Жыткавічы

Жы́ткавічы[2] (трансліт.: Žytkavičy) — горад раённага падпарадкавання ў Гомельскай вобласці Беларусі, адміністрацыйны цэнтр Жыткавіцкага раёна. За 238 км на захад ад Гомеля; чыгуначная станцыя на лініі Гомель — Лунінец. Аўтамабільныя дарогі злучаюць Жыткавічы з Брэстам і Калінкавічамі. Насельніцтва 16 019 чал. (2017)[3].

Герб

У чырвоным полі срэбны хвалісты пас, над пасам герб «Сястрынец» срэбнага колеру. Хвалісты срэбны пас сімвалізуе р. Гніліцу. Герб «Сястрэнец» — памяць аб Кучуках-Сестранцэвічах, першых вядомых уладальніках паселішча.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню згадваецца ў Метрыцы пад 1500 г. як маёнтак Жыдкавічы ў Вялікім Княстве Літоўскім, вёска Слуцкага княства, першыя вядомыя ўладальнікі — Кучукі-Сестранцэвічы герба «Сястрэнец» (польск.: Siestrzeniec).

У складзе Расійскай імперыі

З 1793 г. у складзе Расійскай імперыі (звалася таксама Убярэжжэ), цэнтр воласці Мазырскага павета Мінскай губерніі. Насельніцтва ў асноўным займалася сельскай гаспадаркай і бортніцтвам. З пракладкай Палескіх чыгунак і адкрыццём у 1886 г. чыгуначнай станцыі на месцы вёсак Зарэчча і Бярэжжа пачаў фармавацца рабочы пасёлак Жыткавічы. Пачала развівацца прамысловасць, прадстаўленая ў асноўным прадпрыемствамі па перапрацоўцы драўніны і прадукцыі сельскай гаспадаркі.

Найноўшы час

У Першую сусветную вайну ў лютым — снежні 1918 года Жыткавічы былі пад акупацыяй войскаў кайзераўскай Германіі.

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай Жыткавічы абвешчаны часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. З 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі Жыткавічы ўвайшлі ў склад БССР.

Падчас польскай акупацыі 1919—1920 гг. часовы адміністрацыйны цэнтр Мазырскага павета ў складзе Грамадзянскага ўпраўлення Усходніх земляў[4].

У Другую сусветную вайну акупаваны нацысцкай Германіяй.

З 1924 г. цэнтр раёна, з 27 верасня 1938 г. гарадскі пасёлак. З 1954 г. у складзе Гомельскай вобласці. З 19 лістапада 1971 г. — горад[5].

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1897 год — 1200 чал.[6]
• XX стагоддзе: 1938 год — 4300 чал.[6]; 1959 год — 5400 чал.[6]; 1970 год — 7900 чал.[6]; 1995 год — 17,6 тыс. чал.[6]
• XXI стагоддзе: 2006 год — 16,6 тыс. чал.; 2010 год — 15,9 тыс. чал.; 2016 год — 15 933 чал.[7]; 2017 год — 16 019 чал.[3]

Эканоміка

Прадпрыемствы лясной і дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасці. Метэастанцыя. Гасцініца «Палессе».

Мікрараёны

Жыткавічы падзяляюцца на 5 мікрараёнаў:

• Азёрны — паўднёвая частка горада, самы новы мікрараён
• БМУ — заходняя частка горада
• Зубраня — цэнтральная частка горада
• Сельгастэхніка — паўднёва-заходняя частка горада
• Усходні — паўночная частка горада

Славутасці

• Свята-Параскева-Пятніцкая царква, пабудавана на месцы старой
• Каменны крыж, у царкве на могілках. Паводле павер’яў, гэты крыж штогод павялічваецца ў памерах[8].
• Касцёл Святога Юзафа

Страчаная спадчына

• Свята-Троіцкая царква, згарэла ў 1972 годзе — помнік драўлянага дойлідства

Вядомыя асобы

• Віктар Францавіч Багдановіч
• Уладзімір Буднік
• Міхаіл Сяргеевіч Мірановіч — дэпутат ПП НС РБ 2-га склікання
• Наталля Арсенцьеўна Чорнагалова — сучасны беларускі мастак-неаэкспрэсіяніст.
• Алесь Таболіч (нар. 1979) — музыкант, лідар гурта Znich, дызайнер, мастак.

Гл. таксама

• Футбольны клуб ЮАС
• Новае Палессе

Заўвагі

1. ↑ Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.
2. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4 (DJVU).
3. 1 2 Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу(руск.) . Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.
4. ↑ Dz. Urz. ZCZW z 1919 r. Nr 26, poz. 275 (польск.)
5. ↑ Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР ад 19 лістапада 1971 г. Аб пераўтварэнні гарадскіх пасёлкаў Жыткавічы Жыткавіцкага раёна і Васілевічы Рэчыцкага раёна Гомельскай вобласці ў гарады раённага падпарадкавання // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1971, № 33 (1335).
6. 1 2 3 4 5 Беларусь, 1995
7. ↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу(руск.) . Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (30 сакавіка 2016). Праверана 3 красавіка 2017.
8. ↑ Дучыц Людміла. Каменныя крыжы // З глыбі вякоў. Наш край 2. Мн., 1997. C. 31-46.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 6. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0106-0 (т. 6).
• Жыткавічы // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 315. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Жыткавічы
• Геаграфічныя звесткі па тэме Жыткавічы на OpenStreetMap
• «Жыткавічы: жыта» Архівавана 19 кастрычніка 2007. — сайт горада Жыткавічы