Жураўнэ (Львоўская вобласць)

Жураўнэ (укр.: Журавне) — пасёлак гарадскога тыпу ў Львоўскай вобласці Украіны ў складзе Жыдачыўскага раёна, размешчаны ў 20 км ад райцэнтра і ў 70 км на поўдзень ад Львова ў міжрэччы Днястра і Свічы.

Гісторыя

Першае пісьмовае згадванне аб мястэчку адносіцца да 1435 г. У кнігах Галіцкага гродскага суда за 1445 г. Жураўнэ ўжо фігуруе як мястэчка. Да канца XV ст. Жураўнэ належала сям’і Ходараўскіх-Жураўнінскіх. У 1468 г. уласнік паселішча Ян Ходараўскі (або Ян з Ходарава) заснаваў у Жураўнаму на рынку каталіцкую парафію і пабудаваў касцёл, які насіў тытул Звеставання Найсвяцейшай Панны Марыі і святых Войцеха, Валянціна, Кузьмы, Дзям’яна, Кацярыны, Барбары, Дароты і Маргарыты.

Цяпер касцёлу ўжо няма, а набажэнствы праходзяць у капліцы Чартарыйскіх і Скшынскіх на старых могілках.

Даўней мястэчка было цэнтрам здабычы і апрацоўкі алебастру. Паклады гэтага каштоўнага і рэдкага мармуру працягнуліся ўздоўж левага берага Днястра на гарах, званых “Бакоціна”.

У пачатку XVI ст. мястэчка знаходзілася ў руках сям’і Рэеў, а ў другой палове зноў вярнуўся да папярэдніх уладальнікаў - Ходараўскіх-Жураўнінскіх. У канцы XVI ст. яно было ў валоданні Жалкеўскіх, затым перайшло да Сапегаў.

Паселішча выгадна размяшчалася сярод рэк. Яго атачалі земляныя фартыфікацыі. Іх узмацняў замак, які стаяў у паўночна-заходняй частцы над ракой. Да горада вялі чатыры брамы. Галоўнай была Стрыйская (або Заходняя) брама. На поўдзень ад яе ішла гарадская сцяна, якая працягвалася габрэйскай сінагогай. Усходнюю браму ўзмацняў каменны касцёл з контрфорсамі. З поўначы горад абаранялі рака Днестр і сцены манастыра. Гарадскія ўмацаванні і замак у Жураўным зафіксаваны на карце Баплана.

Магдэбургскае права нададзена мястэчку ў 1563 г. У 1676 г. войскі караля Яна III Сабескага амаль месяц вялі жорсткія баі са 100-тысячнай турэцкай арміяй Ібрагіма Шэйтана на Журавенскіх палях паміж рэкамі Днестр і Свіча. Неўзабаве ў ваколіцах мястэчка праціўнікі заключылі Журавенскі мір, які завяршыў польска-турэцкую вайну 1673-1676 гг. і спыніў турэцкую экспансію, ахвярай якой 4 гады перад тым стаў Камянец-Падольскі. У 200-ю гадавіну гэтай падзеі ў Жураўным усталявалі помнік у форме каменнай калоны на высокім пастаменце, які захаваўся дагэтуль.

У XVIII ст. шляхціц Станіслаў Цёлак Панятоўскі, бацька караля Станіслава Аўгуста, быў уладальнікам Жураўненскага ключа (горада і некалькі вёсак) у Жыдачыўскай зямлі (павеце) Рускага ваяводства.

З 1790 г. мястэчка стала ўласнасцю Адама Жэброўскага. У гэты час Жураўнэ ператварылася ў вялікі гандлёвы цэнтр, мала брукаваныя каменем вуліцы, усе дамы на рынку таксама былі каменнымі. Улічваючы заслугі Жэброўскіх у развіцці горада, удзячныя нашчадкі прынялі герб гэтага роду за герб мястэчка.

3 сакавіка 1918 г. у мястэчку адбылося “Свята дзяржаўнасці і міру” (Веча) у падтрымку дзеянняў урада Украінскай Народнай Рэспублікі, на якім прысутнічалі каля 15000 чалавек. 1 красавіка 1927 г. да мястэчка Жураўнэ было далучана сяло Пабярэжжа Жыдачаўскага павета Станіслаўскага ваяводства. У 1939 г. у мястэчку пражывала 4300 жыхароў (2100 украінцаў грэка-каталікаў, 500 украінцаў рыма-каталікоў, 500 палякаў рыма-каталікоў і 1200 яўрэяў).

У 1939-1941 і 1944-1959 гг. мястэчка было цэнтрам Жураўненскага раёна.

Помнікі даўніны

• Ратуша пачатку ХХ ст.;
• Палац Скшынскіх-Чартарыйскіх (пачатак XX ст., неакласіцызм);
• Дэндрапарк побач з палацам (300-гадовае цюльпанавае дрэва, гінкго, стробус і інш.);
• Капліца Скшынскіх-Чартарыйскіх.

Галерэя

• Палац, галоўны фасад
• Палац, паркавы фасад
• Ратуша
• Царква св. Міхаіла
• Капліца Чартарыйскіх
• Плошча імя Сцяпана Бандэры