Галаўнэ

Галаўнэ[1] (укр.: Головне) — пасёлак гарадскога тыпу ў Любамльскім раёне Валынскай вобласці Украіны.

Геаграфія

Мястэчка размешчана за 15 км на поўнач ад раённага цэнтра і чыгуначнай станцыі Любомль, за 132 км ад абласнога цэнтра і ў 35 км ад мяжы з Польшчай. Праз мястэчка праходзіць асфальтаваная дарога, якая ідзе ад аўтадарогі Любомль — Брэст да Ратна. Мястэчка мае аўтобусную камунікацыю з Любомлем, Луцкам, Уладзімірам-Валынскім, Ковелем.

Гісторыя

Галаўнэ адносіцца да ліку самых старажытных паселішчаў Валыні. Ва ўрочышчы Колэсо захавалася гарадзішча часоў Кіеўскай Русі (IX—XI ст.). Гарадзішча размешчана на ўзвышшы сярод багністага луга. Круглая пляцоўка (дыяметр 30 метраў) злёгку павышаецца ў цэнтры і пакрыты пластом попелу таўшчынёй да 50 см. Пад насыпам кальцавога вала (вышыня 1 м) залягаў пласт камянёў, вугалю і абгарэлых бярвення. Тэрыторыя паселішча ўваходзіла тады ў склад Валынскага княства.

У 40-х гадах XIV ст. паселішча ўвайшло ў склад Вялікага княства Літоўскага. У асноўным згадваецца ў люстрацыі Любомльскага староства 1564 г. У 1564 г. там было 15 работных кметаў, якія пражывалі на 12 дварах, 3 баяраў, якія плацілі падатак 8 флорынаў, 17 агароднікаў, 2 каморнікі, 2 каваля, 2 дзяхцяры, 3 рыбакоў, была карчма і вадзяны млын. Жыхары вёскі мелі павіннасць араць 6 дзён у год у Любомльском маёнтку, будаваць вялікія лодкі і сплаўляць іх па Прыпяці, прывозіць пяць вазоў дроў да Любомльского замка і касіць сенакос.

У 1618 г. царква мястэчка згадваецца як Пакроўская. Невядома, калі яна перайшла да уніі, але ўжо ў 1620 г., па загаду грэка-каталіцкага біскупа Афанасія, у Любомле праводзіўся царкоўны сабор, дзе прысутнічаў і святар з царквы мястэчка.

Да 60-х гадоў XVIII ст. мястэчка было ва ўласнасці караля. У 1768 г. кароль аддаў яго разам з усім Любомльскім староствам у валоданне магнату Браніцкаму. У 1795 г. пасля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай Заходняя Валынь увайшла ў склад Расіі. Паселішча стала валасным цэнтрам Уладзімір-Валынскага павета Валынскай губерні. На той час у Галаўнэ была драўляная царква, але 8 мая 1820 г. адбыўся пажар, і царква цалкам згарэла. Старажылы распавядаюць, што царква, якая згарэла, стаяла ў 100 м на паўночны захад ад цяперашняй.

У 1841 г. стараннямі графа Браніцкага была пабудавана новая каменная Траецкая царква і пры ўваходзе каменная званіца, якая прыцягвае сваёй архітэктурай і з’яўляецца помнікам нацыянальнага значэння.

У снежні 1916 г. падчас аўстрыйскай акупацыі была ўпершыню адкрыта ўкраінскімі сечавымі стральцамі школа з украінскай мовай. З пачатку 1919 г. да 1939 г. паселішча было пад уладай Польшчы.

Зноскі

1. ↑ Напісанне ў адпаведнасці з ТКП 177-2009 (03150) «Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Украіны на беларускую мову»