Рубель (Столінскі раён)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Рубель.

Рубе́ль[1] (трансліт.: Rubieĺ, руск.: Рубель) — аграгарадок у Столінскім раёне Брэсцкай вобласці, на рацэ Чаква (старыца Рубельская Рака). Уваходзіць у склад Рубельскага сельсавета. Размешчана за 10 км на паўднёвы захад ад Альпеня, за 6 км на ўсход ад Беражнога, за 3 км на поўнач ад Хотамля, за 18 км паўночны ўсход ад Століна, за 263 км — ад Брэста, за 26 км — ад чыгуначнай станцыі Гарынь.

Цэнтр сельскагаспадарчага вытворчага кааператыва «Рубельскі» (былога калгасу). Другая паводле велічыні вёска ў Брэсцкай вобласці (пасля Альшан).

Гісторыя

Вядома з 1458 года пад назвай Любра (Любер), у канцы XVIII ст. згадваецца ўжо як Рубля, Рубель. У XVI—XVIII стст. у складзе Пінскага павета Берасцейскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага, уладаннем Зышчынічаў, Пашкевічаў, Рэзановічаў.

Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793) года ў Расійскай імперыі, у складзе Хорскай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні.

З 1921 года ў складзе Польшчы.

З 1939 года ў складзе Беларускай ССР, з 15 студзеня 1940 года ў Давыд-Гарадоцкім раёне Пінскай вобласці створаны Рубельскі сельсавет.

Падчас Другой сусветнай вайны, у 1944 годзе, падчас адступлення нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску — 730 хат, загубілі 122 жыхароў, ацалела толькі царква. Рубель увекавечаны ў мемарыяльным комплексе «Хатынь» як адна са спаленых вёсак.

З 1954 года ў Брэсцкай вобласці. З 1961 года ў Столінскім раёне.

Насельніцтва

Да 1973 года Рубель была найбуйнейшая вёска Беларусі[2]. На пачатку XXI ст. — другая па велічыні вёска Столінскага раёна і Брэсцкай вобласці (пасля Альшан), да 2005 года — трэцяя ў Брэсцкай вобласці (пасля Альшан і Моталя).

• 1886 год — 450 жыхароў, 46 гаспадарак
• 1897 год — 450 жыхароў, 38 дамоў[3]
• 1909 год — 3259 жыхароў, 448 двароў
• 1921 год — болей за 2800 жыхароў, 457 гаспадарак
• 1932 год — 4166 жыхароў
• 1939 год — 3887 чалавек, 541 двор.
• 1941 год — 3688 чалавек, 730 гаспадарак
• 1959 год — 4668 жыхароў
• 1970 год — 5565 жыхароў
• 1999 год — 4186 жыхароў, 440 двароў
• 2001 год — 4138 жыхароў, 1350 двароў
• 2004 год — каля 4500 жыхароў, 1444 двары
• 2005 год — 4034 чалавек, 1453 двары[3]
• 2007 год — 4300 чалавек, 1461 двор[2]
• 2010 год — 4700 чалавек[4]

Інфраструктура

У вёсцы знаходзяцца льнокамбінат (не працуе), аддзяленне сувязі РУП «Белпошта», аддзяленне ААТ «Беларусбанк», аптэка, 7 прыватных крам (Вераніка, Людміла, Вольга, аўтазапчасткі), 4 дзяржаўных крамы, два ўнівермага (Сілуэт і Прамтавары), кафэ «Івушка», школьная сталовая, кнігарня (зачынена), дзве хлебныя крамы, бібліятэка, Дом культуры, камбінат бытавога абслугоўвання, сярэдняя школа, два яслі-сада, рынак, аўтазаправачная станцыя, два млыны.

У ліпені 2008 года ў вёсцы адкрылася новая амбулаторыя.

Славутасці

• Помнік землякам, загінулым у Вялікую Айчынную вайну, пастаўлены ў 1965 годзе.
• Курганы, паселішчы і могільнік зарубінецкай культуры.
• Царква Святога Міхаіла Арханёла (Рубельская Міхайлаўская царква). Пабудавана ў 1796 годзе, адзін з яскравых узораў палескай школы драўлянага дойлідства ў стылі барока.
• Успенская царква. Пабудавана ў 1996 годзе.
• Малітоўны дом хрысціян веры евангельскай (хрысціян-баптыстаў).

Мікратапанімія

Традыцыйная вёска дзеліцца на 11 мікравёсак:

• Вакза́л — паўднёва-заходняя частка вёскі, на захад ад цэркваў
• Вялі́кі Лес — паўднёва-заходняя частка вёскі, за Вакзалам
• До́ўгае — усходняя частка вёскі, каля Салабаі
• Жыды́ — усходняя частка вёскі
• Запо́лле — паўночна-ўсходняя частка вёскі
• Зарэ́чча — заходняя частка вёскі, на левым беразе Чаквы
• Машлякі́ — паўднёвая частка вёскі
• Но́вы Пасёлак — на ўсход ад Туразы
• Салабаі́ — усходняя частка вёскі
• Сяло́ — цэнтральная частка вёскі
• Ту́раза — паўночна-ўсходняя частка вёскі

Рубельская гаворка

Прыклады мясцовай гаворкі:

• Бага́то — шмат
• Вон — ён
• Вона́ — яна
• Воны́ — яны
• Дзе́ўчына — дзяўчына
• Дзярэ́ўня — вёска
• Е́сцяка — ёсць
• Кого́ — кагосьці
• Колі́ — калі
• Кра́ма — ларок
• Ла́ўка — крама
• Ма́мо — мама
• Пое́хаў — паехаў
• Пошо́ў — пайшоў
• Та́то — тата
• У мане́ — у мяне
• Фа́йно — цудоўна
• Хоро́шы — прыгожы
• Цяпэр — сёння
• Шо-то — штосьці
• Шчо — што
• Якэ́ — які

Вядомыя асобы

• Віктар Аляксандравіч Вабішчэвіч (нар. 1989) — беларускі плывец.
• Пётр Андрэевіч Вабішчэвіч (нар. 1963) — беларускі палітык.
• Андрэй Аляксеевіч Каляда (нар. 1946) — беларускі спецыяліст у галіне інфарматыкі.

Зноскі

1. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2010.— 318 с. ISBN 978-985-458-198-9. (DJVU). Сустракаецца таксама варыянт Рубэ́ль
2. 1 2 Вось гэта Рубель! // Звязда
3. 1 2 Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 4, кн. 2. Брэсцкая вобласць / Рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелЭн, 2007. — 608 с.: іл. ISBN 985-11-0303-0. С. 591.
4. ↑ Пра «маё» і «не маё»(недаступная спасылка) // Звязда

Літаратура

• Рубель // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13: Праміле — Рэлаксін. — С. 418—419. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13), ISBN 985-11-0035-8.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Рубель (Столінскі раён)
• Рубель на Radzima.org
• Рубель
• Радыё Свабода, У «Доме літаратара» Андрэй Хадановіч, Віктар Вабішчэвіч, Міхал Анемпадыстаў
• Рэальны прагноз надвор’я ў вёсцы Рубель