Копысь

Копысь[2] — гарадскі пасёлак у Аршанскім раёне Віцебскай вобласці Беларусі, прыстань на левым беразе Дняпра. За 35 км ад Оршы, 2 км ад чыгуначнай станцыі Копысь на лініі Орша—Магілёў, аўтадарогамі злучаны з Оршай, і з аўтадарогай Орша—Магілёў. Насельніцтва 847 чал. (2017)[3].

Гісторыя

Упершыню згадваецца пад 1059 г. у Ніканаўскім летапісе, калі на шляху ў Ноўгарад там памёр епіскап Лука Жыдзята. З 2-й паловы 14 ст. у Віцебскім ваяводстве ВКЛ. У 14—18 ст. існаваў Копыскі замак. Належаў князям Астрожскім, Радзівілам. У 1597 годзе Крыштаф Радзівіл «Пярун» запісаў фундуш на копыскую царкву Святой Параскевы Пятніцы.[4] Меў магдэбургскае права. З 1772 г. у складзе Расійскай імперыі, горад, цэнтр павета. У 1781 годзе Копысі дараваны герб. З 1861 г. — пазаштатны горад Горацкага павета. Падчас вайны 1812 года заняты французскімі войскамі. 12.11.1812 г. тут праз Дняпро перапраўлялася расійская армія пад камандаваннем М. І. Кутузава. У 17—19 ст. вядомы вытворчасцю кафлі. На мяжы 18—19 ст. быў цэнтрам хасідызму. У 1924—1930 гг. цэнтр раёна. З 1930 г. у Аршанскім раёне, з 1938 г. гарадскі пасёлак.

Насельніцтва

Эканоміка

Прадпрыемствы машынабудаўнічай і будаўнічых матэрыялаў прамысловасці. Цэнтр па вытворчасці мастацкай керамікі.

Славутасці

• Замчышча Пятроўскі Вал — помнік археалогіі
• Селішча Пасадскае — помнік археалогіі

Вядомыя асобы

• Фёдар Паўлавіч Врончанка (1779—1852) — міністр фінансаў Расіі пры Мікалаі I
• Грушэцкі Пётр Іванавіч(руск.) бел. — царкоўны дзеяч; уключаны ў спіс «Новапакутнікі і Спавяданнікі Рускай Праваслаўнай Царквы XX стагоддзя»[10]
• Соф’я Юр’еўна Друкер (1907—1984) — беларуская спявачка, Народная артыстка БССР
• Аляксей Сцяпанавіч Кароль (1945—2015) — беларускі гісторык, палітолаг, галоўны рэдактар газеты «Новы Час».
• Фаня Ісакаўна Кулікова (1906—1998) — савецкі ўсходазнавец. Доктар гістарычных навук. Заслужаны дзеяч навукі РСФСР.
• Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка (нар. 1954) — Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь.
• Сямён Сцяпанавіч Навумовіч (нар. 1922) — урач, траўматолаг і артапед, доктар медыцынскіх навук.[11]
• Міхаіл Паўлавіч Урончанка (1802—1855) — расійскі ваенны геадэзіст, географ, перакладчык. Генерал-маёр.
• Веніямін Блажэнны (1921—1999) — беларускі паэт.
• Валянцін Аляксеевіч Барадуля — беларускі вучоны ў галіне цеплаэнегретыкі, прафесар. Доктар тэхнічных навук (1986).

Гл. таксама

• Пасёлкі гарадскога тыпу Віцебскай вобласці
• Пасёлкі гарадскога тыпу Беларусі

Зноскі

1. 1 2 Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.
2. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Віцебская вобласць: нарматыўны даведнік / У. М. Генкін, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2009. — 668 с. ISBN 978-985-458-192-7 (DJVU).
3. ↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу(руск.) . Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.
4. ↑ НГАБ, ф. 1731, воп. 1, спр. 33, с. 644
5. 1 2 Беларусь: энцыклапедычны даведнік
6. ↑ http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/demografiya_2/metodologiya-otvetstvennye-za-informatsionnoe-s_2/index_4945/
7. ↑ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2017.
8. ↑ Численность населения на 1 января 2020 г. по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2020.
9. ↑ Численность населения на 1 января 2021 г. и среднегодовая численность населения за 2020 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2021.
10. ↑ Грушецкий Петр Иванович (нявызн.). Новомученики и Исповедники Русской Православной Церкви XX века. ПСТГУ. Факультет ИПМ. Архівавана з першакрыніцы 25 лютага 2012. Праверана 14 лістапада 2010.
11. ↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2000. — Т. 11: Мугір — Паліклініка. — С. 112. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11), ISBN 985-11-0035-8.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 8: Канто — Кулі. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8), ISBN 985-11-0035-8.
• Копысь // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 398. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
• Копысь // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9
• Kossarzecki K. Forteca w Kopysi nad Dnieprem w latach wojny Rzeczypospolitej z Moskwą 1654—1667 // Studia z dziejów wojskowości. — T. I. — Białystok, 2012. — S. 115—154.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Копысь
• Геаграфічныя звесткі па тэме Копысь на OpenStreetMap