Астрог (горад)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Астрог.

Астрог (укр.: Острог) — горад абласнога падпарадкавання ў Ровенскай вобласці Украіны, на рацэ Гарынь пры ўпадзенні ў яе рэчкі Вілія. Адміністрацыйны цэнтр Астрожскага раёна. Насельніцтва 14 801 чал. (2001).

Знаходзіцца за 55 км ад Роўна, за 14 км ад чыгуначнай станцыі Астрог на лініі Здалбунаў — Шапятоўка. Праз горада праходзіць аўтамабільная дарога Стараканстантынаў — Роўна — Сарны — Жыткавічы М21.

Гісторыя

• 1100: першы пісьмовы ўспамін пра паселішча ў Іпацьеўскім летапісе; уваходзіў у склад Уладзімір-Валынскага і Галіцка-Валынскага княстваў.
• XIV ст.: уладанне князёў Астрожскіх, у складзе Вялікага Княства Літоўскага.
• 1340: у Густынскім летапісе згадваецца першы князь з дынастыі Астрожскіх — Даніл.
• 1421: пры Астрожскім замку збудавалі Богаяўленскую царкву.
• 29 ліпеня 1528: атрымаў Магдэбургскае права.[1]
• 1540: у Астрозе, паводле запрашэння князя І. Астрожскага, знаходзіліся дамініканы, дзейнічаў касцёл.
• 1565/66: у Валынскім ваяводстве.
• 1569: згодна з умовамі Люблінскай уніі перайшоў да Каралеўства Польскага.
• 1576—1582: у Астрозе дзейнічала друкарня, тут працаваў Іван Фёдараў; князь Васіль-Канстанцін Астрожскі заснаваў Грэка-славяна-лацінскую акадэмію (Астрожскую школу).
• 1604: вялікі пажаў знішчыў горад.
• 1624: Г. А. Хадкевіч заснавала ў Астрозе езуіцкі калегіум, дзе былі класы граматыкі, рыторыкі, паэтыкі і філасофіі, бурса для збяднелай валынскай шляхты, музычная бурса, бібліятэка, аптэка.[1]
• 1636: праваслаўныя прыходы Астрога прынялі Унію.
• XVII ст.: у Астрозе дзейнічаў кляштар кармелітаў абутых, а з сяр. XVIII ст. — кляштар капуцынаў.
• 1648: казакі Б. Хмяльніцкага захапілі і спустошылі горад.
• 1673: па смерці апошняга прадстаўніка роду Астрожскіх перайшоў да Вішнявецкіх.
• 1793: у выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, у Валынскай губерні.
• 1921: згодна з Рыжскім мірным дагаворам увайшоў у склад міжваеннай Польскай Рэспублікі.
• 1939: у складзе Украінскай ССР.
• 3 ліпеня 1941 — 13 студзеня 1944: знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй.

Насельніцтва

• 1835 — 5500 чал.
• 1861 — 8926 чал.
• 1882 — 7717 чал.[2]
• 1896 — 11 758 (5545 мужчын і 6213 жанчын), з іх паводле веры: праваслаўных 2578, рымска-каталікоў 1612, пратэстантаў 102, юдаістаў 7368, магаметанаў 39, іншых спавяданняў 59; паводле саслоўя: шляхты 526, духоўнага звання 49, ганаровых грамадзян і купцоў 318, мяшчан 9555, вайскоўцаў 342, сялян 879, іншых станаў 89.[3]
• 1921 — 12 975 чал.
• 1931 — 13 265 чал.
• 1974 — 10,9 тыс. чал.[4]
• 1991 — 13,3 тыс. чал.[5]
• 2001 — 14 801 чал.

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай (масларобнай, цукровай, разлівання мінеральных водаў і інш.), будматэрыялаў і інш. прамысловасці.

Адукацыя і навука

• Нацыянальны ўніверсітэт «Астрожская акадэмія»

Турыстычная інфармацыя

Славутасці

• Богаяўленская замкавая царква (XVI ст.)
• Былы касцёл капуцынаў (XVIII ст., цяпер царква Св. Фёдара)
• Замак князёў Астрожскіх (XV, XVI стст.)
• Капліца Беззаганнага Зачацця Найсв. Дзевы Марыі
• Мескія ўмацаванні (XVI ст.): Луцкая і Татарская брамы
• Могілкі: яўрэйскія, татарскія
• Сінагога (XVII ст.)
• Фарны касцёл (XIX ст.)

Страчаная спадчына

• Касцёл і кляштар езуітаў (1624)
• Касцёл і кляштар кармелітаў (1779)
• Палац Яблонскіх (XVIII ст.)

Галерэя

Умацаванні

• Замак
• Новая (Круглая) вежа
• Татарская брама
• Барэльеф

Іншае

• Касцёл Унебаўзяцця Найсв. Дзевы Марыі
• Богаяўленскі сабор
• Саборная брама
• Цэнтральная плошча

Гарады-пабрацімы

• Сандамір, Польшча
• Берунь, Польшча

Вядомыя асобы

• Канстанцін-Васіль Астрожскі (1526—1608) — вялікалітоўскі грамадскі дзеяч, ваявода кіеўскі.
• Мікола Кавальскі (1929—2006) — гісторык, заснавальнік украінскай школы крыніцазнаўства.

Глядзіце таксама

• Астрожская Біблія
• Астрожская акадэмія
• Астрожская друкарня

Зноскі

1. 1 2 Грынявецкі В. Астрог // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 259. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.
2. ↑ Ostróg // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat. — Warszawa, 1886. S. 682
3. ↑ Острог // Астрог (горад) // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.) . — СПб., 1890—1907.
4. ↑ Острог // Большая советская энциклопедия, 3-е изд.: в 30 т. / Гл. ред. А.М. Прохоров. — М.: Сов. энциклопедия, 1969—1978.
5. ↑ Острог // Большой энциклопедический словарь / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. ISBN 5-85270-262-5.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Астрог (горад)
• Астрожскі гарадскі савет Архівавана 24 ліпеня 2010.