Крывошын

Крыво́шын[1] (трансліт.: Kryvošyn, руск.: Кривошин) — вёска ў Ляхавіцкім раёне Брэсцкай вобласці, паміж рэчак Ліпніца і Мар’янаўка. Адміністрацыйны цэнтр Крывошынскага сельсавета. Насельніцтва 774 чал. (1997). Знаходзіцца за 24 км на паўднёвы захад ад Ляхавіч, за 18 км ад чыгуначнай станцыі Райтанаў; аўтамабільная дарога звязвае вёску з Ганцавічамі і шашой Брэст — Мінск.

Гісторыя

Упершыню Крывошын згадваецца ў XVII ст. як уладанне Радзівілаў. У 1670 годзе нясвіжскія езуіты збудавалі тут касцёл. У 1772 годзе кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі перадаў мястэчка падскарбію А. Тызенгаўзу, пазней — ва ўладанні Патоцкіх.

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Крывошын апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, дзе стаў цэнтрам воласці Наваградскага павета. У 1800—1809 гадах у маёнтку Рэпіхава каля Крывошына (цяпер парк у межах вёскі) жыў паэт Ян Чачот. Станам на 1859 год у мястэчку было 20 двароў[2]. 9 чэрвеня 1863 года ў Рэпіхаўскім лесе ў часе нацыянальна-вызваленчага паўстання адбыўся бой паміж паўстанцамі пад камандаю Б. Міладоўскага і расійскімі карнымі войскамі. Па здушэнні выступлення царскія ўлады гвалтоўна перарабілі тутэйшы касцёл у царкву Маскоўскага патрыярхату. На 1886 год — 18 двароў, царква. У Першую сусветную вайну ў 1915—1916 гадах каля Крывошына праходзіла лінія фронту, потым мястэчка занялі нямецкія войскі, у 1919—1920 гадах — польскае войска, бальшавікі.

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Крывошын апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стаў цэнтрам гміны Баранавіцкага павета.

У 1939 годзе Крывошын увайшоў у склад БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 года стаў цэнтрам сельсавета Ляхавіцкага раёна. Статус паселішча панізілі да вёскі. Станам на 1972 год тут было 280 двароў, на 1997 год — 330.

• Даўнія выявы мястэчка
• Агульны выгляд
• Былы касцёл
• Былы касцёл, бакавы фасад
• Вуліца

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1886 год — 290 чал.
• XX стагоддзе: 1921 год — 358 чал.[3]; 1972 год — 783 чал.; 1997 год — 774 чал.[4]

Інфраструктура

У Крывошыне працуюць сярэдняя і музычная школы, дашкольная ўстанова, 2 бальніцы, амбулаторыя, дом культуры, 2 бібліятэкі, пошта.

Турыстычная інфармацыя

У Крывошыне маецца мемарыяльная пліта Яну Чачоту і курган Памяці ў гонар паўстанцаў 1863—1864 гадоў.

Славутасці

• Касцёл езуітаў (1670; цяпер царква Покрыва Прасвятой Багародзіцы БЭМП)
• Могілкі часоў І сусветнай вайны

Вядомыя асобы

• Гаўрыіл Станіслававіч Здановіч (1900—1984) — Герой Савецкага Саюза.
• Валянцін Паўлавіч Зорын — беларускі дзяржаўны дзеяч, былы міністр лясной гаспадаркі Рэспублікі Беларусь, прафесар.
• Міхась Турыянскі (нар. 1958) — краязнавец, мастак, нарысіст, калекцыянер.
• Галіна Зыранава (нар. 1982) — паэтка.
• Леанід Чаранкевіч (1935—2010) — гісторык, краязнавец, стваральнік музея.

Зноскі

1. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2010.— 318 с. ISBN 978-985-458-198-9. (DJVU)
2. ↑ Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. С. 379.
3. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom VII. Część I: Województwo Nowogródzkie. Warszawa, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923.
4. ↑ ЭГБ, 1997

Літаратура

• Чаранкевіч Л. Крывошын // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 4: Кадэты — Ляшчэня / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1997. — С. 272. — 432 с.: іл. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2.
• Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
• Krzywoszyn // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno. — Warszawa, 1883. — S. 812

Спасылкі

	Крывошын на Вікісховішчы

• Крывошын на Radzima.org