Шлісельбург

Шлісельбург (ням.: Schlüsselburg — «ключ-горад») — горад (з 1780 года) у Расіі, у Кіраўскім раёне Ленінградскай вобласці. Адміністрацыйны цэнтр і адзіны населены пункт Шлісельбургскага гарадскога паселішча. Горад размешчаны ў цэнтральнай частцы раёна на левым беразе Нявы каля Ладажскага возера, за 41 км на ўсход ад Санкт-Пецярбурга, за 8 км на поўнач ад Кіраўска. Насельніцтва — 12,6 тыс. чал. (2008 год).

У горадзе размешчана крэпасць «Арэшак» — філіял музея гісторыі Санкт-Пецярбурга.

Гісторыя

Горад быў заснаваны наўгародскім князем Юрыем Данілавічам у 1323 год у, які заклаў на востраве Арэшак (тут расло шмат ляшчыны — ляснога арэха), драўляную крэпасць. Яна была названа ад назвы вострава Арэшак. У 1353 годзе наўгародцы заклалі каменную крэпасць, узвялі крэпасныя сцены і вежы.

Шведы шмат разоў бралі ў аблогу Арэшак, імкнучыся адціснуць наўгародцаў ад мора, і ён неаднаразова пераходзіў з рук у рукі. Па дамове 1616 года крэпасць была перададзена шведам. Яны пераназвалі ў Нотэбарг (шведск.: Noteborg), перарабіўшы на свой лад рускую назву (шведск.: Nöte - арэх, borg - крэпасць, горад).

У 1702 годзе адваяваны ў шведаў Пятром I, які даў гораду яго цяперашнюю назву (іншы варыянт — Шлюсенбург[1], простанародная назва — Шлюшын[2]). Мясцовасць каля крэпасці, на левым беразе Нявы, была заселена амаль адначасова з Арэшкам. Тут быў Спаса-Гарадзецкі цвінтар, ці Спас-на-Няве, пазней пераўтвораны ў пасад. А ў 1780 у пасад быў ператвораны ў павятовы горад Шлісельбург Санкт-Пецярбургскай губерні.

У гады Вялікай Айчыннай вайны горад быў акупаваны і разбураны. З 1944 па 1992 гг. горад насіў імя Петракрэпасць.

У 1996 годзе выйшаў са складу Кіраўскага раёна, стаўшы самастойным муніцыпальным утварэннем. 1 студзеня 2006 года зноў увайшоў у Кіраўскі раён як гарадское паселішча.

Мясцовае самакіраванне

Частка МА «Шлісельбургскае гарадское паселішча» — Кудраўцаў Юрый Андрэевіч. Частка адміністрацыі горада — Рагозін Анатоль Анатолевіч.

Эканоміка

Асноўнае прадпрыемства горада — Неўскі суднабудавальны-суднарэмонтны завод.

Транспарт

Праз горад праходзіць аўтадарога Н-135 Санкт-Пецярбург — Кіраўск — Шлісельбург.

Ад Санкт-Пецярбурга да Шлісельбурга можна даехаць на аўтобусах №№ 440, 575, К-575.

Ажыццяўляюцца рачныя зносіны да крэпасці «Арэшак» і мястэчка Імя Марозава.

Славутасці

• Крэпасць «Арэшак» —філіял музея гісторыі Санкт-Пецярбурга.
• Краязнаўчы музей
• Помнік Пятру I
• Звеставальны сабор
• Мікольская царква
• Стараладажскі канал

Зноскі

1. ↑ Ціханраваў, К. Н. Уладзімірская складанка. Матэрыялы для статыстыкі, этнаграфіі, гісторыі і археалогіі Ўладзімірскай губерні / К. Н. Тихонравов. — Масква, 1857. — С. 19.
2. ↑ http://www.slovardalja.net/word.php?wordid=43681

Спасылкі

• Востраў Арэхавы, Арэхавец, крэпасць «Арэшак», Нотэбург, Шлісельбург, Петрокрепость, Шлісельбург Архівавана 28 студзеня 2010.
• Фотагалерэя Шлиссельбурга Архівавана 15 лютага 2009.
• Музей гісторыі горада Шлісельбурга Архівавана 6 чэрвеня 2009.
• Электронная версія мясцовай газеты «Неўскі выток» (раней «Моцны арэшак») Архівавана 10 лютага 2006.
• Шлісельбург CITY — Неафіцыйны інфармацыйна- забаўляльны партал Шлісельбурга
• Праграма “Культурны пласт” пра Шлісельбург на Пятым канале
• Нататка пра Шлісельбург з фатаграфіямі Архівавана 27 мая 2009.
• Рыгор Гершуні “З нядаўняга мінулага. Шлісельбург”
• «Выжыць у Шлісельбургу»