Радывыліў

У гэтага паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Радзівілаў.

Радывыліў[1] (укр.: Радивилів), або Радзівілаў — горад у Ровенскай вобласці Украіны, на рацэ Слоніўка. Адміністрацыйны цэнтр Радывыліўскага раёна. Насельніцтва 10 190 чал. (2006).

Знаходзіцца за 102 км ад Роўна, чыгуначная станцыя на лініі Краснэ — Здалбуніў.

Этымалогія назвы

Места атрымала назву ў гонар свайго заснавальніка — Мікалая Радзівіла «Чорнага». За савецкім часам населены пункт насіў назву Чэрвонаармійск (укр.: Червоноармійськ).

Гісторыя

Упешыню згаданы ў 1564 годзе як паселішча ў Вялікім Княстве Літоўскім; валоданне Мікалая Радзівіла Чорнага. З 1565/66 года ў Валынскім ваяводстве. У 1568 годзе ў Радзівілаве пісар Францішак склаў Радзівілаўскі Апостал. Паводле ўмоў Люблінскай уніі перайшоў у 1569 годзе да Каралеўства Польскага.

Станам на 1775 год у мястэчку было 146 будынкаў. У 1795 годзе ў выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, у Валынскай губерні. У 1870 годзе атрымаў статус горада. У 1873 годзе чыгунка злучыла Радзівілаў са Здалбунавам.

Паводле Рыжскага мірнага дагавора ўвайшоў у 1921 годзе ў склад міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Дубенскі павет Валынскага ваяводства.

З 1939 года ў складзе Украінскай ССР. У 1940 годзе бальшавікі перайменавалі Радывыліў у Чэрвонаармійск. З 30 чэрвеня 1941 па 19 сакавіка 1944 года знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй.

У 1993 годзе Вярхоўная Рада Украіны вярнула гораду гістарычную назву.

Насельніцтва

• 1870 — 2864 чал., з іх 79% іўдзеяў.[2]
• 1910 — 14,6 тыс. чал.
• 1991 — 10,8 тыс. чал.[3]
• 2006 — 10 190 чал.

Эканоміка

Прадпрыемствы дрэваапрацоўчай і шавецкай прамысловасці.

Вядомыя асобы

• Багдан Баднарскі (1874—1968) — кнігазнавец, бібліёграф.
• Фёдар Бортнік (1911—2002) — краязнавец, палітычны вязень.
• Мікалай Гірс (1820—1895) — міністр замежных спраў Расійскай імперыі.
• Герман Жукоўскі (1913—1976) — украінскі кампазітар.
• Юрый Кірычук (1956—2002) — украінскі гісторык.

Зноскі

1. ↑ Напісанне ў адпаведнасці з ТКП 177-2009 (03150) «Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Украіны на беларускую мову»
2. ↑ Radziwiłłów // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IX: Poźajście — Ruksze. — Warszawa, 1888. S. 476
3. ↑ Червоноармейск // Большой энциклопедический словарь / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. ISBN 5-85270-262-5.

Літаратура

• Ящук Володимир. Радивилів. Краєзнавчі матеріали. — Рівне, 2004. — 180 с.
• Ящук Володимир. Радивилів у перегуках віків. — Броди, 2014. — 260 с.
• Radziwiłłów // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IX: Poźajście — Ruksze. — Warszawa, 1888. S. 476
• Радзивилов // Радывыліў // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.) . — СПб., 1890—1907.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Радывыліў