Роўна

Роўна (Рыўнэ[2], укр.: Рівне) — горад у заходняй частцы Украіны, на рацэ Усця. Адміністрацыйны цэнтр Ровенскай вобласці і Ровенскага раёна. Плошча 58,24 км². Насельніцтва 244 тыс. чал. (2021).

Знаходзіцца за 307 км на захад ад Кіева. Чыгуначны вузел. Праз горад праходзяць аўтамабільныя дарогі Кіеў — Жытомір — Роўна — Дубна — Львоў — Чоп (М06, частка E40), Роўна — Луцк — Усцілуг (М08) і Стараканстантынаў — Астрог — Здалбунаў — Роўна — Сарны — Жыткавічы (Беларусь) (М21).

Гісторыя

• 1283: першы пісьмовы ўспамін пра Роўна як паселішча Галіцка-Валынскага княства ў хроніцы «Rocznik kapituły krakowskiej».
• 1340: у складзе Вялікага Княства Літоўскага.
• 1481: уладальніца паселішча Марыя Нясвіцкая збудавала ў ім драўляны замак.
• 1492: атрымала Магдэбургскае права.
• 1548: княгіня Кастэлецкая заснавала ў Роўне касцёл.
• 1565/66: у Валынскім ваяводстве.
• 1569: згодна з умовамі Люблінскай уніі перайшло да Каралеўства Польскага.
• 1575: у Роўне было 543 будынкі, а ў 1629 — 505 будынкаў і 10 вуліц (Замкавая, Школьная, Дубнаўская, Літоўская і інш.).
• 1637: заснаванне ў Роўне шпіталя паводле фундацыі Томаша Замойскага.
• 1680: загон украінскіх казакаў спустошыў горад.
• 1728: пачатак будаўніцтва мураванага палаца Любамірскіх.
• 1750: у Роўне было 683 будынкаў.
• 1775: будаўніцтва мураванага касцёла.
• 1793: у выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай апынулася ў складзе Расійскай імперыі, цэнтр павета.
• 1873: праз горад прайшла чыгунка Брэст — Кіеў.
• 1919: часовая сталіца УНР.
• 1921: згодна з Рыжскім мірным дагаворам увайшло ў склад міжваеннай Польскай Рэспублікі.
• 1939: у складзе Украінскай ССР, цэнтр вобласці.
• 28 чэрвеня 1941 — 2 лютага 1944: знаходзілася пад нямецкай акупацыяй, цэнтр Райхскамісарыята «Украіна».

Насельніцтва

• 1863 — 6402 чал.
• 1885 — 7357 чал. (3576 мужчынаў і 3781 жанчына), з іх паводле стану: 957 шляхты, 22 духоўныя асобы, 31 ганаровы грамадзянін, 125 купцоў, 5105 мяшчан, 658 сялян, 17 чэхаў-каланістаў, 99 іўдаістаў-сялян, 698 жаўнераў і іх радзінаў, 165 іншаземцаў; паводле веры: 1763 праваслаўныя, 664 рымска-каталікі, 58 евангелістаў, 17 чэшскіх гусітаў, 4850 іўдаістаў, 5 магаметанаў.[3]
• 1897 — 25 тыс. чал.
• 1921 — 30 тыс. чал.[4]
• 1939 — 43 тыс. чал.
• 1959 — 56 тыс. чал.
• 1970 — 116 тыс. чал.
• 1975 — 155 тыс. чал.[5]
• 1991 — 239 тыс. чал.[6]

Мова

Эканоміка

Прадпрыемствы машынабудавання (высакавольтная электраапаратура, станкі і інш.), хімічнай (ВА «Азот»), лёгкай, харчовай прамысловасці.

Адукацыя і навука

Вышэйныя навучальныя ўстановы:

• Нацыянальны ўніверсітэт воднай гаспадаркі і прыродакарыстання
• Ровенскі дзяржаўны гуманітарны ўніверсітэт
• Міжнародны эканоміка-гуманітарны ўніверсітэт імя акадэміка Сцяпана Дзем’янчука
• Ровенская медыцынская акадэмія
• Ровенскі інстытут Адкрытага міжнароднага ўніверсітэта развіцця чалавека “ Украіна”
• Ровенскі інстытут славяназнаўства Кіеўскага славістычнага ўніверсітэта
• Ровенскі інстытут Кіеўскага ўніверсітэта права

Навучальныя ўстановы прафесійна-тэхнічнай адукацыі:

• Вышэйшае прафесійнае вучылішча № 1
• Ровенскі дзяржаўны аграрны каледж
• Ровенскі эканоміка-гуманітарны і інжынерны каледж
• Ровенскі кааператыўны эканоміка-прававой каледж
• Ровенскі каледж эканомікі і бізнесу
• Ровенскі аўтатранспартны каледж Нацыянальнага універсітэта воднай гаспадаркі і прыродакарыстання
• Ровенскі каледж тэхналогій і дызайну
• Тэхнічны каледж Нацыянальнага універсітэта воднай гаспадаркі і прыродакарыстання

Славутасці

• Гістарычная забудова горада канца XIX — пачатку XX стагоддзі
• Касцёл Св. Антонія (1868, цяпер зала арганнай музыкі)
• Сабор Уваскрасення Гасподняга (1895)
• Царква Успення Прасв. Багародзіцы (1756)

Галерэя

• Царква Успення Прасв. багародзіцы
• Грэка-каталіцкая царква
• Чыгуначны вакзал
• Сабор Уваскрасення Гасподняга
• Кінапалац «Украіна»
• Вуліца Саборная
• Будынак раённага савета

Вядомыя асобы

• Яраслаў Еўдакімаў (нар. 22.11.1946) — спявак, заслужаны артыст Расійскай Федэрацыі, народны артыст Беларусі[7]
• Юрый Луцэнка (нар. 1964) — украінскі палітычны і дзяржаўны дзеяч
• Ганна Валентыновіч (1929—2010) — польская грамадзкая дзеячка, актывістка і заснавальніца прафсаюза «Салідарнасць»
• Леанід Краўчук (нар. 1934) — першы прэзідэнт Украіны
• Улас Самчук (1905—1987) — класік украінскай літаратуры
• Пётр Чуйкевіч (1818—1874) — украінскі педагог, этнограф
• Ала Мікалаеўна Бодак (нар. 1967) — беларускі палітык.
• Мікалай Сцяпанавіч Ефімішын (1914—?) — урач-хірург. Доктар медыцынскіх навук (1968).

Зноскі

1. ↑ Державна служба статистики України Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року — Київ: Державна служба статистики України.
2. ↑ Напісанне ў адпаведнасці з ТКП 177-2009 (03150) «Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Украіны на беларускую мову»
3. ↑ Równe // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IX: Poźajście — Ruksze. — Warszawa, 1888. S. 818
4. ↑ Ровно // Советская историческая энциклопедия : у 16 т. / под ред. Е. М. Жукова. — М. : Советская энциклопедия, 1961—1976.
5. ↑ Ровно // Большая советская энциклопедия, 3-е изд.: в 30 т. / Гл. ред. А.М. Прохоров. — М.: Сов. энциклопедия, 1969—1978.
6. ↑ Ровно // Большой энциклопедический словарь / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. ISBN 5-85270-262-5.
7. ↑ Артист Ярослав Евдокимов рассказал «ОГ» о своих корнях Областная газета, 12 ноября 2013

Вонкавыя спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Роўна
• Афіцыйная старонка гарадскога савета Архівавана 1 лістапада 2007. (укр.)
• Розподіл населення за національністю та рідною мовою Архівавана 6 кастрычніка 2013. (укр.)