Гарадная (Столінскі раён)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Гарадная.

Гарадна́я[1] (трансліт.: Haradnaja, руск.: Городная) — вёска ў Столінскім раёне Брэсцкай вобласці, на возеры Гародна. Адміністрацыйны цэнтр Гараднянскага сельсавета. Насельніцтва 1587 чал. (1993).

Гарадная — даўняе магдэбургскае мястэчка гістарычнай Піншчыны (частка Берасцейшчыны), на захадзе Палесся.

Геаграфія

Знаходзіцца за 28 км на захад ад Століна, за 21 км ад чыгуначнай станцыі Гарынь.

За 3 км на поўнач—паўночны захад ад вёскі вядома Гараднянскае радовішча пяскоў, 3,5 км на захад — радовішча глін, паклады неагенавага ўзросту. Гліны распрацоўваюцца Гарынскім камбінатам будаўнічых матэрыялаў.

Гісторыя

Першы пісьмовы ўспамін пра Гарадную датуецца 1448 годам. Ад часоў заснавання мясцовасць набыла вядомасць цэнтру традыцыйнай ганчарнай вытворчасці. У 1527 годзе крымскія татары спалілі паселішча, частку жыхароў узялі ў няволю.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566) Гарадная ўвайшла ў склад Пінскага павета Берасцейскага ваяводства. У 1579 або 1670 годзе мястэчка атрымала Магдэбургскае права. З гэтага часу яно карысталася ўласным гербам «у срэбным полі лось з залатымі рагамі», пацверджаным 17 сакавіка 1792 года[2].

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Гарадная апынулася ў складзе Расійскай імперыі. У 1803 годзе рашэннем Пінскага суда жыхары мястэчка былі пераведзены ў разрад дзяржаўных сялян[3]. У другой палове XIX ст. у мястэчку было 236 будынкаў, на 1909 год — 1830 двароў.

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Гарадная апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, спярша ў Лунінецкім павеце, а з 1 студзеня 1923 года — у Столінскім павеце Палескага ваяводства. У 1924 і 1925 гадах сюды перасялілася каля 200 радзінаў з Галіччыны. Перасяленцы стварылі асобнае паселішча хутарскога тыпу (мела назву «Калонія») і адрадзілі грэка-каталіцкую парафію. Неўзабаве ім перадалі будынак драўлянай царквы, першае набажэнства ў якім адбылося 5 студзеня 1928 года[4].

У 1939 годзе Гарадная ўвайшла ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 года зрабілася цэнтрам сельсавета. Статус паселішча панізілі да вёскі.

Перад вайной у вёсцы жыло 1820 чалавек у 405 дварах[5].

У 1942 годзе гітлераўцамі было спалена 58 дамоў, забіта 232 чалавекі[5].

Станам на 1970 год тут было 470 двароў, на 1993 год — 522 двары.

• Мястэчка на старых здымках
• Праваслаўная і грэка-каталіцкая цэрквы
• Грэка-каталіцкая царква
• Званіца
• Вятрак

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1880 год — 1012 чал.[6]
• XX стагоддзе: 1909 год — 6728 чал.; 1970 год — 1965 чал.[7]; 1993 год — 1587 чал.[8]

Інфраструктура

У Гарадной працуюць сярэдняя школа, бальніца, паліклініка, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Славутасці

• За 2 км на паўночны ўсход ад Гарадной размяшчаюцца гарадзішча і паселішча.
• Свята-Троіцкая царква (XVIII ст.; колішняя грэка-каталіцкая, цяпер ва ўладанні БЭМП).
• Свята-Мікалаеўская царква

Мерапрыемствы

З 2008 года ў Гарадной арганізуюць міжнародныя пленэры ганчароў. Кожныя два гады ў вёсцы збіраюцца майстры з розных краін свету.

Страчаная спадчына

• Царква
• Капліца грэка-каталіцкая

Вядомыя асобы

• Адам Дзмітрыевіч Кавалька (нар. 1958) — беларускі палітык.
• Валерый Іванавіч Вячорка (нар. 1973) — урач

Зноскі

1. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2010.— 318 с. ISBN 978-985-458-198-9. (DJVU)
2. ↑ Геральдыка беларускіх местаў, 1998
3. ↑ Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Столінскага раёна / [Уклад. Ю. С. Юркевіч]. — Мн.: БЕЛТА, 2003. — 635 с. — С. 74. — ISBN 985-6302-49-8.
4. ↑ Анастасія Iльіна. Служэнне а. Івана Тыляўскага // «Гістарычная брама» № 1 (22), 2004.
5. 1 2 Городная (руск.)
6. ↑ SGKP, 1880
7. ↑ ЭГБ, 1994, с. 477
8. ↑ ЭГБ, 1994, с. 476

Літаратура

• Гарадная // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — С. 476—477. — 537 с., [8] к.: іл. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0.
• Гарадная // Цітоў А. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998. — 287 с. — ISBN 985-07-0131-5.
• Horodna // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880. — S. 138

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Гарадная (Столінскі раён)
• мяст. Гарадная на Radzima.org
• мяст. Гарадная на сайце Глобус Беларусі
• Рэальны прагноз надвор’я ў вёсцы Гарадная