Підкамінь

Підкамінь (укр.: Підкамінь) — пасёлак гарадскога тыпу ў Бродыўскім раёне Львоўскай вобласці Украіны. Насельніцтва 2011 чалавек (2018). У ваколіцах пасёлка знаходзіцца помнік прыроды — 16-метровая скала-астанец Камень. Праз Підкамінь працякае рака Підкамінка. Бліжэйшая чыгуначная станцыя — Броды.

Геаграфія

Мястэчка размешчана на ўзгор’і пасярод узвышшаў Валынска-Падольскага памежжа. Тэрыторыя былога Підкаменьскага ключа знаходзілася ў межах Вараняцкага і Галагора-Крэменецкага кражу, які, цягнучыся з захаду на ўсход, нагадвае горны хрыбет з вышынямі, якія перавышаюць 400 м над узроўнем мора. Да поўдня ад Підкамня узвышаецца пагорыстая града Падольскіх Тоўтраў, празваных у народзе Медыборамі. Само мястэчка размешчана непасрэдна на стыку гэтых узвышшаў.

Праз паўднёвую частку мястэчка праходзіць водападзел паміж басейнамі Днястра і Дняпра.

Дзякуючы геаграфічнаму размяшчэнню, спрыяльнаму для пражывання людзей клімату і багатай на ваду, урадлівым глебам, расліннаму і жывёльнаму свету, ландшафту, гэтая тэрыторыя здаўна прыцягвала сюды насельніцтва, пачынаючы са старажытных часоў.

Гісторыя

Больш за пяць з паловай стагоддзяў налічвае пісьмовая гісторыя мястэчка. Паводле крыніц, менавіта 1441 г. лічыцца першым згадваннем пра «горад пад камнем». За гэты шаноўны ўзрост не адна падзея адбылася на гэтай мясцовасці, зрабіўшы яе адной з найбуйнейшых пярлін краю. А вядомы ён, перш за ўсё, сваімі гістарычнымі славутасцямі, на першым месцы сярод якіх знаходзіцца манастыр Паходжання Дрэва Крыжа Гасподняга студыйскага статута.

У 1471 г. на каралеўшчыну Підкамінь, якая знаходзілася ў часовым карыстанні шляхціца Пятра Цеброўскага «татарскім спосабам» напалі родныя браты Ян Сененскі-Алескі з братамі (сыны Львоўскага кашталяна Яна з Сянно і Алеска) разам з 60-цю сваімі людзьмі з Золачэва і Алеска.

Гнівош Ледухоўскі ў 1539 г. запрасіў у горад суддзяў, якія 22 кастрычніка вынеслі прысуд у маёмаснай справе ў дачыненні да сёлаў Накваша і Папоўцы. Прадстаўнікамі бакоў былі: падстараста крэменецкі Ян Катоўскі, Якуб Дмухоўскі — ад пазоўніка Ледухоўскага; Пётр Падгорацкі — ад жонкі ваяводы падольскага Ядвігі Алескай, жонкі Марцына.

Паводле дадзеных энцыклапедычнага выдання «Гісторыя гарадоў і вёсак Украінскай ССР» 1569 г. паселішча атрымала статус горада ці ж гарадское права. Раней каля мястэчка знаходзіліся фальваркі Альбертоўка, Гаіўка і Шумка.

Згодна з запісам у «Актах гродскіх і земскіх» за 1758 г., горад называўся Підкамінь Цэтнероўскі (ад прозвішча ўладальніка Цэтнера).

XVIII—XIX ст. датуюцца адбіткі пячаткі мясцовай абшчыны з гербам мястэчка (верагодна, больш старажытнага паходжання): на блакітным фоне сярэбраная скала з двума вяршынямі (сімвалічнае пазначэнне назвы мястэчка), над якой — вока ў залатым ззянні (алегорыя дамініканскага манастыра).

Падчас Першай сусветнай вайны падчас пажару ў манастырскай бібліятэцы ў верасні 1915 г. былі знішчаны агнём, у прыватнасці, рукапісы прац прыёра манастыра Садока Баронча.

У 1940—1941 і 1944—1959 гг. Підкамінь быў цэнтрам аднайменнага раёна і ў пасёлку выходзіў часопіс «Савецкая Ніва» — друкаваны орган мясцовага райкаму камуністычнай партыі і раённага савета дэпутатаў працоўных.

Зноскі