. 1935) — беларускі архітэктар, мастак.
- Станіслаў Іванавіч Траццяк, беларускі вучоны ў галіне агульнай хірургіі
- Дзмітрый Аляксандравіч Хварастоўскі, расійскі оперны спявак
- Уладзімір Данілавіч Салончанка, Герой Савецкага Саюза
Спорт
Зноскі
- ↑ Территориальный орган федеральной службы государственной статистика по Красноярскому краю”, 3 мая 2011
- ↑ 10 апреля 2012 года в Красноярске родился миллионный житель. Официальный сайт администрации города Красноярска
- ↑ Высотный Красноярск. Непутевые заметки
Спасылкі
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Краснаярск
- Адміністрацыя Краснаярска
- Краснаярскі гарадскі савет Архівавана 6 ліпеня 2014.
Катэгорыя·Населеныя пункты Краснаярскага края Катэгорыя·Населеныя пункты Расіі Катэгорыя·Населеныя пункты Сэрэдына-Будскага раёна Катэгорыя·Населеныя пункты Чарнаморскага раёна Катэгорыя·Населеныя пункты азіяцкай часткі Расіі Катэгорыя·Населеныя пункты без насельніцтва Катэгорыя·Населеныя пункты паводле алфавіта Катэгорыя·Пасёлкі гарадскога тыпу Краснаярскага края Катэгорыя·Пасёлкі гарадскога тыпу Расіі Катэгорыя·Раёны Краснаярскага края Катэгорыя·Раёны Расіі
Змесціва гэтай старонкі з праектаў амерыканскага фонда «Вікімедыя» дасяжнае пад сукупнай ліцэнзіяй CC BY-SA 3.0 і GFDL.