wd wp Пошук:
    ⬜

    Ляхавіцкі раён

    Ля́хавіцкі раё́н — раён у складзе Брэсцкай вобласці Беларусі. Ляхавіцкі раён мяжуе з Баранавіцкім, Ганцавіцкім і Івацэвіцкім раёнамі Брэсцкай вобласці і Клецкім і Нясвіжскім раёнамі Мінскай вобласці.

    Назва

    Назва раёна паходзіць ад назвы горада Ляхавічы — адміністрацыйнага цэнтра раёна.

    Адміністрацыйны падзел

    Ляхавіцкі раён адміністрацыйна падзелены на 8 сельскіх Саветаў:

    Гісторыя

    Расійская імперыя

    Гістарычным папярэднікам Ляхавіцкага раёна можна лічыць Ляхавіцкую воласць (цэнтр воласці — Ляхавічы) у складзе Слуцкага павета Мінскай губерні Расійскай імперыі. Ляхавіцкая воласць была ўтворана ў 1795 г. і праіснавала так ажно да самога канца Расійскай імперыі. Пад канец Першай сусветнай вайны лінія фронту была нестабільнай, што абумоўлівала і нестабільнасць мясцовай улады. У БНР жа, якая абвяшчала права на валоданне амаль усімі этнічнымі тэрыторыямі беларусаў, у тым ліку тэрыторыяй Ляхавіцкай воласці, адміністрацыйны падзел адсутнічаў увогуле.

    Міжваенная Польшча

    Пасля Польска-савецкай вайны 1919—1921 гг. у выніку Рыжскага мірнага дагавора да Польшчы адышла 4,5-мільённая Заходняя Беларусь плошчай больш за 110 тыс. км². Гэта доля не абмінула і Ляхавіцкую воласць, якая была рэарганізаваная польскімі ўладамі ў Ляхавіцкую гміну ў складзе Баранавіцкага павета Навагрудскага ваяводства і праіснавала ў такім статусе ажно да 18 верасня 1939 г., калі Беларусь была ўз’яднана ў складзе БССР.

    БССР

    Ляхавіцкі раён ў складзе Баранавіцкай вобласці. 1940

    Ляхавіцкі раён быў утвораны 15 студзеня 1940 года з цэнтрам у горадзе Ляхавічы ў складзе Баранавіцкай вобласці БССР. 12 кастрычніка 1940 года падзелены на 18 сельсаветаў: Альхавецкі, Востраўскі, Дараўскі, Жарабковіцкі, Крывошынскі, Куршынавіцкі, Ліпскі, Ляхавіцкі, Малагарадзішчанскі, Мядзведзіцкі, Навасёлкаўскі, Падлескі, Пад’язаўлеўскі, Перахрэсцеўскі, Сваятыцкі, Тальмінавіцкі, Федзюкоўскі, Цыганскі. 8 студзеня 1954 года Баранавіцкая вобласць была скасавана, і Ляхавіцкі раён перайшоў у склад Брэсцкай вобласці БССР. 16 ліпеня 1954 года скасаваны Альхавецкі, Дараўскі, Жарабковіцкі, Ліпскі, Мядзвядзіцкі, Сваятыцкі, Тальмінавіцкі, Цыганскі сельсаветы, утвораны Мініцкі сельсавет[4]. 22 красавіка 1957 скасаваны Свяціцкі сельсавет, перададзены з Ганцавіцкага раёна. 4 кастрычніка 1957 года да раёна далучаны Гуцкі і Тухавіцкі сельсаветы скасаванага Быценскага раёна. 17 красавіка 1959 года скасаваны Гуцкі сельсавет, 17 лістапада 1959 года — Ляхавіцкі і Перахрэсцеўскі сельсаветы, утвораны Рачканскі сельсавет. 25 снежня 1962 года да раёна далучаны гарадскі пасёлак Ганцавічы, Агарэвіцкі, Дзяніскавіцкі, Нацкі, Любашаўскі, Люсінскі, Хатыніцкі, Чудзінскі скасаванага Ганцавіцкага раёна. 30 ліпеня 1966 года Ганцавіцкі раён адноўлены, усе адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі перададзены назад. 20 мая 1968 года Пад’язаўлеўскі сельсавет перайменаваны ў Альхоўскі, 3 ліпеня 1972 года Падлескі — у Жарабковіцкі, 4 чэрвеня 1979 года Мініцкі — у Ганчароўскі, Рачканскі — у Начаўскі. 6 красавіка 1981 года ўтвораны Падлескі сельсавет, Тухавіцкі сельсавет скасаваны. 16 сакавіка 1987 года Федзюкоўскі сельсавет перайменаваны ў Конькаўскі.

    Рэспубліка Беларусь

    З’яўляючыся правапераемніцай БССР, Рэспубліка Беларусь пакінула яе адміністрацыйны падзел, і ў наш час Ляхавіцкі раён працягвае існаванне ў складзе Брэсцкай вобласці Рэспублікі Беларусь у тых жа межах, што і ў савецкі перыяд. 23 снежня 1997 года з часткі Крывошынскага сельсавета ўтвораны Свяціцкі сельсавет, Малагарадзішчанскі сельсавет скасаваны. 20 снежня 2013 года Куршынавіцкі, Падлескі і Свяціцкі сельсаветы скасаваныя[5].

    Геаграфія

    Геаграфічнае становішча

    Ляхавіцкі раён знаходзіцца на поўначы ўсходняй часткі Брэсцкай вобласці і мяжуе на поўначы з Баранавіцкім раёнам Брэсцкай вобласці і Нясвіжскім раёнам Мінскай вобласці, на паўднёвым усходзе — з Ганцавіцкім, на паўднёвым захадзе — з Івацэвіцкім раёнамі Брэсцкай вобласці, на ўсходзе — з Клецкім раёнам Мінскай вобласці. Плошча раёна складае 1353,55 км². Горад Ляхавічы — адміністрацыйны цэнтр раёна — знаходзіцца за 226 км на паўночны ўсход ад абласнога цэнтра — г. Брэста, за 161 км на паўднёвы захад ад сталіцы — г. Мінска, за 22 км на паўднёвы ўсход ад г. Баранавічы.

    Рэльеф

    Паверхня большай часткі раёна ўзгорыста-раўнінная, плоская, на поўдні з участкамі дзюнна-бугрыстых форм; паўночная частка ў межах Баранавіцкай раўніны і Капыльскай грады, паўднёвая — у межах Прыпяцкага Палесся. Агульны нахіл з поўначы на поўдзень. 70 % тэрыторыі на вышынях 180—200 м, 28 % — ніжэй за 180 м, каля 1,5 % — вышэй за 200 м. Найвышэйшы пункт 223,2 м на паўночным усходзе (за 1,2 км на захад ад вёскі Шчаснавічы); найменшая абсалютная адзнака 151,2 м — урэз Шчары. Глыбіня расчлянення рэльефу да 20 м/км².

    Геалагічная будова і карысныя выкапні

    У тэктанічных адносінах тэрыторыя раёна прымеркавана да паўднёвага схілу Беларускай антэклізы. Зверху залягаюць пароды чацвярцёвага ўзросту магутнасцю ад 60—90 м да 160 м у ледавіковых лагчынах. Складзены на поўдні паазерскімі азёрна-алювіяльнымі адкладамі, на поўначы — сожскімі марэннымі і канцова-марэннымі ўтварэннямі. Ніжэй залягаюць марэнныя і водна-ледавіковыя адклады дняпроўскага, бярэзінскага і нараўскага зледзяненняў. Пад чацвярцёвымі адкладамі на старажытных водападзелах залягаюць палеагенавыя магутнасцю 15—20 м, у ледавіковых лагчынах — верхнемелавыя адклады магутнасцю да 40 м. Па ўсёй тэрыторыі пашыраны верхнепратэразойскія (рыфейскія і вендскія) адклады магутнасцю ад 50 м на захадзе да 340 м на поўдні і паўднёвым усходзе. Пароды крышталічнага фундамента залягаюць на абсалютных адзнаках ад 50—100 да −300 — −450 м.

    Вядомы 13 радовішчаў торфу з агульнымі запасамі каля 136,3 тыс. т (найбольшыя Выганашчанскае, Сельцы, Цыганы); Завіннеўскае радовішча мелу, Дамашанскае радовішча глін і суглінкаў і Падлескае радовішча пяску.

    Клімат

    Клімат, як і ва ўсёй Беларусі, у Ляхавіцкім раёне ўмераны. Пры гэтым выконваецца агульнабеларуская тэндэнцыя да пераходу клімату з больш марскога да больш кантынентальнага з захаду на ўсход. Ляхавіцкі раён, як і іншыя раёны Брэсцкай вобласці, прыдатны для сельскай гаспадаркі.

    Клімат Ляхавіцкага раёна (на прыкладзе Ляхавічаў)
    Паказчык Сту Лют Сак Кра Май Чэр Ліп Жні Вер Кас Ліс Сне Год
    Сярэдні максімум, °C −3,2 −1,7 3,0 11,7 18,6 21,9 22,9 22,4 17,4 11,0 4,0 −0,5 10,6
    Сярэдняя тэмпература, °C −6,2 −4,9 −0,7 6,9 13,0 16,6 17,7 17,1 12,6 7,2 1,6 −3 6,5
    Сярэдні мінімум, °C −9,1 −8,1 −4,4 2,1 7,5 11,3 12,6 11,8 7,9 3,5 −0,7 −5,5 2,4
    Норма ападкаў, мм 36 27 34 41 57 84 81 68 57 47 47 42 621
    Крыніца: Climate-Data.org

    Водная сістэма

    Рэкі, якія працякаюць па раёне, пераважна прыналежаць басейну Нёмана (за выключэннем Начы — ракі з басейна Дняпра) і маюць наступную працягласць па тэрыторыі раёна:

    На тэрыторыі раёна знаходзяцца чатыры вадасховішчы, якію маюць адпаведную плошчу:

    Буйнейшае возера раёна — Качайла.

    Лясы і паркі займаюць каля 510 км², што складае 37,6 % тэрыторыі раёна. Пад сельскагаспадарчыя патрэбы выкарыстоўваюцца каля 50 % зямель.

    Насельніцтва

    Змяненне колькасці насельніцтва Ляхавіцкага раёна ў XX—XXI стст. (чал.)[7][8][9][10][11][12]

    Станам на 1 студзеня 2014 года колькасць насельніцтва раёна складае 27 392 чалавекі, пры гэтым у сельскай мясцовасці пражывае каля 60 % усяго насельніцтва раёна. Сярэдняя шчыльнасць насельніцтва — 20,24 чалавек на км².

    Этна-лінгвістычныя дадзеныя

    Размеркаванне насельніцтва Ляхавіцкага раёна па гутарковай мове (па выніках перапісу 2009 г.)

    Па выніках перапісу 2009 г. размеркаванне нацыянальнасцей Ляхавіцкага раёна адбылося наступным чынам:

    Роднай мовай большасць насельніцтва раёна назвала беларускую (90,55 %), на другім месцы стаіць руская (8,08 %). Пры гэтым дома размаўляюць па-беларуску 78,17 % жыхароў раёна, а па-руску — 17,64 %[1].

    Памятныя мясціны

    Старшыні райвыканкама

    Вядомыя асобы

    Зноскі

    1. 1 2 3 4 Вынікі перапісу 2009 года. (руск.)
    2. 1 2 Інфармацыя пра раён на афіцыйным сайце (па стане на 1 студзеня 2014 г.). (руск.)
    3. ↑ GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
    4. ↑ Указ Президиума Верховного Совета Белорусской ССР от 16 июля 1954 г. Об объединении сельских советов Брестской области // Сборник законов Белорусской ССР и указов Президиума Верховного Совета Белорусской ССР: 1938—1955 гг. — Мн.: Изд. Президиума Верхов. Совета БССР, 1956. — 347 с.
    5. ↑ Решение Брестского областного Совета депутатов от 20 декабря 2013 г. № 330 Об изменениях в административно-территориальном устройстве Ляховичского района Брестской области(недаступная спасылка)
    6. ↑ Рэспубліканская комплексная схема размеркавання рыбалоўных угоддзяў — Брэсцкая вобласць (руск.)
    7. ↑ Вынікі перапісу 2009 года. Архівавана 23 мая 2012. (руск.)
    8. ↑ Усесаюзны перапіс насельніцтва 1959 г. Колькасць наяўнага насельніцтва гарадоў і іншых паселішчаў, раёнаў, раённых цэнтраў і буйных сельскіх населеных месцаў на 15 студзеня 1959 года па рэгіёнах саюзных рэспублік (акрамя РСФСР) (руск.)
    9. ↑ Колькасць наяўнага насельніцтва гарадоў, пасёлкаў гарадскога тыпу, раёнаў і раённых цэнтраў СССР па дадзеных перапісу на 15 студзеня 1970 года па рэспубліках, краях і абласцях (акрамя РСФСР) (руск.)
    10. ↑ Усесаюзны перапіс насельніцтва 1979 г. Колькасць наяўнага насельніцтва саюзных і аўтаномных рэспублік, аўтаномных абласцей і акруг, краёў, абласцей, раёнаў, гарадскіх паселішчаў, сел-райцэнтраў і сельскіх паселішчаў з насельніцтвам болей за 5000 чалавек (акрамя РСФСР) (руск.)
    11. ↑ Усесаюзны перапіс насельніцтва 1989 г. Колькасць насельніцтва саюзных рэспублік СССР і іх тэрытарыяльных адзінак па поле (руск.)
    12. ↑ Беларусь, 1995

    Літаратура

    Тэмы гэтай старонкі:
    Катэгорыя·Населеныя пункты Беларусі з насельніцтвам з Вікідадзеных Катэгорыя·Населеныя пункты Ляхавіцкага раёна Катэгорыя·Населеныя пункты паводле алфавіта Катэгорыя·Былыя сельсаветы Ляхавіцкага раёна Катэгорыя·Раёны Брэсцкай вобласці Катэгорыя·Раёны, утвораныя ў 1940 годзе Катэгорыя·Сельсаветы Беларусі, скасаваныя ў 1954 годзе Катэгорыя·Сельсаветы Беларусі, скасаваныя ў 1959 годзе Катэгорыя·Сельсаветы Беларусі, утвораныя ў 1940 годзе Катэгорыя·Сельсаветы Ляхавіцкага раёна
    Змесціва гэтай старонкі з праектаў амерыканскага фонда «Вікімедыя» дасяжнае пад сукупнай ліцэнзіяй CC BY-SA 3.0 і GFDL.
    Энцыклапедычны партал «Месцы беларускія» miescy.viedy.be