Бракава (Магілёўскі раён)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Бракава.

Бра́кава[1] (трансліт.: Brakava, руск.: Браково) — вёска ў Магілёўскім раёне Магілёўскай вобласці. Уваходзіць у склад Княжыцкага сельсавета. Размешчана за 21 км на паўночны захад ад Магілёва і чыгуначнай станцыі Магілёў І. Рэльеф раўнінна-ўзгорысты. На паўднёвай ускраіне знаходзіцца возера, з якога выцякае р. Лахва (прыток р. Дняпро). Транспартныя сувязі па мясцовай дарозе і далей па шашы Магілёў—Мінск.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Вядома ў Вялікім Княстве Літоўскім з XVII ст. У 1667 годзе маёнтак у Аршанскім павеце, шляхецкая ўласнасць.

Пад уладай Расійскай імперыі

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай у 1772 годзе апынулася ў складзе Расійскай імперыі. У 1777 годзе сяло, якое ў 1785 годзе было ў складзе маёнтка Галоўчына Магілёўскага павета, з’яўлялася памешчыцкай уласнасцю, меліся вадзяны млын і драўляная царква. У 1847 годзе цэнтр маёнтка. У сакавіка 1862 года вяскоўцы адмовіліся падпісаць складзеныя памешчыкам устаўныя граматы. Памешчык меў тут у 1869 годзе 1051 дзес. зямлі, млын. У 1872 годзе заснаваны сукнавальны завод, які вырабляў 4500 аршын сукна ў год, пачала дзейнічаць гарбарня.

У 1894 годзе адкрыта царкоўна-прыходская школа, якая ў пачатку 1917 года ператворана ў земскую. Паводле перапісу 1897 года сяло (царкоўна-прыходская школа, заезны дом, царква), сядзіба (млын), другая сядзіба ў Княжыцкай воласці Магілёўскага павета.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай вёска абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 года згодна з пастановай I з’езда КП(б) Беларусі ўвайшла ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала яе разам з іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У сакавіку 1924 года вёску вярнулі БССР, з 17 ліпеня 1924 года ў Магілёўскім раёне Магілёўскай акругі (да 26 ліпеня 1930), з 20 лютага 1938 года ў Магілёўскай вобласці.

У 1920 годзе ў былым маёнтку створана сельска-гаспадарчая арцель «Азараўка», у 1921 годзе — другая сельска-гаспадарчая арцель, у якую ўвайшлі 8 гаспадарак. У 1924 годзе адкрыта хата-чытальня. На базе дарэвалюцыйнай створана працоўная школа 1-й ступені, у якой у 1925 годзе займаліся 92 вучні. Дзейнічалі пункт і школа па ліквідацыі непісьменнасці і малапісьменнасці сярод дарослых, якія ў 1931 годзе наведваў 71 вясковец.

У 1924—1954 гадах цэнтр Бракаўскага сельсавета. У 1926 годзе створана меліярацыйнае таварыства. У 1929 годзе арганізаваны калгас «Гігант» (32 гаспадаркі), у сакавіка 1931 года — калгас «Іскра» (23 гаспадаркі), 7 мая 1931 года — калгас «Першамайскі» (57 гаспадарак). У пачатку 1930-х г. 4-гадовая школа ператворана ў 7-гадовую, у якой у 1936 годзе было 236 вучняў, дзейнічала бібліятэка.

У Вялікую Айчынную вайну з ліпеня 1941 года да 27 чэрвеня 1944 года акупіравана нямецка-фашысцкімі захопнікамі. На фронце загінулі 239 вяскоўцаў, у памяць аб іх каля будынка школы ў 1959 годзе пастаўлена стэла.

У 1990 годзе цэнтр калгаса імя Калініна. У вёсцы размяшчаліся майстэрні, цэх механізацыі, жывёлагадоўчы комплекс, ферма буйной рагатай жывёлы і цялятнік, вытворчая брыгада, устаноўка па прыгатаванні вітаміннай мукі, млын, працавалі 8-гадовая школа, комплексны прыёмны пункт быт. абслугоўвання насельніцтва, магазін, аддзяленне сувязі, фельч.акушэрскі пункт, аўтаматычная тэлефонная станцыя, клуб, бібліятэка, стадыён, Дом жывёлавода.

У 2007 годзе дзейнічалі сярэдняя школа, аддзяленне сувязі, клуб, бібліятэка, фельчарска-акушэрскі пункт.

Планіроўка

Праект планіроўкі і забудовы вёскі распрацаваны ў 1975 годзе Магілёўскім філіялам інстытута «Белкалгаспраект». Планіровачна складаецца з плаўна выгнутай вуліцы, арыентаванай з паўночнага захаду на паўднёвы ўсход, ад усходняга канца якой на поўдзень і ад цэнтра на поўнач адыходзяць кароткія крывалінейныя вуліцы. Забудавана двухбакова, шчыльна, пераважна драўлянымі дамамі сядзібнага тыпу. На поўдні вёскі пабудаваны мураваныя двухпавярховыя 4-кватэрныя і аднапавярховыя аднакватэрныя жылыя дамы. Грамадскія будынкі размешчаны сярод жылой забудовы. Вытворчы сектар — на паўночны захад.

Насельніцтва

• XVIII стагоддзе:
  • 1785 — 28 двароў, 224 жыхары.
• XIX стагоддзе:
  • 1847 — 39 двароў, 351 жыхар.
  • 1880 — 75 двароў, 478 жыхароў.
  • 1897 — 105 двароў, 748 жыхароў; у сядзібе — 2 двары, 34 жыхары; у другой сядзібе — 1 двор, 4 жыхары.
• XX стагоддзе:
  • 1909 — 97 двароў, 769 жыхароў.
  • 1926 — 156 двароў, 833 жыхары.
  • 1990 — 199 гаспадарак, 525 жыхароў.
• XXI стагоддзе:
  • 2007 — 229 гаспадарак, 600 жыхароў.

Зноскі

1. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Магілёўская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2007. — 406 с. ISBN 978-985-458-159-0. (DJVU)

Літаратура

• Бракава // Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 6, кн. 2. Магілёўская вобласць / У. Д. Будзько і інш. — Мн.: БелЭн, 2009. — 591 с. ISBN 978-985-11-0440-2.

Спасылкі

• На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх