Стасеўка (Бабруйскі раён)

У гэтага тапоніма ёсць і іншыя значэнні, гл. Стасеўка. Ста́сеўка[1] (трансліт.: Stasieŭka, руск.: Стасевка) — вёска ў Бабруйскім раёне Магілёўскай вобласці. Уваходзіць у склад Вішнёўскага сельсавета. Знаходзіцца на правым беразе ракі Бярэзіна, за 30 км на поўдзень ад Бабруйска, 140 км ад Магілёва, за 25 км ад чыгуначнай станцыі Бярэзіна.

Насельніцтва

• 1844 год — 213 жыхароў
• 1857 год — 224 жыхары
• 1897 год — 564 жыхары
• 1907 год — 919 жыхароў
• 1917 год — 797 жыхароў
• 1926 год — 957 жыхароў
• 1959 год — 786 жыхароў
• 1970 год — 659 жыхароў
• 1986 год — 487 жыхароў
• 1997 год — 392 жыхары
• 2001 год — 387 жыхароў
• 2007 год — 338 жыхароў
• 2014 год — 271 жыхар

Гісторыя

Успамінаецца ў рэестравых актах 1-й паловы ХVІІ ст. як Стасаў востраў ці Стасаў бераг. У 2-й палове ХVІІІ ст. вёска ў складзе Рэчыцкага павета Мінскага ваяводства Рэчы Паспалітай. У 1844 годзе вёска ў складзе маёнтка Каралеўская Слабада Бабруйскага павета Мінскай губерні, 25 двароў, уласнасць памешчыка. У 1897 годзе ў Стасеўцы 91 жылы двор, вёска ўваходзіць у склад Парыцкай воласці Бабруйскага павета.

У 1913 годзе адкрыта аднакласнае народнае вучылішча, настаўніцай працуе Настасся Сердзюкова. Паводле перапісу 1917 года ў вёсцы 114 двароў. У 1925 годзе ў школе 88 вучняў. У 1926 і 1932 гадах для школы пабудаваны новыя будынкі, дзейнічае школа па ліквідацыі непісьменнасці сярод дарослых. У 1930 годзе арганізаваны калгас «На варце», працуюць гужавая арцель «Лазакрут», кузня і млын.

У 1986 годзе 210 гаспадарак, у складзе калгаса «імя Фрунзе», дзейнічаюць майстэрні па рамонце сельскагаспадарчай тэхнікі, цэх па вырабе кошыкаў і мётлаў, лесапільня, сярэдняя школа, ФАП, ветучастак, аддзяленне сувязі, аўтаматычная тэлефонная станцыя, Дом культуры, бібліятэка, 2 магазіны, комплексны прыёмны пункт бытавога абслугоўвання насельніцтва.

Ахвяры палітычных рэпрэсій

З Агляду Бабруйскага гарадскога аддзела НКУС палітычна-эканамічнага стану Бабруйскага раёна (1931 год)

«10. Контрреволюционные факторы района.

Из наиболее поражённых антисоветскими элементами являются: Рымовецкий, Осовский, Сычковский, Мальевский, Продвинский, Капустинский, Воротынский с/с…

За последние 1927—1930 гг. отмечено 4 случая массовых выступлений, кои имели место в 1930 г. в момент выселения кулачества…

Кроме этого, весной 1931 г. имело место массовое выст. крестьян в д. Стасевка Продвинского с/с — на почве отвода земли колхозу. Подкулачники и кулаки не пускали колхозников поехать запахать отведенную землю. В данном выступлении участвовало 100 чел., преимущ. женщины…»

• Іван Герасімавіч Кулік, жыў у вёсцы Стасеўка. Рэпрэсіраваны ў 1932 годзе. Рэабілітаваны 24.02.1993 г.
• Яўхімія Іванаўна Кулік, жыла ў вёсцы Стасеўка. Рэпрэсіравана ў 1932 годзе. Рэабілітавана 24.02.1993 г.
• Карп Пятровіч Лапей, нарадзіўся ў 1896 годзе ў вёсцы Стасеўка, працаваў у калгасе імя Стасевай. Рэпрэсіраваны 16.07.1938 г. Рэабілітаваны 19.11.1939 г.
• Фёдар Аляксандравіч Патапчык, нарадзіўся ў 1893 годзе ў вёсцы Стасеўка, настаўнік. Рэпрэсіраваны 30.09.1938 г. Расстраляны ў 1938 годзе. Рэабілітаваны 03.12.1956 г.

Помнікі гісторыі і археалогіі

Стаянка

За 750 метраў на захад ад вёскі, на другой надпоплаўнай тэрасе правага берага ракі Бярэзіна знаходзіцца познамезалітычная стаянка (9-5 тыс. да нашай эры) днепра-дзяснінскай культуры. Вышыня над узроўнем вады 10 метраў. Стаянку выявіў і даследаваў на плошчы 90 м² у 1978 годзе  навуковы супрацоўнік інстытута гісторыі Акадэміі навук  Беларусі У. П. Ксяндзоў.  Культурны пласт разбураны ворывам.

На глыбіні 0,2-0,4 м знойдзены рэшткі круглаватага ў плане жытла дыяметрам каля 5 метраў і агнішча дыяметрам каля 2 метраў, прылады з «сожскага» крэмню: разцы, скрабкі з пласцін і адшчэпаў, праколкі, трапецыя, наканечнік стралы, вастрыё, скоблі, рэтушаваныя пласціны і адшчэпы, нуклеусы. Калекцыя крамянёвых вырабаў налічвала 82 прадметы.

Атрыманыя ў час раскопак матэрыялы даюць магчымасць скласці ўяўленне аб мясцовых першапасяленцах. Прылады працы яны выраблялі з высакаякаснага мелавога цёмна-шэрага крэмню, які на Бярэзіне не выяўлены і, магчыма, дастаўляўся з іншых мясцін.  Частка прадметаў выраблена з менш якаснай сыравіны — невялікіх жаўлакоў і валуноў жоўтага і шэрага колераў, якія вымываліся ракой з марэнных адкладаў.

Брацкая магіла савецкіх воінаў і партызан

Знаходзіцца на вясковых могілках. Пахаваны 66 воінаў і 2 партызаны, што загінулі ў баях супраць нямецкіх войск у 1943—1944 гадах. У 1975 годзе на магіле пастаўлена стэла з мемарыяльным надпісам.

Помнік М. В. Фрунзэ

Помнік знаходзіцца ў цэнтры вёскі на вуліцы Фрунзенскай, каля будынка праўлення СВК «імя М. В. Фрунзэ». Бюст устаноўлены ў 1975 годзе.

Зноскі

1. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Магілёўская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2007. — 406 с. ISBN 978-985-458-159-0. (DJVU)

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15. — 552 с. — 10 000 экз.
• Гарады і вëскі Беларусі. Магілëўская вобласць. кніга 1. Мн. Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі. 2008
• Памяць. Бабруйскі раён. — Мн.: БелЭн, 1998
• Археалогія і нумізматыка Беларусі. Энцыклапедыя. Мн. Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі. 1993
• Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Магілёўская вобласць. Мн. Беларуская Савецкая Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі. 1986