Пагар

Пага́р — колішні горад, цяпер пасёлак гарадскога тыпу ў Бранскай вобласці Расіі, на рацэ Судасць. Адміністрацыйны цэнтр Пагарскага раёна. Насельніцтва 10 936 чалавек (2009).

Знаходзіцца за 128 км на паўднёвы захад ад Бранска, за 7 км ад чыгуначнай станцыі Пагар.

Гісторыя

1193: першая згадка пра старажытнае горада Радагошч, з якім некаторыя даследчыкі суадносяць пазнейшы Пагар.
1517: належаў князю Васілю Іванавічу Шамячычу, якога маскоўскія цары пасадзілі ў вязніцу (дзе ён і сканаў), а горад далучылі да Маскоўскай дзяржавы.
1563: Радагошч далучаны да Вялікага Княства Літоўскага, Рускага, Жамойцкага.
XVII ст.: Ян Яцына атрымаў дазвол на заснаванне мястэчка Пагар ва ўласным маёнтку, што знаходзіўся ў Старадубскім павеце Смаленскага ваяводства.
19 снежня 1649: паводле прывілея караля Яна Казіміра ў мястэчку дазвалялася мець штотыднёвыя таргі па аўторках і пятніцах і чатыры кірмашы — на святога Яна Хрысціцеля, на «свята зялёнай Дзевы Марыі», на святога Мікалая і «на Масленіцу Рускую ведлуг старога календара».
1654: захоплены войскамі Б. Хмяльніцкага.
1667: згодна з Андрусаўскім перамір’ем канчаткова перайшоў пад уладу Расіі, пазней зрабіўся соценным горадам Старадубаўскага палка.
1784: назначаны павятовым цэнтрам Ноўгарад-Северскага намесніцтва.
1797: заштатны горад Маларасійскай губерні.
1802: у Чарнігаўскай губерні.
У ХІХ стагоддзі мястэчка Пагар было ў складзе Пагарскай воласці Старадубскага павета Чарнігаўскай губерні [2].
3 лістапада 1865: атрымаў герб «у рассечаным тарку котвігападобны крыж і два ромбы: правы бок тарка блакітны, левы — срэбны, афарбоўка фігур адваротная».[3]
1919: апынуўся ў РСФСР, цэнтр воласці Старадубскага павета Гомельскай губерні.
1926: у Бранскай губерні.
1929: цэнтр раёна Заходняй вобласці.
1937—1944: у Арлоўскай вобласці.
1938: гарадскі пасёлак.

Насельніцтва

кан. ХІХ ст. — 7292 чал.[4]
1993 — 11,3 тыс. чал.[5]
1998 — 12,0 тыс. чал.[6]
2006 — 11358 чал.

Эканоміка

Цыгарэтна-цыгарная фабрыка — адзінае прадпрыемства ў Расіі, якое выпускае цыгары. Курцом пагарскіх цыгарак быў савецкі пісьменнік Ілья Эрэнбург, іх спрабаваў Уінстан Чэрчыль. Апроч гэтага, фабрыка выпускае люлькавы тытунь, а таксама тытунь для кальянаў і самакрутак.

Таксама ў мястэчку працуюць заводы бульбянога грануляту, хлебазавод, масла і сухога малака, гароднінасушыльны, кансервавы; мясакамбінат і іншыя прадпрыемствы.

Помнікі архітэктуры

Былы касцёл, цяпер праваслаўная царква Св. Ганны (XVII—XIX стст.).
Царква Св. Тройцы (1783).

Вядомыя асобы

Дзмітрый Мікалаевіч Андрыеўскі (1904—1983) — хімік. Доктар хімічных навук (1964), кандыдат хімічных навук, прафесар.

Зноскі

Літаратура

Pohar // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887. — S. 513—514
Андрэй Катлярчук. Беларусы Бранскага краю. Этнічная гісторыя і сучаснасць Архівавана 22 снежня 2015. // ARCHE, 2-2001 (Народны нумар)

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Пагар
м. Пагар на Radzima.org
Алег Трусаў. Беларуская Атлянтыда: Без бар’ераў. Северскія землі // Радыё Свабодная Еўропа, 19 кастрычніка 2007