Белы (горад)

У гэтага паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Белы.

Бе́лы — горад у Цвярской вобласці Расіі, на рацэ Обша. Адміністрацыйны цэнтр Бельскага раёна. Насельніцтва 3691 чал. (2009).

Знаходзіцца за 294 км на паўднёвы захад ад горада Цвер, за 20 км на мяжы са Смаленскай вобласцю, за 50 км на поўдзень ад чыгуначнай станцыі Нялідава на лініі Ржэў — Вялікія Лукі.

Гісторыя

• XIII ст.: першыя згадкі, горад Смаленскага княства; пазней цэнтр удзельнага Бельскага княства.
• 1355: увайшоў у склад Вялікага Княства Літоўскага.
• пач. XVI ст.: адышоў да Вялікага Княства Маскоўскага.
• 1610: зноў у складзе Вялікае Княства Літоўскае, горад Смаленскага ваяводства.
• 2 мая 1625: атрымаў Магдэбургскае права і герб «у срэбным полі вобраз Святой Дзевы Марыі, Маці сына Божага».[2][3]
• 1654: заняты войскамі Маскоўскай дзяржавы, паводле ўмоў Андрусаўскага перамір’я (1667) застаўся ў яе складзе.
• 1726: цэнтр павета Смаленскай губерні.
• 1856: у Белым было 5 цэркваў, 1075 будынкаў, 132 крамы.
• 1918: увайшоў у склад абвешчанай Беларускай Народнай Рэспублікі.
• 1 студзеня 1919: адпаведна з пастановай І з’езду КП(б) Беларусі ўваходзіў у склад БССР, цэнтр павету Смаленскага раёна.[4]
• 16 студзеня 1919: бальшавікі перадалі Белы разам з іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР.
• 1929: у Калінінскай (Цвярской) вобласці.
• 4 кастрычніка 1941 — 10 сакавіка 1943: знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй.

Насельніцтва

• 1889 — 9176 чал. (4664 мужчынаў і 4512 жанчын).[5]
• 1969 — 4,5 тыс. чал.[6]
• 1989 — 5,2 тыс. чал.
• 2009 — 3691 чал.

Эканоміка

Прамысловыя прадпрыемствы горада: ільнозавод, леспрамгас, філіял маскоўскага ПА «Станканармаль», пальчаткавая фабрыка, прадпрыемствы харчовай прамысловасці.

Турыстычная інфармацыя

У горадзе працуе Бельскі краязнаўчы музей.

Вядомыя асобы

• Сямён Мікалаевіч Крылоў (1892—1935) — расійскі рэвалюцыянер, удзельнік усталявання савецкай улады на Віцебшчыне.

Зноскі

1. ↑ kartafx.ru - Карта города Белый.
2. ↑ Белы // Цітоў А. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998.— 287 с. ISBN 985-07-0131-5.
3. ↑ ЭнцВКЛ, 2005
4. ↑ А. Трусаў Вялікае Княства Смаленскае // «Наша Слова» № 34 (822) 5 верасня 2007
5. ↑ Белый, уездный город Смоленской губернии // Белы (горад) // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.) . — СПб., 1890—1907.
6. ↑ Белый // Большая советская энциклопедия, 3-е изд.: в 30 т. / Гл. ред. А.М. Прохоров. — М.: Сов. энциклопедия, 1969—1978.

Літаратура

• Грынявецкі В. Белы // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 308. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.
• Белы // Цітоў А. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998.— 287 с. ISBN 985-07-0131-5.
• Biełyj // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880. S. 217—218
• Географический энциклопедический словарь: Географические названия / Гл. ред А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев, А. Г. Воронов и др.. — М.: Сов. энциклопедия, 1983. — С. 57. — 538 с. — 100 000 экз.(руск.)

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Белы (горад)