Ёэнсу

У гэтага тапоніма ёсць і іншыя значэнні, гл. Ёэнсу.

Ёэнсу (фінск.: Joensuu — «Вусце ракі») — горад і абшчына на ўсходзе Фінляндыі, размешчаны ў вусці ракі Піеліс’ёкі і на беразе возера Пюхяселькя — самым паўночным з азёр сістэмы Сайма. Адміністрацыйны цэнтр правінцыі Паўночная Карэлія з насельніцтвам больш за 75 тыс. жыхароў (12 па гэтым паказчыку горад Фінляндыі) (2015). Горад з’яўляецца буйным цэнтрам вышэйшай адукацыі (15 тысяч студэнтаў) і гандлёва-транспартным вузлом. У горадзе развіта пластмасавая і металургічная прамысловасць (Abloy), машынабудаванне (John Deere), друкарскія паслугі (Punamusta), харчовая прамысловасць (Valio), энергетыка (Fortum) і распрацоўкі ў сферы інфармацыйных тэхналогій.

Гісторыя

Горад быў заснаваны ў 1848 годзе расійскім імператарам Мікалаем I у вусці ракі Піеліс’ёкі. У XIX стагоддзі Ёэнсу з’яўляўся прамысловым і гандлёвым горадам. У 1860 годзе горад атрымаў права на гандаль, у сувязі з чым абмежаванні прамысловай дзейнасці былі скасаваны і мясцовыя лесапільныя заводы пачалі расці і квітнець. У пасёлку Утра ўзнік цэнтр шкляной прамысловасці, прычым 11 % яго насельніцтва складалі замежнікі, у пасёлку існавала шведскамоўная школа. У 1856 годзе быў пабудаваны Сайменскі канал, які істотна палепшыў умовы воднага транспартавання. Дзякуючы яму актыўна развіваўся гандаль паміж Паўночнай Карэліяй, Санкт-Пецярбургам і Цэнтральнай Еўропай.

У канцы 1870-х гадоў, дзякуючы пабудаваным на рацэ Піеліс’ёкі каналам, істотна пашырыліся магчымасці суднаходства і сплаву. Рака Піеліс’ёкі стала важным маршрутам для лесасплаву і забяспечвала лесапільныя заводы і лесагаспадарчую прамысловасць Фінляндыі сыравінай. Да пачатку XX стагоддзя Ёэнсу стаў адным з найбуйнейшых унутраных портаў Фінляндыі.

На працягу апошніх дзесяцігоддзяў невялікі, у значнай меры сельскагаспадарчы і лесапрамысловы горад ператварыўся ў ажыўлены цэнтр рэгіёна Паўночнай Карэліі. У 1954 годзе колькасць насельніцтва Ёэнсу склала 24 тысячы чалавек. Пачынаючы з 1960-х гадоў паскорыўся эканамічны рост Фінляндыі. Адначасова з гэтым пачаўся працэс урбанізацыі. У 1960-х колькасць насельніцтва Ёэнсу павялічылася на 28 % і да 1970 склала 36 тысяч чалавек. У 1960-я гады Паўночнай Карэліі быў нададзены статус самастойнага адміністрацыйнага рэгіёна, і горад Ёэнсу стаў яго сталіцай. У 1970-х гадах у горадзе было праведзена мноства рэформ у сацыяльнай сферы[1].

У 1969 годзе ў Ёэнсу быў заснаваны ўніверсітэт. Дзейнасць універсітэта і сёння адыгрывае важную ролю ў жыцці горада. У наш час універсітэт складаецца з васьмі факультэтаў і дзевяці самастойных падраздзяленняў, а колькасць студэнтаў складае каля 8 тысяч чалавек. Актыўнае міжнароднае супрацоўніцтва ў галіне навукі, прамысловасці і гандлю дае карысць усяму рэгіёну[2].

З ростам горада ў склад Ёэнсу ўваходзілі суседнія паселішчы. Так у 1954 годзе была далучана камуна Піелісенсу (фінск.: Pielisensuu), а 1 студзеня 2005 года ў склад горада ўвайшлі камуны Кііхтэлюсваара (фінск.: Kiihtelysvaara) і Туўпаваара (фінск.: Tuupovaara).

У пачатку 2009 года ў склад Ёэнсу былі ўключаны два суседнія муніцыпалітэты — Эна (фінск.: Eno) і Пюхяселькя (фінск.: Pyhäselkä). У выніку гэтага зліцця колькасць насельніцтва Ёэнсу дасягнула значэнні каля 72 тысяч чалавек.

Навучальныя ўстановы

• Ёэнсуская духоўная семінарыя‎

Клімат

Гарады-пабрацімы

• Гоф, Германія
• Ісаф’ярдарбайр, Ісландыя
• Лінчэпінг, Швецыя
• Роскіле, Данія
• Цёнсберг, Нарвегія
• Вільнюс, Літва
• Петразаводск, Расія
• Сортавала, Расія
• Суаярві, Расія

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Рольф Неванліна, фінскі матэматык

Зноскі

1. ↑ Гісторыя Ёэнсу на афіцыйным сайце горада Архівавана 29 кастрычніка 2007.
2. ↑ Агульныя звесткі пра ўніверсітэт на сайце Універсітэта Ёэнсу Архівавана 27 красавіка 2006.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ёэнсу
• Афіцыйны сайт горада (фін.)  (руск.)  (шведск.)  (англ.)