Патсдам

Патсда́м (ням.: Potsdam [ˈpɔtsdam], н.-луж.: Podstupim) — горад на усходзе Германіі з насельніцтвам каля 150 000 чалавек. Сталіца федэральнай зямлі Брандэнбург.

Гісторыя

Асноўны артыкул: Гісторыя Патсдама Патсдам быў заснаваны меркавана ў X стагоддзі на месцы вёскі Славік балтыйскімі славянамі і атрымаў славянскую назву «Падступім», ці «Пазтупімі». Першыя згадкі пра яго адносяцца да 993 года, калі імператар Атон III дараваў гэту зямлю Кведлінбургскаму абацтву. У далейшым Патсдам згадваўся як маленькі (цяпер ужо германскі) гарадок, пакуль 1345 годзе не атрымаў статус горада. Аднак яшчэ ў 1573 годзе ён заставаўся маленькім гандлёвым горадам (2000 жыхароў); Трыццацігадовая вайна (1618—1648) знішчыла прыкладна палову горада.

Лёс Патсдама змяніўся кардынальным чынам, калі ён у 1660 г. быў выбраны паляўнічай рэзідэнцыяй Фрыдрыха Вільгельма I, прынца Брандэнбурга. Таксама там размяшчаліся прускія казармы. Горад пасля стаў рэзідэнцыяй прускай каралеўскай сям’і. Велічныя будынкі былі галоўным чынам пабудаваны ў час кіравання Фрыдрыха Вялікага. Палацы і парк Сан-Сусі (з фр. «без клопатаў», Георга Венцэслауса фон Кнобельсдорфа, 1744) — знакамітыя сваімі англійскімі садамі і інтэр’ерамі ў стылі ракако.

У той час як Берлін быў сталіцай Прусіі, а пазней і Германскай імперыі, суд заставаўся ў суседнім Патсдаме, таксама шмат урадавых чыноўнікаў асталявалася ў Патсдаме. Горад страціў статус другой сталіцы ў 1918 г., калі Першая сусветная вайна была скончана, і імператар Вільгельм II быў зрынуты.

Сімвалічны пачатак эпосе Трэцяга рэйха паклаў афіцыйны поціск рукі, якім абмяняліся прэзідэнт Паўль фон Гіндэнбург і новы канцлер Адольф Гітлер 21 сакавіка 1933 года ў патсдамскай гарнізоннай царкве, які сімвалізаваў кааліцыю ваенных (рэйхсвер) і нацызму.

14 красавіка 1945 г. цэнтр Патсдама быў зруйнаваны англійскімі бамбардзіроўкамі. Палац Цэцыліенхоф быў месцам правядзення Патсдамскай канферэнцыі з 17 ліпеня па 2 жніўня 1945 года.

Адукацыя і культура

• Экспанентны ўніверсітэт прыкладных навук «XU»

Гарады-пабрацімы

• Бабіньі (Францыя), з 1974
• Бон (Паўночны Рэйн — Вестфалія), з 1988
• Люцэрн (Швейцарыя), з 2002
• Мінск (Беларусь)
• Арэхава-Зуева (Расія), з 2003
• Аполе (Сілезія, Польшча), з 1973
• Перуджа (Італія), з 1990
• Су-Фолс, Паўднёвая Дакота (ЗША), з 1990
• Ювяскюля (Фінляндыя), з 1985

Гл. таксама

• Восем вуглоў
• Новы палац

Вядомыя асобы

• Герман Людвіг Фердынанд Гельмгольц — фізік
• Герман Казак — нямецкі пісьменнік
• Святлана Талмачова — беларускі гісторык
• Міхаіл Грабоўскі — беларускі хакеіст.
• Вольфганг Ёоп — вядомы нямецкі мадэльер.
• Герман Казак — нямецкі пісьменнік.
• Святлана Георгіеўна Мацяўшук (нар. 1947) — беларускі архітэктар.

Літаратура

• Патсдам // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 12: Палікрат — Праметэй. — С. 185. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0198-2 (т. 12), ISBN 985-11-0035-8.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Патсдам