Вашынгтон

У гэтага паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Вашынгтон (значэнні). Вашынгто́н (англ.: Washington, D.C.) — горад, сталіца Злучаных Штатаў Амерыкі. Афіцыйная назва — акру́га Калу́мбія, з’яўляецца самастойнай тэрыторыяй, якая не ўваходзіць ні ў адзін са штатаў. Горад быў заснаваны ў 1791 годзе і названы ў гонар Джорджа Вашынгтона, першага амерыканскага прэзідэнта. З 1871 года Вашынгтон разам з Джорджтаўнам і шэрагам іншых абласцей аб’яднаны ў федэральную акругу Калумбія (англ.: District of Columbia, скарочана D.C.), межы якой супадаюць з горадам, таму амерыканцы, каб не блытаць горад з аднайменным штатам на паўночным захадзе краіны, у гутарковай мове звычайна завуць горад «Дзі-Сі» ці «Вашынгтон Дзі-Сі».

Горад размешчаны на паўночным беразе ракі Патомак, мяжуе са штатам Вірджынія на паўднёвым захадзе і штатам Мэрыленд з усіх іншых бакоў. Сталае насельніцтва горада складае 601 723 чалавек[2]; з-за прыезду жыхароў прыгараднай зоны падчас працоўнага тыдня яно павялічваецца да аднаго мільёна. Насельніцтва вашынгтонскай агламерацыі(англ.) бел., часткай якой з’яўляецца горад, складае 5,4 млн чалавек; па гэтым паказчыку агламерацыя займае восьмае месца ў краіне[3].

У Вашынгтоне знаходзяцца галоўныя прадстаўніцтвы ўсіх трох галін федэральнай улады, уключаючы рэзідэнцыю Прэзідэнта ЗША ў Белым доме, а таксама мноства помнікаў і музеяў агульнанацыянальнага значэння. У горадзе размяшчаюцца штаб-кватэры Сусветнага банка, Міжнароднага валютнага фонду, Арганізацыі амерыканскіх дзяржаў, Міжамерыканскага банка развіцця, Панамерыканскай арганізацыі аховы здароўя(англ.) бел..

Вашынгтонам кіруе муніцыпальны савет з 13 чалавек на чале з мэрам. Аднак Кангрэс ЗША мае вярхоўную ўладу над горадам і можа адмяняць законы, прынятыя саветам. Таму жыхары горада маюць менш правоў у самакіраванні, чым жыхары штатаў. У акругі ёсцьдэлегат у Палаце прадстаўнікоў амерыканскага Кангрэса, які не мае права голасу, але няма сваіх прадстаўнікоў у Сенаце. Да ратыфікацыі дваццаць трэцяй папраўкі да Канстытуцыі ЗША ў 1961 годзе жыхары акругі таксама не мелі права голасу на прэзідэнцкіх выбарах(англ.) бел..

Дэвіз горада: лац.: Justitia Omnibus (англ.: Justice for All, Правасуддзе для ўсіх).

Гісторыя

Ранняя эпоха

Паводле даных археалогіі, каля сучаснай ракі Анакостыі, сама меней, ужо 4000 гадоў назад жылі карэнныя амерыканцы[4]. Еўрапейцы даследавалі гэту тэрыторыю з пачатку XVII стагоддзя, адным з першых быў капітан Джон Сміт[5][6]. На месцы сучаснага горада Вашынгтон размяшчалася некалькі паселішчаў і вёсак.

Першымі каланіяльнымі землеўладальнікамі на тэрыторыі сучаснай акругі Калумбія былі Джордж Томпсан і Томас Джэрард, якія ў 1662 годзе атрымалі ў дарунак зямлі вакол Капіталійскага ўзгорка і шэраг іншых тэрыторый уніз да ракі Патомак. Томпсан прадаў свае землі ля Капіталійскага ўзгорка ў 1670 годзе Томасу Нотлі; пасля яны перайшлі да Дэніэла Кэрала[7]. У 1697 годзе ўлады Мэрыленда пабудавалі форт, адціснуўшы карэнных амерыканцаў на захад[8].

У 1751 годзе, калі заканадаўчы орган Мэрыленда выкупіў шэсцьдзесят акраў зямлі ў Джорджа Гордана і Джорджа Біела за 280 фунтаў[9], быў заснаваны Джорджтаўн(англ.) бел.; прыкладна ў гэты ж час была заснавана Александрыя (у 1749 годзе). Джорджтаўн быў самым верхнім па цячэнню ракі Патомак пунктам, да якога можна было падняцца ад акіяна на гандлёвых судах. Джорджтаўн ператварыўся ў квітнеючы порт, дзякуючы гандлю і транспартаванню тытуню і іншых тавараў з каланіяльнага Мэрыленда[10].

Планаванне і будаўніцтва горада ў канцы XVIII стагоддзя

Пачынаючы са склікання Першага Кантынентальнага кангрэса і пасля абвяшчэння незалежнасці Другім Кантынентальным кангрэсам, сталіца новай дзяржавы размяшчалася ў Філадэльфіі. У сілу розных прычын, на працягу некалькіх першых гадоў існавання ЗША, статус галоўнага горада дзяржавы перыядычна пераходзіў да розных гарадоў, але затым кожны раз вяртаўся Філадэльфіі. Апошні часавы прамежак, калі Філадэльфія мела статус амерыканскай сталіцы, прыйшоўся на 1778—1783 гады. У чэрвені 1783 года натоўп раз’юшаных салдатаў сабралася пад сценамі Індэпендэнс-хол і запатрабавала выплату даравання за службу ў перыяд вайны за незалежнасць. Удзельнікі Кангрэса, у сваю чаргу, высунулі патрабаванні губернатару Пенсільваніі(англ.) бел. Джону Дзікінсану, каб той забяспечыў бяспечную працу нацыянальнага парламента і сабраў апалчэнне для яго абароны, аднак Дзікінсан адмовіўся ачысціць горад ад пратэстуючых. Гэта падзея атрымала назву «Пенсільванскі мяцеж(англ.) бел.», у выніку якога 21 чэрвеня Кангрэс быў вымушаны «бегчы» ў Прынстан, штат Нью-Джэрсі[11].

Адмова Дзікінсана абараніць нацыянальны ўрад стаў прадметам абмеркавання на Філадэльфійскім канвенце ў 1787 годзе, на якім была прынята Канстытуцыя ЗША. Раздзел 8 артыкула 1 дае Кангрэсу ўладу:

ажыццяўляць ва ўсіх выпадках выключныя заканадаўчыя паўнамоцтвы ў стаўленні да акругі (не больш квадрата з бокам дзесяць міль), якая, быўшы саступленай асобнымі штатамі і прыняты Кангрэсам, стане месцам знаходжання ўрада Злучаных Штатаў; ажыццяўляць падобную ўладу ў стаўленні да ўсіх земляў, набытых са згоды заканадаўчага сходу штата, у якім гэтыя землі знаходзяцца, для ўзвядзення фортаў, пабудовы складоў, арсеналаў, верфяў і іншых патрэбных збудаванняў;— Канстытуцыя ЗША, артыкул 1, раздзел 8[12].

Джэймс Мэдысан 23 студзеня 1788 года ў артыкуле № 43 «Федэраліста» таксама падкрэсліў, што нацыянальная сталіца павінна быць незалежная ад штатаў для яе абслугоўвання і бяспекі[13]. Канстытуцыя, аднак, не вызначае месцазнаходжанне новай сталіцы. Штаты Мэрыленд, Нью-Джэрсі, Нью-Ёрк і Вірджынія прапанавалі свае тэрыторыі для новага горада. Паўночныя штаты аддавалі перавагу, каб сталіца знаходзілася ў якім-небудзь з іх буйных гарадоў, паўднёвыя штаты, наадварот, жадалі, каб новая сталіца размяшчалася на іх тэрыторыі[14]. Пазней паводле пагаднення 1790 года(англ.) бел., падпісанаму Джэймсам Мэдысанам, Аляксандрам Гамільтанам і Томасам Джэферсанам, новая сталіца павінна была размяшчацца на рацэ Патомак, на мяжы паміж Вірджыніяй і Мэрылендам. Гамільтан прапанаваў, каб новы федэральны ўрад узяў на сябе даўгі, накопленыя штатамі падчас вайны за незалежнасць. Аднак да 1790 годзе «паўднёўцы» ў значнай ступені пакрылі свае замежныя даўгі. Прапанова Гамільтана патрабавала, каб паўднёвыя штаты выплацілі частку доўгу паўночных штатаў, наўзамен гэтага новая сталіца будзе пабудавана на іх тэрыторыі. Джэферсан і Мэдысан падтрымалі гэту прапанову і забяспечылі размяшчэнне сталіцы ў паўднёвых штатах[15].

Закон пра месцазнаходжанне ад 16 ліпеня 1790 года прадугледжваў знаходжанне амерыканскай сталіцы ў той вобласці, якую абярэ прэзідэнт Вашынгтон[16]. Пачатковая форма федэральнай акругі была квадратнай з бокам 10 міль, і Вашынгтон жадаў уключыць у сталіцу Александрыю. Кангрэс у 1791 годзе выправіў закон для ўключэння Александрыі ў федэральную акругу. У адпаведнасці з гэтым жа законам, прэзідэнт Вашынгтон прызначыў трох спецыяльных упаўнаважаных (Томаса Джонсана, Дэніэла Кэрала і Дэвіда Сцюарта) у 1791 годзе, каб кантраляваць планаванне, дызайн і набыццё ўласнасці ў федэральнай акрузе і сталіцы[17]. 9 верасня 1791 года яны пагадзіліся назваць горад у гонар Джорджа Вашынгтона[18], а раён назвалі тэрыторыяй Калумбіі (у гонар сімвала, які ўвасабляе Злучаныя Штаты)[19][20]. У 1791—1792 гадах архітэктар Эндру Элікат(англ.) бел. і яго памочнікі абыйшлі мяжу горада і паставілі 40 вялікіх камянёў(англ.) бел. па перыметры. Шматлікія з гэтых камянёў стаяць там дагэтуль і з’яўляюцца цяпер нацыянальнымі помнікамі[21]. Такім чынам, новы горад сталі будаваць на паўночным беразе ракі Патомак, на ўсход ад Джорджтаўна.

XIX стагоддзе

17 лістапада 1800 года ў горадзе адбылася першая сесія Кангрэса[22].

Паводле закона 1801 года(англ.) бел. пад выключным кантролем Кангрэса была сфарміравана акруга Калумбія, у якую ўваходзілі Вашынгтон, Джорджтаўн і Александрыя. Затым гэта тэрыторыя была падзелена на дзве акругі: Вашынгтон (на поўнач і ўсход ад Патомака) і Александрыя (на поўдзень і захад ад ракі)[23]. Пасля прыняцця гэтага закона грамадзяне Вашынгтона ўжо не лічыліся жыхарамі Мэрыленда і Вірджыніі.

24—25 жніўня 1814 года падчас англа-амерыканскай вайны англічане пад камандаваннем адмірала Джорджа Кокберна занялі і падпалілі Вашынгтон(англ.) бел.. Будынкі Капітолія, казначэйства(англ.) бел. і Белы дом згарэлі[24]. Большасць урадавых будынкаў было адноўлена, але Капітолій, які тым часам яшчэ будаваўся, не быў скончаны ў сучасным выглядзе да 1868 года[25].

У 1830—40-х гадах у паўднёвай акрузе Александрыя пачаўся эканамічны спад. Прычынай спаду сталі дзеянні мясцовых абаліцыяністаў, якія дамагаліся адмены рабства, у той час як рабагандаль быў асновай эканомікі акругі[26]. У 1840 годзе жыхары Александрыі падалі прашэнне ў Кангрэс, каб іх землі ўключылі зноў у склад штата Вірджынія. 9 ліпеня 1846 Кангрэс задаволіў гэту просьбу.[27].

Паводле пагаднення 1850 года(англ.) бел. рабагандаль (але не рабства) у горадзе забараняўся[28]. Да 1860 годзе негрыцянскае насельніцтва горада прыблізна на 80 % складалася са свабодных чарнаскурых жыхароў. Грамадзянская вайна ў 1861 годзе прывяла да росту насельніцтва, галоўным чынам, з-за прытоку вызваленых рабоў. У 1862 годзе прэзідэнт Аўраам Лінкальн падпісаў акт, які канчаткова зацвердзіў адмену рабства ў сталіцы, вызваліўшы пры гэтым прыблізна 3100 чалавек[29]. Да 1870 годзе насельніцтва горада вырасла амаль да 132 000 чалавек[30]. Нягледзячы на рост горада, у Вашынгтоне ўсё яшчэ былі небрукаваныя вуліцы, і пасля дажджу з-за моцнага бруду па іх немагчыма было праехаць; сітуацыя была настолькі дрэнная, што нават некаторыя члены Кангрэса з-за яе прапанавалі перанесці сталіцу ў іншае месца[31].

Паводле закона 1871 года Кангрэс стварыў урад для кіравання ўсёй тэрыторыяй акругі, пры гэтым аб’яднаўшы непасрэдна сам горад Вашынгтон, Джорджтаўн і акруга Вашынгтон у адзіны муніцыпалітэт, афіцыйна названы акругай Калумбіі[32]. Нават пры тым, што горад Вашынгтон з юрыдычнага пункта гледжання спыніў існаванне пасля 1871 года, імя працягвае выкарыстоўвацца для абазначэння ўсёй акругі. Па гэтым жа закону Кангрэс прызначыў камісію па мадэрнізацыі горада. У 1873 годзе прэзідэнт Грант прызначыў губернатарам Аляксандра Шэпарда(англ.) бел.; ужо ў гэтым жа годзе Шэпард выдаткаваў 20 млн $ (у пераліку на 2007 год гэта сума склала б 357 млн $[33]) на грамадскія працы, якія мадэрнізавалі Вашынгтон, але разарылі гарадскі бюджэт. У 1874 годзе Кангрэс зняў з пасады Шэпарда, і новыя спробы ўладкавання горада не прадпрымаліся аж да 1901 года.

XX стагоддзе

Колькасць жыхароў горада заставалася адносна стабільнай да Вялікай дэпрэсіі 1930-х гадоў, калі заканадаўства Новага курсу прэзідэнта Франкліна Рузвельта павялічыў колькаць дзяржаўных служачых у Вашынгтоне. Другая сусветная вайна актывізавала дзейнасць урада, дадаткова павялічыўшы колькаць служачых у сталіцы[34]; да 1950 года горад дасягнуў піка насельніцтва — 802 178 жыхароў[35]. У 1961 годзе была прынята дваццаць трэцяя папраўка да Канстытуцыі ЗША, якая падавала Вашынгтону тры галасы ў калегіі выбаршчыкаў для выбараў прэзідэнта і віцэ-прэзідэнта, але ўсё яшчэ не падавала магчымасці абіраць кангрэсменаў.

4 красавіка 1968 года ў сувязі з забойствам лідара руху барацьбітоў за грамадзянскія правы Марціна Лютэра Кінга ў горадзе ўспыхнулі беспарадкі, пераважна ў афраамерыканскіх кварталах і камерцыйных раёнах. Беспарадкі працягваліся на працягу трох дзён, пакуль іх не атрымалася спыніць з дапамогай больш за 13 000 салдат з федэральных войскаў і нацыянальнай гвардыі. Было спалена шмат магазінаў і іншых будынкаў, аднаўленне якіх зацягнулася да канца 1990-х[36].

У 1973 годзе Кангрэс прыняў закон пра самакіраванне акругі Калумбія, які прадугледжваў кіраванне горадам муніцыпальным саветам на чале з выбраным мэрам[37]. У 1975 годзе Уолтэр Вашынгтон стаў першым выбраным і адначасова першым чарнаскурым мэрам сталіцы Злучаных Штатаў[38]. Аднак на працягу 1980-х і 1990-х гадоў гарадскі савет былі раскрытыкаваны за няўмелае кіраўніцтва і расходванне бюджэту. У 1995 годзе Кангрэс стварыў Савет па фінансавым кантролі акругі Калумбіі для назірання за ўсімі муніцыпальнымі расходамі[39]. Горад аднаўляў свой фінансавы стан да 2001 года, калі дзейнасць Савета па кантролі была прыпынена.

XXI стагоддзе

11 верасня 2001 года ў суседнім з Вашынгтонам Арлінгтоне адбыўся тэрарыстычны акт: самалёт рэйса №77(англ.) бел. кампаніі American Airlines урэзаўся ў левае вонкавае крыло Пентагона. Па афіцыйнай версіі ўрада, група арабскіх тэрарыстаў-смяротнікаў захапіла грамадзянскі самалёт і накіравала яго ў будынак міністэрства абароны; у выніку загінула 189 чалавек (уключаючы пяцярых тэрарыстаў, 59 чалавек на борце самалёта і 125 чалавек, якія працавалі ў Пентагоне)[40]. Пасля тэракту пачалося будаўніцтва мемарыяла, прысвечанага ахвярам; ён быў адкрыты 11 верасня 2008 года ў сямігадовыя ўгодкі трагедыі[41].

У жніўні 2010 года быў выбраны новы кіраўнік горада — Вінсент Грэй(англ.) бел., які ўступіў на пасаду ў студзені 2011 года[42].

Геаграфія

Вашынгтон знаходзіцца на паўночным усходзе ЗША, прыкладна ў 53 кіламетрах ад берага Атлантычнага акіяна[43]. Плошча горада складае 177 км², з іх 159 км² прыпадае на сушу, а 18 км² — вада[44]. Горад на сушы знаходзіцца на тэрыторыі штата Мэрыленд, ён акружаны ім паўсюль, акрамя паўднёвага захаду. Горад стаіць на трох рэках: Патомаке і яго прытоках Анакостыі і Рок-Крыку(англ.) бел.[45]. Іншы прыток, Тайбер-Крык(англ.) бел., які калісьці праходзіў праз Нацыянальную алею, у 1870-х гадах цалкам быў пушчаны пад горадам[46]. Паралельна Патомаку ў межах горада праходзіць канал Вашынгтона(англ.) бел., які ўпадае ў Анакостыю.

У межах горада размешчаны некалькі астравоў. На Патомаке знаходзяцца востраў Тэадора Рузвельта(англ.) бел., востраў Калумбіі(англ.) бел., астравы Трох Сясцёр(англ.) бел. і некалькі іншых дробных астравоў. Найбуйнейшы востраў на Анакостыі — востраў Кінгмена(англ.) бел..

Насуперак гарадской легендзе, Вашынгтон ніколі не быў пабудаваны на асушаным балоце[47]. У той час як забалочаныя месцы сапраўды пакрывалі вобласці ўздоўж гэтых рэк і іншых натуральных вадаёмаў, большасць тэрыторыі горада складалася з сельскагаспадарчых угоддзяў і ўзгоркаў. Самы высокі пункт горада — пункт Рэно, якая размешчаны ў парку форта Рэно і знаходзіцца на вышыні 125 метраў над узроўнем мора[48]. Самы нізкі пункт — узровень ракі Патомак.

Прыблізна 20 % плошчы Вашынгтона складаюць паркавыя насаджэнні. Амерыканская служба нацыянальных паркаў кіруе большай часткай прыроднага асяроддзя ў горадзе, уключаючы такія паркі як Нацыянальная алея, «Рок-Крык(англ.) бел.», парк на востраве Тэадора Рузвельта, «Сады Канстытуцыі» і іншыя[49]. Адзінай вобласцю прыроднага асяроддзя пасялення, якой не кіруе служба нацыянальных паркаў, з’яўляецца Нацыянальны дэндрар(англ.) бел., якім кіруе амерыканскае міністэрства сельскай гаспадаркі[50].

Клімат

Вашынгтон размешчаны ў вільготнай субтрапічнай кліматычнай зоне[51]. Яго клімат тыповы для амерыканскіх абласцей Цэнтральнай Атлантыкі, аддаленых ад буйных вадаёмаў. Вясна і восень цёплыя, у той час як зіма халаднаватая, са штогадовым снегападам, якія складаюць у сярэднім 37 см. Сярэдняя зімовая тэмпература складае 3,3 °C з сярэдзіны снежня да сярэдзіны лютага[52]. Снежныя буры закранаюць Вашынгтон, у сярэднім, раз у кожныя чатыры — шэсць гадоў. Найдужэйшыя штармы завуць «нордыстар», якія нясуць, як правіла, моцны вецер, праліўныя дажджы ці перыядычны снег. Гэтыя штармы часта закранаюць вялікія раёны ўсходняга ўзбярэжжа Амерыкі[53].

Улетку горача і вільготна, у ліпені сярэдняя тэмпература 26,2 °C і сярэднясутачная адносная вільготнасць прыблізна 66 %[52][52][54]. Сукупнасць высокай тэмпературы і вільготнасці ўлетку прыносіць вельмі частыя навальніцы, некаторыя з іх часам прыводзяць да ўзнікнення тарнада.

Самая высокая зарэгістраваная тэмпература была 6 жніўня 1918 года і 20 ліпеня 1930 года  — +41 °C, у той час як самая нізкая тэмпература склала −26 °C — яна была зарэгістравана 11 лютага 1899 года падчас Вялікай снежнай буры(англ.) бел.[53].

Органы ўлады

Федэральныя органы ўлады

У Вашынгтоне знаходзяцца ўсе органы федэральнай улады ЗША: рэзідэнцыя прэзідэнта ЗША знаходзіцца ў Белым доме, Кангрэс засядае ў Капітоліі, а Вярхоўны суд — у будынку Вярхоўнага суда. Таксама тут знаходзяцца ўсе органы выканаўчай улады Федэральнага ўрада ЗША — выканаўчыя дэпартаменты, акрамя Міністэрства абароны ЗША, якое размяшчаецца ў Пентагоне ў суседняй акрузе, і федэральныя агенцтвы ЗША, якія падпарадкоўваюцца непасрэдна дэпартаментам (выканаўчая ўлада) ці Кангрэсу (заканадаўчая ўлада).

Вашынгтонцы, у параўнанні з астатнімі амерыканцамі, пазбаўлены шэрагу палітычных правоў: у іх няма выбарнага прадстаўніцтва ў Кангрэсе. У Палаце прадстаўнікоў ад Вашынгтона з 1991 года дэлегатам з’яўляецца Элеанор Холмс Нортан(англ.) бел.; у яе няма права голасу, але яна можа прысутнічаць у камітэтах і браць удзел у дэбатах. У Сенаце прадстаўнікоў ад горада няма. Аднак, у адрозненне ад жыхароў іншых амерыканскіх тэрыторый, такіх як Пуэрта-Рыка ці Гуам, у якіх таксама ёсць дэлегаты, якія не маюць права голасу, грамадзяне акругі Калумбія плацяць усе амерыканскія федэральныя падаткі[55]. Апытанне 2005 года паказала, што 78 % амерыканцаў не ведаюць, што ў жыхароў акругі Калумбіі менш прадстаўнікоў у Кангрэсе, чым у любога з 50 штатаў[56]. Розныя апытанні, якія праводзяцца ў ЗША, паказваюць, што 61—82 % амерыканцаў мяркуюць, што ў Вашынгтона павінны быць сенатары з правам голасу ў Кангрэсе[56][57]. Аднак, нягледзячы на такую грамадскую думку, спробы падаць Вашынгтону права абіраць сенатараў былі няўдалыя.

Муніцыпальнае кіраванне

Паводле артыкула № 1 амерыканскай Канстытуцыі, Кангрэс мае вышэйшую ўладу над Вашынгтонам. У акругі Калумбіі не было абранага муніцыпальнага савета да прыняцця закона аб самакіраванні(англ.) бел. ў 1973 годзе. Гэты закон перадаў некаторыя паўнамоцтвы Кангрэса мясцоваму органу ўлады, якім кіруе выбраны мэр (у наш час гэта Вінсент Грэй(англ.) бел.) і гарадскому савету, куды ўваходзяць яшчэ 12 чалавек. Аднак Кангрэс пакідае за сабой права адмяняць законы, прынятыя муніцыпальным законам, і можа ўмешвацца ў кіраванне горада[58].

Савет фарміруецца выбарам аднаго чалавека ад кожнага з васьмі раёнаў, астатнія пяць (уключаючы мэра) выбіраюцца ад усяго горада ў цэлым. Мэр і савет прымаюць мясцовы бюджэт, які зацвярджаецца Кангрэсам. Таксама федэральны ўрад кіруе сістэмай судоў у Вашынгтоне.

Мясцовы орган улады, асабліва падчас знаходжання на пасадзе Марыёна Бары(англ.) бел., часта крытыкавалі за няўмелае кіраўніцтва і растраты[59]. Бары быў абраны мэрам у 1978 годзе і пасля двойчы пераабіраўся на чатырохгадовы тэрмін, правядучы, такім чынам, на чале горада 12 гадоў. У 1989 годзе газета The Washington Monthly назвала ўрад Бары «горшым муніцыпальным урадам Амерыкі»[60]. У 1991 годзе на пост мэра была абрана Шарон Прат Келі(англ.) бел.; яна стала першай цемнаскурай жанчынай, на чале амерыканскай сталіцы[61].

Бары быў ізноў выбраны ў 1994 годзе, і да наступнага ж года горад стаў амаль неплацежаздольным[62]. У 1998 годзе на выбарах перамог Энтані Уільямс(англ.) бел.; падчас яго працы на пасадзе мэра пачаўся росквіт Вашынгтона, бюджэт горада перастаў быць дэфіцытным. У 2006 годзе пасаду заняў Адрыян Фенці(англ.) бел., ён знаходзіўся ў руля кіравання сталіцай чатыры гады і ў жніўні 2010 года прайграў на выбарах цяперашняму мэру Вінсенту Грэю(англ.) бел..

Афіцыйныя сімвалы

Сцяг Вашынгтона ўяўляе сабой дзве чырвоных палосы і тры чырвоных пяціканцовых зоркі на белым фоне[63]. Ён быў зацверджаны ў 1938 годзе; да гэтага часу ў горада не было афіцыйнага сцяга, а замест яго выкарыстоўваліся іншыя неафіцыйныя сімвалы. У 2004 годзе Вексілалагічная асацыяцыя Паўночнай Амерыкі правяла сярод сваіх членаў галасаванне аб лепшым сцягу сярод 150 гарадоў ЗША. Сцяг Вашынгтона заняў першае месца[64].

Другім афіцыйным сімвалам горада з’яўляецца пячатка[63]. Яна была прынята ў 1871 годзе. На пячатцы выяўлены Джордж Вашынгтон і багіня Феміда; на заднім фоне намалявана рака Патомак, Капітолій і віядук, на якім стаіць старадаўні паравоз. Унізе пячаткі напісаны дэвіз горада.

Насельніцтва

Насельніцтва горада заўсёды было нешматлікім у параўнанні з іншымі амерыканскімі мегаполісамі. У 1860 годзе, непасрэдна перад Грамадзянскай вайной, у Вашынгтоне пражывала прыблізна 75 000 жыхароў[66], нашмат менш, чым у іншых гарадах, такіх як Нью-Ёрк ці Філадэльфія. Пасля Грамадзянскай вайны насельніцтва горада павялічылася на 75 % і заставалася адносна стабільным да Вялікай дэпрэсіі 1930-х гадоў[66]. Падчас Другой сусветнай вайны насельніцтва горада таксама павялічылася за кошт дзяржаўных служачых, занятых у федэральных органах[67]. Да 1950-га года насельніцтва Вашынгтона дасягнула свайго максімуму ў 802 178 жыхароў[68]. Аднак неўзабаве пасля гэтага горад пачаў страчваць жыхароў з-за пераезду ў прыгарады, паколькі пашыраная сетка дарог зрабіла даступным жыллё па-за горадам. Таксама грамадскія беспарадкі, якія адбыліся ў 1960-х гадах, і павелічэнне злачынстваў прывялі да таго, што горад да 1980 годзе страціў чвэрць свайго насельніцтва[66]. Насельніцтва горада працягвала памяншацца да 1990-х гадоў, аднак з 2000 года ўпершыню азначыўся прырост жыхароў[69], а па выніках перапісу 2010 года за дзесяць гадоў прырост жыхароў склаў 5,2 %[2].

У Вашынгтоне, з моманту яго заснавання і па гэты дзень, заўсёды пражывала даволі вялікая колькасць афраамерыканцаў: пасля войны за незалежнасць рабыні з Верхняга Поўдня пачалі перабрацца ў горад. Свабоднае чорнае насельніцтва ў рэгіёне паднялося прыблізна з 1 % перад вайной да 10 % да 1810 годзе[70]. У перыяд паміж 1800 і 1940 гадамі афраамерыканцы складалі каля 30 % усяго насельніцтва[35].

Колькасць афраамерыканцаў у Вашынгтоне дасягнула піка да 1970 годзе, з тых часоў, аднак, чорнае насельніцтва горада памяншаецца з-за адтоку ў прыгарады. У той жа час белае насельніцтва горада павялічваецца[71].

Перапіс 2000 года паказала, што прыблізна 33 000 жыхароў Вашынгтона належаць да «сексуальных меншасцей», гэта складае прыблізна 8,1 % сталага насельніцтва горада[72]. Такую вялікую колькасць людзей можна растлумачыць ліберальным палітычным настроем Вашынгтона, у якім законапраект аб аднаполых шлюбы быў падпісаны мэрам у снежні 2009 года.

Паводле перапісу 2010 года насельніцтва Вашынгтона складае 601 657 жыхароў[2]. За апошняе дзесяцігоддзе назіраецца прырост насельніцтва: паводле перапісу 2000 года колькасць жыхароў была роўная 572 059[73]. Падчас працоўнага тыдня колькаць жыхароў павялічваецца да больш мільёна чалавек з-за прытоку людзей з наваколляў Вашынгтона[74]. Вашынгтонская агламерацыя з прылеглымі акругамі ў Мэрылендзе і Вірджыніі з’яўляецца восьмай па колькасці насельніцтва агламерацыяй з больш за 5 мільёнамі жыхароў[3]. Калі браць у разлік яшчэ і агламерацыю з Балтымарам, тая колькасць жыхароў складае восем мільёнаў, што ставіць тэрыторыю на чацвёртае месца ў краіне[75].

Перапіс 2007 года таксама паказаў, што прыблізна трэць жыхароў сталіцы функцыянальна непісьменныя. Часткова гэта лічба з’явілася з-за імігрантаў (прыблізна 74 000[76]), якія дрэнна ведаюць англійскую мову[77]. 85,16 % насельніцтва Вашынгтона гаворыць на англійскай мове, 8,78 % — на іспанскай і 1,35 % — на французскай[78]. Нягледзячы на высокі паказчык функцыянальнай непісьменнасці, амаль у 46 % жыхароў ёсць, як мінімум, ступень, атрыманая пасля чатырохгадовага навучання ў каледжы[79].

Паводле перапісу насельніцтва, які праводзіцца Бюро перапісу ЗША, у 2010 годзе ў горадзе пражывалі 50,7 % афраамерыканцаў, 38,5 % белых, 3,5 % азіятаў і 0,3 % карэнных амерыканцаў. Прадстаўнікі іншых рас склалі 4,1 %, а прадстаўнікі змяшаных — 2,9 %. Выхадцы з Лацінскай Амерыкі склалі 9,1 %[80].

Рэлігія

Большасць жыхароў горада з’яўляюцца хрысціянамі: 28 % жыхароў — каталікі, 9,1 % — амерыканскія баптысты, 6,8 % — паўднёвыя баптысты, 1,3 % — праваслаўныя хрысціяне і 13 % складаюць прадстаўнікі іншых хрысціянскіх вераванняў. Ісламскае насельніцтва горада складае 10,6 %, прыхільнікі іўдаізму складаюць 4,5 % ад усяго насельніцтва. 26,8 % усіх гараджан прытрымваюцца іншых вер ці наогул не практыкуюць ніякую рэлігію[81].

У Вашынгтоне знаходзіцца галоўны сабор англіканскай Епіскапальнай царквы ЗША, які з’яўляецца шостым па велічыні кафедральным саборам у свеце. Знаходзіцца на скрыжаванні Масачусетс-авеню і Вісконсін-авеню. Кафедральным саборам каталіцкай архідыяцэзіі Вашынгтона з’яўляецца Кафедральны сабор святога апостала Матфея(англ.) бел., які знаходзіцца паміж Канектыкут-авеню(англ.) бел. і 17-й вуліцай. Таксама ў горадзе знаходзіцца самая вялікая каталіцкая царква ў Злучаных Штатах — Базіліка Нацыянальнай Святыні Бязгрэшнага зачацця(англ.) бел..

Злачыннасць

Напачатку 1990-х гадоў Вашынгтон лічыўся «сталіцай злачыннасці» па ліку забойстваў, нароўні з Новым Арлеанам[82]. У 1991 годзе было зарэгістравана 479 забойстваў, але да канца 90-х гадоў узровень гвалту паменшыўся. У 2009 годзе было зарэгістравана 143 забойствы, самы нізкі ўзровень з 1966 года[83]. У цэлым колькасць цяжкіх злачынстваў з 1995 па 2007 год паменшылася амаль на 47 %.

Як і ў іншых вялікіх гарадах, у Вашынгтоне востра стаіць праблема з арганізаванай злачыннасцю і наркотыкамі. У багацейшых раёнах на паўночным захадзе ўзровень падобных злачынстваў ніжэй, чым у бяднейшых усходніх раёнах. Эксперты адзначаюць, што дэмаграфія змены горада прывяла да памяншэння ўзроўня злачыннасці, аднак на ўсход ад горада ў акрузе Прынс-Джорджэс, у Мэрылендзе, частата гвалту павялічылася[84].

Сочыць за бяспекай у горадзе Цэнтральны паліцэйскі дэпартамент акругі Калумбіі(англ.) бел., у якім працуюць 4000 супрацоўнікаў[85].

У 1975 годзе ў Вашынгтоне быў прыняты закон аб кантролі за агнястрэльнай зброяй, які не дазваляў мець жыхарам пісталеты, акрамя зарэгістраваных да 5 лютага 1977 года. Аднак гэты закон быў адменены ў сакавіку 2007 года Апеляцыйным судом Злучаных Штатаў у акрузе Калумбіі(англ.) бел. падчас паседжання «Акруга Калумбія супраць Хелера(англ.) бел.». У чэрвені 2008 года Вярхоўны суд ЗША падтрымаў Апеляцыйны суд[86]. Абодва суда лічылі, што рашэнне аб забароне зброі супярэчыць Другой папраўцы да Канстытуцыі ЗША. Аднак рашэнне суда не азначала поўную адмену кантролю за зброяй; законы, якія патрабуюць рэгістрацыі зброі, застаюцца ў дзеянні[87].

22 ліпеня 2006 года ў горадзе быў уведзены каменданцкая гадзіна для дзяцей і падлеткаў маладзей за 17 гадоў: ім забаранілі з’яўляцца на вуліцах пасля 22:00[88]. Як падкрэсліў мэр горада:

Горад значна бяспечней, чым 10 гадоў назад, але мы можам зрабіць яшчэ больш.— Энтані Уільямс[88].

Эканоміка

Эканоміка Вашынгтона вызначаецца, у першую чаргу, занятасцю ў сферы дзяржаўнага кіравання, а таксама падаваннем паслуг. Высокі працэнт насельніцтва працуе ў сферы кіравання, гэта значыць з’яўляецца федэральнымі служачымі; працэнт іх год ад года змяняецца — гэта звязана з тым, што ўрад тое скарачае, тое павялічвае колькасць працоўных месцаў. У студзені 2007 года колькасць федэральных служачых складала толькі 14 % ад усяго насельніцтва[89]; у 2008 годзе федэральны ўрад падняў гэты паказчык да 27 %, вылучыўшы дадатковыя месцы[90]. Валавы ўнутраны прадукт гарады ў 2008 годзе склаў 97,2 млрд долараў; па гэтым паказчыку акруга знаходзіцца на 35 месцы з 50 амерыканскіх штатаў[91].

У шматлікіх арганізацый, фірмаў, незалежных падрадчыкаў, некамерцыйных арганізацый, прафсаюзаў, гандлёвых груп ёсць свае штаб-кватэры ў Вашынгтоне ці ў яго наваколлях, каб быць «бліжэй» да федэральнага ўрада, лабіруючы пры гэтым свае інтарэсы[92].

На студзень 2010 года ў вашынгтонскай агламерацыі(англ.) бел. ўзровень беспрацоўя складаў 6,9 %; гэта другі вынік сярод усіх 49 найбольшых амерыканскіх агламерацый[93]. Непасрэдна ў самога Вашынгтона ў гэта ж час узровень беспрацоўя роўны 12 %[94].

У горадзе ёсць галіны прамысловасці, непасрэдна не звязаныя з федэральным кіраваннем; гэта датычыццы, у першую чаргу, адукацыі, фінансаў, дзяржаўнай палітыкі і навуковых даследаванняў. Дзве з пяцісот самых буйных сусветных кампаній па ўзроўні прыбытку (па версіі часопіса Fortune) знаходзяцца ў Вашынгтоне: гэта Паштовая служба ЗША (92 месца з абаротам 68 млрд долараў) і іпатэчнае агенцтва «Fannie Mae» (270 месца з абаротам 29 млрд долараў)[95]. Прамысловых прадпрыемстваў у горадзе трохі; гэта сфера прадстаўлена ў вытворчасці тавараў для спажывання, а таксама друкарскай прамысловасцю — тут знаходзіцца вялікая колькасць друкарскіх кампаній, а таксама ўрадавых друкарань. Добра развіты гасцінічны бізнес: у горадзе налічваецца 130 гасцініц[96].

Паводле агляду двухсот глабальных будаўнічых кампаній, Вашынгтон у 2009 годзе стаў лідарам па замежных інвестыцыях у нерухомасць, абагнаўшы пры гэтым Лондан і Нью-Ёрк[97]. Часопіс Expansion у 2006 годзе ацаніў горад як лепшы сярод дзясятка абласцей у краіне з пункту гледжання найбольш спрыяльнага дзелавога становішча і эканамічнага росту[98]. Вашынгтон з’яўляецца трэцім у спісе гарадоў Амерыкі, пасля Нью-Ёрка і Чыкага, па колькасці офісаў камерцыйных кампаній у горадзе[99]. У 2008 годзе, нягледзячы на нацыянальны эканамічны крызіс і спад коштаў на жыллё, горад заняў другое месца ў спісе доўгатэрміновых рынкаў нерухомасці ў Амерыцы, публікуемым часопісам Forbes[100].

У 2006 годзе прыбытак на душу насельніцтва ў Вашынгтоне склаў 55 755$; гэта вышэй, чым у любым іншым штаце[101]. Аднак 19 % жыхароў горада жывуць ніжэй пражытачнага мінімуму (па адзнацы 2005 года); па гэтым паказчыку Вашынгтон знаходзіцца на вяршыні спісу, саступаючы толькі штату Місісіпі[102].

Транспарт

У Вашынгтоне з яго прыгарадамі ў Мэрылендзе і Вірджыніі функцыянуе метрапалітэн. Ён адкрыўся 27 сакавіка 1976 года і ў наш час налічвае 86 станцый з даўжынёй шляху 171 км[103]. Вашынгтонскае метро — другое пасля метро Нью-Ёрка па загружанасці ў Злучаных Штатах[104] — штодзённы пасажырапаток вашынгтонскага метро ў будны дзень дасягае 1 мільёна чалавек.

У горадзе ёсць развітая аўтобусная сістэма, якая абслугоўвае таксама і прыгарады, і ўсю вашынгтонскую агламерацыю. Аўтобусная сістэма і сістэма метро абслугоўваюцца па картах сістэмы SmarTrip[105].

Адметнай рысай інфраструктуры грамадскага транспарта горада з’яўляецца першая веласіпедная сістэма(англ.) бел. у Злучаных Штатах, SmartBike DC, створаная ў 2008 годзе[106]. Любы жадаючы за плату можа на спецыяльна абсталяваных станцыях арандаваць веласіпед для праезду ці прагулкі па горадзе. Арандаваць можна на суткі, пяць дзён, месяц ці год[107]. У верасні 2010 года Вашынгтон і сумежная акруга Арлінгтон у Вірджыніі пачалі пашыраць сваю веласіпедную сістэму «Capital Bikeshare», якая ў наш час з’яўляецца найбуйнейшай такой сеткай у краіне з 1100 веласіпедамі і 110 станцыямі[108].

Самай ажыўленай чыгуначнай станцыяй Вашынгтона з’яўляецца «Саюзная(англ.) бел.», па колькасці пасажыраў яна саступае толькі станцыі «Пенсільванія(англ.) бел.» у Нью-Ёрку. На станцыі таксама сыходзяцца шляхі чырвонай лініі метро і прыгарадных цягнікоў з Вірджыніі.

Горад абслугоўваюць тры аэрапорта: адзін у Мэрылендзе і два ў Вірджыніі. Нацыянальны аэрапорт імя Рональда Рэйгана(англ.) бел. (DCA) ад Вашынгтона аддзелены ракой Патомак і знаходзіцца ў акрузе Арлінгтон; ён з’яўляецца адзіным аэрапортам, дзе ёсць станцыя метро. Улічваючы непасрэдную блізкасць аэрапорта да горада і, асабліва, да будынкаў федэральных урадаў, у ім выконваюцца адменныя меры бяспекі і дзейнічаюць абмежаванні ўзроўня шуму[109]. Аэрапорт Рэйгана не мае міжнароднай мытні і таму выкарыстоўваецца толькі для ўнутраных перавозак па краіне[110].

Галоўны міжнародны аэрапорт Вашынгтона — міжнародны аэрапорт імя Даласа (IAD), які знаходзіцца ў 42 кіламетрах да захаду ад горада ў акругах Фэрфакс і Лэндэн(англ.) бел. у Вірджыніі; яго агульная плошча складае амаль 50 кв. км[111]. Гэты аэрапорт з’яўляецца лідарам сярод усіх аэрапортаў Вашынгтона па колькасці пасажыраў — у 2007 годзе яго паслугамі скарысталіся 24,7 мільёна людзей[112].

Міжнародны аэрапорт Балтымар/Вашынгтон імя Таргуда Маршала (BWI), які знаходзіцца паміж Балтымарам і Вашынгтонам у акрузе Эн-Эрандэл, таксама абслугоўвае міжнародныя рэйсы. У 2010 годзе аэрапорт быў прызнаны лепшым грамадзянскім аэрапортам свету ў класе абслугоўвання ад 15 да 25 млн пасажыраў у год па версіі Міжнароднага Савета аэрапортаў[113].

Архітэктура і гарадскія пабудовы

Падрабязней гл. таксама: Спіс самых высокіх будынкаў Вашынгтона

Вашынгтон — планавы горад. Асноўным стваральнікам архітэктурнага аблічча горада стаў П’ер Ланфан(англ.) бел., архітэктар французскага паходжання, інжынер і горадабудаўнік. У 1791 годзе прэзідэнт Джордж Вашынгтон упаўнаважыў Ланфана стварыць план забудовы новай сталіцы[114]. Будынкі меркавалася будаваць у барочным стылі, праспекты павінны былі зыходзіць радыяльна ад прамавугольных кварталаў, каб забяспечыць месцы для адкрытай прасторы і азеляненні. План архітэктара таксама меркаваў вялікі азелянёны праспект даўжынёй прыблізна ў адну мілю (1,6 км) і шырынёй каля 400 футаў (120 метраў); гэта вуліца — Нацыянальная алея[115].

У сакавіку 1792 года Вашынгтон звольніў Ланфана з-за яго настойлівага мікракіравання планаваннем горада, што прывяло да канфлікту з трыма менеджарамі, прызначанымі горадам. Планы прыйшлося заканчваць Эндру Элікат(англ.) бел.. Хоць Элікат і змяніў некаторыя арыгінальныя ідэі Ланфана, стварэнне цяперашняга архітэктурнага аблічча амерыканскай сталіцы прыпісваюць апошняму[116]. Такім чынам, горад паводле плана павінен быў абмяжоўвацца цяперашняй Фларыда-авеню на поўначы, ракой Рок-Грык на захадзе і ракой Анакостыя на ўсходзе[114].

Напачатку XX стагоддзя замест ажыццяўлення бачання Ланфана сталіцы з паркамі і нацыянальнымі помнікамі ў горадзе сталі бязладна расці будынкі і трушчобы, з’явілася нават чыгуначная станцыя на Нацыянальнай алеі[114]. У 1900 годзе Кангрэс сфарміраваў камітэт, які ўзначальваўся Джэймсам Макміланам, яго план рэарганізацыі горада ўступіў у дзеянне ўжо ў 1901 годзе. Паводле плана павінна было адбыцца пераазеляненне тэрыторыі Капітолія і Нацыянальнай алеі, будаўніцтва новых федэральных будынкаў і помнікаў, ліквідацыя трушчоб і з’яўленне новай сістэмы паркаў, якая ахапіла б увесь горад. Архітэктары, якія працавалі над рэалізацыяй гэтага плану, імкнуліся прытрымвацца дызайну Ланфана[114].

Пасля будаўніцтва дванаццаціпавярховага жылога дома «Каір(англ.) бел.» у 1894 годзе, Кангрэс прыняў закон аб вышыні будынкаў, які абмежаваў вышынныя забудовы ў горадзе. Закон быў зменены ў 1910 годзе: вышыня забудовы павінна быць не вышэй шырыні суседняй вуліцы плюс 20 футаў (6,1 м)[117]. Нягледзячы на шырока распаўсюджанае меркаванне, ніякі пэўны закон ніколі не абмяжоўваў будынкі вышынёй Капітолія ці манумента Вашынгтона[118][119]. З-за закона аб вышыні будынкаў у горадзе няма небаскробаў, аднак за мяжой акругі (праз раку Патомак у Вірджыніі) шмат высокіх будынкаў.

Акруга Калумбія раздзельна на чатыры няроўных сектары: паўночны захад (NW), паўночны ўсход (NE), паўднёвы ўсход (SE) і паўднёвы захад (SW). Лініі скрыжавання гэтых сектараў сыходзяцца на Капітоліі[120]. Усе дарожныя знакі ў горадзе ўключаюць у запісы скарачэнне сектара, каб указаць на месцазнаходжанне аб’екта. У большай частцы горада вуліцы перасечаны праспектамі (авеню). Авеню, як правіла, носяць назву таго ці іншага штата краіны. Некаторыя вашынгтонскія вуліцы асабліва характэрны, напрыклад, Пенсільванія-авеню, якая злучае Белы дом з Капітоліем, а на Масачусетс-авеню(англ.) бел. размешчаны 59 пасольстваў, з-за гэтага вуліцу часам жартаўліва завуць «Пасольскі рад»[121].

Архітэктурныя стылі

Архітэктура Вашынгтона вельмі разнастайная. У горадзе знаходзяцца адразу шэсць аб’ектаў з першай дзясяткі спісу лепшых архітэктурных збудаванняў ЗША(англ.) бел. па версіі Амерыканскага інстытута архітэктуры(англ.) бел.[122]: Белы дом, вашынгтонскі кафедральны сабор, мемарыял Джэферсана, Капітолій, мемарыял Лінкальна і мемарыял ветэранаў В’етнама. Гэтым аб’ектам, як і шматлікім іншым у горадзе, уласцівы розны архітэктурны стыль: геаргіянскі, неагатычны, неакласічны(англ.) бел., неагрэчаскі, стыль сучаснай архітэктуры.

Архітэктурныя стылі будынкаў па-за цэнтрам Вашынгтона яшчэ больш разнастайныя. Гістарычныя помнікі выкананы ў віктарыянскай архітэктуры, у стылі боз-ар, у геаргіянскім стылі[123]. Адна з самых старых архітэктурных абласцей знаходзіцца ў Джорджтаўне, самым старым раёне горада. «Стары каменны дом(англ.) бел.», які знаходзіцца ў Джорджтаўне, быў пабудаваны ў 1765 годзе[124] і з’яўляецца самым старым будынкам горада. Аднак большасць дамоў па суседстве з ім былі пабудаваны толькі ў 1870-х гадах і адлюстроўваюць віктарыянскую эпоху. Заснаваны ў 1789 годзе Джорджтаўнскі ўніверсітэт пабудаваны ў раманскім і неагатычным стылях[125].

Самае высокае збудаванне горада — манумент Вашынгтона, самае вялікае па плошчы — гандлёвы цэнтр Рональда Рэйгана(англ.) бел., агульная плошча якога прыблізна 288 000 квадратных метраў[126].

Культура

Гістарычныя помнікі і музеі

Цэнтрам горада і месцам знаходжання шматлікіх гістарычных помнікаў з’яўляецца Нацыянальная алея — адкрытая паркавая зона даўжынёй у адну мілю. У цэнтры яе размешчаны манумент Вашынгтона, ад яго ў чатырох баках размяшчаюцца мемарыялы Лінкальна і Джэферсана, а таксама Белы дом і Капітолій. Паміж гэтымі аб’ектамі размяшчаюцца і іншыя помнікі горада: нацыянальны мемарыял Другой сусветнай вайны(англ.) бел., мемарыял ветэранаў Карэйскай вайны(англ.) бел. і мемарыял ветэранаў В’етнама[127]. Тутака ж размешчаны будынкі Нацыянальнага архіва ЗША, у якіх захоўваюцца тысячы дакументаў, найбольш важных для амерыканскай гісторыі, такіх як Дэкларацыя незалежнасці, Канстытуцыя і Біль аб правах[128].

Непасрэдна на поўдзень ад алеі размешчаны мемарыял Джорджа Мэсана, ваенны мемарыял акругі Калумбіі(англ.) бел., а таксама мемарыял Франкліна Рузвельта(англ.) бел. і мемарыял Джэферсана, якія знаходзяцца на беразе штучнага возера, побач з каналам Вашынгтона(англ.) бел.[129].

На Нацыянальнай алеі знаходзяцца музеі Смітсанаўскага інстытута — навукова-даследчага і адукацыйнага інстытута, заснаванага Кангрэсам у 1846 годзе (у яго структуру ўваходзяць большасць нацыянальных музеяў і галерэй Вашынгтона)[130]:

• Нацыянальны музей амерыканскай гісторыі(англ.) бел.,
• Нацыянальны музей прыродазнаўчай гісторыі,
• Нацыянальны музей амерыканскіх індзейцаў,
• Нацыянальны музей авіяцыі і касманаўтыкі,
• музей Хіршана і скульптурны сад(англ.) бел.,
• будынак мастацтва і прамысловасці(англ.) бел.,
• Нацыянальны музей афрыканскага мастацтва(англ.) бел..

Непасрэдна сам будынак Смітсанаўскага інстытута(англ.) бел. таксама знаходзіцца на Нацыянальнай алеі.

Побач з кітайскім кварталам размешчаны іншыя музеі інстытута: Смітсанаўскі музей амерыканскага мастацтва(англ.) бел. і Нацыянальная партрэтная галерэя(англ.) бел.. Таксама ў склад Смітсанаўскага інстытута ўваходзяць Нацыянальны паштовы музей і Нацыянальны заапарк, размешчаны ў парку «Вудлі».

На Нацыянальнай алеі недалёка ад Капітолія таксама размешчана Нацыянальная галерэя мастацтва, яна не з’яўляецца часткай Смітсанаўскага інстытута і цалкам належыць амерыканскаму ўраду[131]. Уваход у галерэю, як і ў большасць музеяў і галерэй, бясплатны. У галерэі сабрана адна з лепшых калекцый мастацтва ў свеце. У экспазіцыях, якія размяшчаюцца ў двух будынках, прадстаўлены творы мастацтва еўрапейскіх і амерыканскіх майстроў: карціны, скульптуры, малюнкі, фатаграфіі, графіка, прадметы дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва.

Таксама ў горадзе існуе шмат прыватных музеяў, такіх як Нацыянальны музей жаночага мастацтва(англ.) бел., галерэя «Каркаран(англ.) бел.», якая з’яўляецца самым буйным прыватным музеем Вашынгтона. Да найбольш цікавых музеяў яшчэ варта аднесці музей журналістыкі і навін, Міжнародны музей шпіянажу, музей Нацыянальнай геаграфічнай супольнасці і мемарыяльны музей Халакоста.

За Капітоліем на Індэпендэнс-авеню(англ.) бел. знаходзяцца будынкі Бібліятэкі Кангрэса ЗША — адной з найбуйнейшых бібліятэк свету. Бібліятэка, заснаваная для патрэб Кангрэса ў 1800 годзе, ужо ў 1870 годзе стала месцам захоўвання абавязковага экзэмпляра любога публічнага выдання, які выйшаў у ЗША. Усяго ў бібліятэцы знаходзіцца каля 33 мільёнаў кніг, а агульны фонд бібліятэкі налічвае звыш 147 млн адзінак захоўвання[132].

Панарамны здымак цэнтра горада ад манумента Вашынгтона. Панарама ахоплівае кірункі ад паўднёвага захаду да паўночнага ўсходу. Можна ўбачыць мемарыял Лінкальна і Белы дом

Прыкладное мастацтва, музыка, тэатры

У Вашынгтоне знаходзіцца цэнтр прыкладных мастацтваў імя Джона Кенэдзі(англ.) бел., у ім выступае Нацыянальны сімфанічны аркестр(англ.) бел., а таксама праходзяць выступы Вашынгтонскай нацыянальнай оперы і Вашынгтонскага балета. Кожны год уручаецца прэмія цэнтра Кенэдзі(англ.) бел. у прыкладных відах мастацтва, якая адзначае заслугі людзей, якія ўнеслі значны ўклад у справу развіцця культурнага жыцця Злучаных Штатаў[133]. Прэзідэнт ЗША і Першая лэдзі звычайна прысутнічаюць на цырымоніі, паколькі Першая лэдзі з’яўляецца ганаровым старшынёй савета апекуноў Цэнтра Кенэдзі[134].

У Нацыянальным тэатры(англ.) бел., тэатры Уорнера(англ.) бел. і Зале Канстытуцыі(англ.) бел. праходзяць выступы выканаўцаў самых розных жанраў. Тэатр Форда(англ.) бел., у якім быў забіты амерыканскі прэзідэнт Аўраам Лінкальн у 1865 годзе, працягвае дзейнічаць і як тэатр, і як музей[135].

У горадзе ў мясцовых тэатрах ставяць спектаклі па творах як класікаў, так і сучасных аўтараў. Сярод іх тэатры «Арэна Стэйдж», «Студыя Тэатр», тэатры Шэкспіраўскай тэатральнай кампаніі(англ.) бел..

Вашынгтон з’яўляецца важным цэнтрам музычнай інды-культуры ў Злучаных Штатах. Лэйбл Dischord Records, заснаваны Янам Макеям, быў адным са значных незалежных лэйблаў у панк-культуры 1980-х гадоў і інды-рока ў 1990-х[136]. Таксама ёсць незалежныя лэйблы TeenBeat Records(англ.) бел. і ESL Music(англ.) бел..

Гістарычныя і культурныя падзеі

За ўсю гісторыю існавання амерыканскай сталіцы ў горадзе праводзілася некалькі дзясяткаў так званых «маршаў пратэсту» — буйных шэсцяў, мітынгаў і дэманстрацый. Гэта тлумачыцца тым, што Вашынгтон, як сталіца ЗША, з’яўляецца яе найважнейшым палітычным цэнтрам, і такія шэсці накіраваны, у першую чаргу, на рашэнне палітычных праблем у грамадсте. Звычайна маршы пратэсту збіраюць велізарную колькасць людзей і з’яўляюцца вялікай палітычнай рухальнай сілай. Адной з найважнейшых дэманстрацый стаў «Марш на Вашынгтон за працу і свабоду», які адбыўся 28 жніўня 1963 года. Перад натоўпам у 300 000 чалавек лідар руху за грамадзянскія правы чарнаскурых Марцін Лютэр Кінг прамовіў сваю знакамітую прамову «У мяне ёсць мара». Пасля гэтай падзеі ўрад быў вымушаны прыняць шэраг законаў, якія прызнаюць роўныя з белым насельніцтвам права каляровых. Некаторыя дэманстрацыі праводзяцца кожны год: пасля першага «Марша за жыццё(англ.) бел.», які адбыўся 22 студзеня 1974 года, яны сталі штогадовымі. З 2003 года «Маршы за жыццё» збіраюць кожны год каля 250 000 чалавек[137].

Раз у чатыры гады 20 студзеня вашынгтонцы і госці горада назіраюць і іншая важная палітычная і культурная падзея горада — інаўгурацыю прэзідэнта ЗША. З 1981 года цырымонія праходзіць каля заходняга ўваходу ў Капітолій; на прыступках самога будынка і ў непасрэднай блізкасці ад яго размяшчаюцца важныя госці, а ўсе астатнія людзі размяшчаюцца на Нацыянальнай алеі і на прылеглых да яе вуліцах. Уваход на мерапрыемства свабодны, любы ахвотнік можа яго наведаць. Прэзідэнт урачыста прамаўляе клятву, а таксама выступае з інаўгурацыйнай прамовай. Цырымонія ўваходжання на пасаду прэзідэнта збірае велізарную колькасць людзей, на апошняй мінулай інаўгурацыі 44-га прэзідэнта ЗША Барака Абамы 20 студзеня 2009 года прысутнічала, па розных даных, ад 800 тысяч[138] да 1,8 мільёна чалавек[139]. Сканчаецца цырымонія парадам, які праходзіць ад Капітолія па Пенсільванія-авеню да Белага дома.

У горадзе на працягу года таксама праходзяць некалькі фестываляў. Увесну (звычайна ў сакавіку ці пачатку красавіка) праходзіць Нацыянальны фестываль сакуры(англ.) бел.; ён праводзіцца ў гонар падарунку дрэў сакуры, якія мэр Токіа паднёс у падарунак вашынгтонцам у 1912 годзе. Дрэвы былі пасаджаны ўздоўж штучнага басейна, які прылягае да канала Вашынгтона. Фестываль праводзіцца з 1935 года, а з 1994 года звычайна праходзіць два тыдні. За гэты час у Вашынгтоне адкрываюцца мастацкія выстаўкі, дэманструюцца японскія нацыянальныя традыцыі; у выхадныя святкаванні сканчаюцца феерверкамі[140]. У першыя выхадныя фестывалю сакуры звычайна праходзіць Смітсанаўскі фестываль паветраных змеяў(англ.) бел.. Яго ўдзельнікі звычайна размяшчаюцца на Нацыянальнай алеі, а тэматыка свята год ад года змяняецца.

Шырока адзначаюцца ў горадзе і нацыянальныя святы ЗША. На Дзень памяці, у апошні панядзелак мая, на заходнім лужку Капітолія выступае Нацыянальны сімфанічны аркестр(англ.) бел.[141]. На Дзень незалежнасці ЗША (4 ліпеня) святкаванні праходзяць па ўсім горадзе, а завяршаецца ўсё феерверкам на Нацыянальнай алеі[142].

Сродкі масавай інфармацыі

У горадзе выпускаецца адна з самых вядомых у Злучаных Штатах газет  — The Washington Post. Яна была заснавана ў 1877 годзе і з’яўляецца самай старой газетай Вашынгтона[143]. З верасня 2008 года газета займае шостае месца па колькасці чытачоў у краіне[144]. USA Today, якая з’яўляецца самай чытанай штодзённай газетай, выпускаецца ў суседнім Макліне, штат Вірджынія[145].

Таксама ў горадзе выходзяць газеты Express, The Washington Times, The Washington Examiner(англ.) бел., Washington City Paper(англ.) бел. і штотыднёвік Washington Business Journal, які папулярны не толькі ў горадзе, але і ў яго наваколлях. Газеты The Hill, Politico і Roll Call друкуюць матэрыялы пра Кангрэс і федэральны ўрад. У Вашынгтоне таксама размяшчаецца выдавецтва часопіса National Geographic, палітычнага часопіса The New Republic і The Washington Monthly(англ.) бел..

Утварэнне

У Вашынгтоне знаходзяцца 129 дзяржаўных школ і навучальных цэнтраў, у 2009—2010 гадах у іх вучылася каля 45 000 чалавек[146]. Аднак з 1999 года колькасць вучняў увесь час памяншаецца[147]. З-за праблем з дзяржаўнымі школамі з 2001 года ў горадзе ўвесь час расце колькасць чартарных школ[148][149]; у наш час іх 52, і ў іх вучыцца каля 28 000 чалавек[150]. Таксама 18 000 чалавек (па стане на 2006 год) навучалася ў 83 прыватных школах горада[151].

Вышэйшую адукацыю ў горадзе падаюць дзяржаўныя і прыватныя ўніверсітэты і каледжы. Каледжы, як і ўніверсітэты, прапануюць чатырохгадовую праграму навучання. Некаторыя з іх існуюць асобна, некаторыя ўваходзяць у склад універсітэтаў (ва ўніверсітэце Вашынгтона, напрыклад, такіх каледжаў налічваецца 12). Найстарэйшы ўніверсітэт горада — Джорджтаўнскі ўніверсітэт, заснаваны ў 1789 годзе; ён жа з’яўляецца найстарэйшым каталіцкім універсітэтам у Злучаных Штатах.

Прыватныя ўніверсітэты[152]:

• Амерыканскі ўніверсітэт(англ.) бел. (AU),
• Каталіцкі ўніверсітэт Амерыкі(англ.) бел. (CUA),
• Галадэцкі ўніверсітэт(англ.) бел.,
• Універсітэт Джорджа Вашынгтона (GW),
• Джорджтаўнскі ўніверсітэт (GU),
• Говардскі ўніверсітэт(англ.) бел.,
• Школа перадавых міжнародных даследаванняў Паўля Нітца(англ.) бел. (частка ўніверсітэта Джонса Хопкінса),
• Паўднёва-усходні ўніверсітэт(англ.) бел.,
• Універсітэт Страера(англ.) бел..

Адзіным дзяржаўным універсітэтам з’яўляецца універсітэт акругі Калумбіі(англ.) бел. (UDC).

Паводле акадэмічнага рэйтынга ўніверсітэтаў свету за 2010 год два ўніверсітэта ўваходзяць у першую сотню — гэта універсітэт Джорджа Вашынгтона, які займае 16 пазіцыю, і універсітэт Джонса Хопкінса, які займае 18 пазіцыю[153]. Гэтыя ж дзве навучальныя ўстановы ўвайшлі ў першую сотню рэйтынгу лепшых універсітэтаў свету па версіі часопіса The Times у 2009 годзе, заняўшы 13 месца (універсітэт Джонса Хопкінса) і 80 (універсітэт Джорджа Вашынгтона)[154].

Ахова здароўя і медыцына

У горадзе знаходзіцца 16 бальніц і медыцынскіх цэнтраў[155]. Побач, у Мэрылендзе, размешчаны Нацыянальны інстытут здароўя(англ.) бел., у яго структуру ўваходзяць 27 медыцынскіх цэнтраў. Непасрэдна ў самым горадзе найбуйнейшым з’яўляецца Вашынгтонскі бальнічны цэнтр, які знаходзіцца на паўночным захадзе горада і займае амаль 200 000 кв. м. Побач з ім знаходзяцца Нацыянальны рэабілітацыйны шпіталь(англ.) бел. і Дзіцячы нацыянальны медыцынскі цэнтр(англ.) бел.. Акрамя таго, шматлікія ўніверсітэты Вашынгтона маюць свае медыцынскія школы і звязаныя з імі клінікі[156]. Армейскі медыцынскі цэнтр імя Уолтэра Рыда(англ.) бел., які знаходзіцца на поўначы горада, прымае ваенных, а таксама клапоціцца аб іх утрыманцах.

Паводле справаздачы 2009 года, у 3 % насельніцтва горада зарэгістраваны ВІЧ ці СНІД; цэнтры па кантролі і прафілактыцы захворванняў ЗША характарызуюць гэта ў якасці «агульнай і сур’ёзнай эпідэміі». Гарадскія ўлады сцвярджаюць, што ўзровень захворвання ВІЧ-інфекцыяй у Вашынгтоне вышэй, чым у некаторых краінах Заходняй Афрыкі[157].

Спорт

У наш час Вашынгтон з’яўляецца адным з васьмі амерыканскіх гарадоў, у якіх ёсць спартыўныя каманды з пяці галоўных мужчынскіх прафесійных спартыўных ліг: па амерыканскаму футболу (Нацыянальная футбольная ліга), баскетболу (Нацыянальная баскетбольная асацыяцыя), бейсболу (Галоўная ліга бейсбола), хакею з шайбай (Нацыянальная хакейная ліга), а таксама футболу (Вышэйшая футбольная ліга). Да таго, як у горадзе ў 1995 годзе з’явілася футбольная каманда, Вашынгтон быў адным з трынаццаці гарадоў, у якіх існавалі каманды, які гуляюць у чатырох галоўных мужчынскіх спартыўных лігах Амерыкі.

Вашынгтонскія каманды сумесна выйгралі дзесяць чэмпіянатаў трох амерыканскіх ліг (НФЛ, MLS і НБА): «Вашынгтон Рэдскінз» выйграў пяць чэмпіянатаў[158], «Дзі Сі Юнайтэд» перамог у чатырох[159] і «Вашынгтон Уізардс» выйграў адзін[160].

У горадзе выступаюць таксама дзве жаночыя спартыўныя прафесійных каманды: «Вашынгтон Містыкс(англ.) бел.» з Жаночай нацыянальнай баскетбольнай асацыяцыі праводзіць свае гульні ў «Верызон-цэнтры», а «Вашынгтон Фрыдам(англ.) бел.» з Жаночай прафесійнай лігі футбола(англ.) бел. гуляе на стадыёне Кенэдзі(англ.) бел..[161]. Іншыя прафесійныя і паўпрафесійныя каманды Вашынгтона («Вашынгтон Кастлс(англ.) бел.», «Вашынгтон Дзі-Сі Слэерс(англ.) бел.» і іншыя) гуляюць у розных па ўзроўні амерыканскіх лігах.

Гістарычна першымі камандамі ў горадзе былі бейсбольныя каманды «Патомакскі клуб» і «Вашынгтон Нэшыяналс», якія былі ўтвораны ў 1859 годзе. У 1871 годзе «Вашынгтон Нэшыяналс» сталі клубам першай прафесійнай бейсбольнай лігі — Нацыянальнай асацыяцыі(англ.) бел., але праз чатыры гады каманда спыніла існаванне, як і сама ліга. На працягу шматлікіх гадоў, пачынаючы з XIX стагоддзя, галоўная бейсбольная каманда горада мяняла назвы і выступала ў розных лігах:

• 1859—1875, уключаючы 1871—1875 года — «Вашынгтон Нэшыяналс» (Нацыянальнай асацыяцыі(англ.) бел.),
• 1884 год — «Вашынгтон Нэшыяналс» (Амерыканская асацыяцыя(англ.) бел.),
• 1884 год — «Вашынгтон Нэшыяналс» (Аб’яднаная асацыяцыя(англ.) бел.),
• 1886—1889 год — «Вашынгтон Нэшыяналс» (Нацыянальная ліга),
• 1891—1899 год — «Вашынгтон Сенатарс(англ.) бел.» (Амерыканская асацыяцыя(англ.) бел. і Нацыянальная ліга),
• 1901—1960 год — «Вашынгтон Нэшыяналс»/«Вашынгтон Сенатарс» (Галоўная ліга бейсбола),
• 1961—1971 год — «Вашынгтон Сенатарс» (Галоўная ліга бейсбола),
• 1969 — па цяперашні час — «Вашынгтон Нэшыяналс» (Галоўная ліга бейсбола).

Першай камандай па амерыканскім футболе ў горадзе стала каманда «Вашынгтон Сенатарс(англ.) бел.», якая гуляла ў Амерыканскай прафесійнай футбольнай асацыяцыі (з 1922 года ператворанай у Нацыянальную футбольную лігу) у 1921 годзе, хоць працягвала дзейнічаць да 1941 года. У 1932 годзе быў заснаваны клуб «Вашынгтон Рэдскінз», які гуляе па цяперашні час і з’яўляецца адным з самых тытулаваных у амерыканскім футболе.

Каманда па баскетболе з’явілася ў 1946 годзе («Вашынгтон Кэпіталз»), праіснаваўшы да 1951 года. Гуляла яна ў Баскетбольнай асацыяцыі Амерыкі, якая пасля стала Нацыянальнай баскетбольнай асацыяцыяй, з 1946 па 1949 год, правядучы тры поўных сезоны. Цяперашняя каманда, «Вашынгтон Уізардс», была заснавана ў 1961 годзе ў складзе НБА.

У 1974 годзе была заснавана хакейная каманда, а ў 1995 годзе, пасля ўздыму футбола ў ЗША, які, у сваю чаргу, быў выкліканы правядзеннем там жа чэмпіянату свету ў 1994 годзе, была створана футбольная каманда «Дзі Сі Юнайтэд». У 1996 годзе была заснавана Вышэйшая футбольная ліга, у якой клуб бярэ ўдзел з моманту яе заснавання. З’яўляючыся самым тытулаваным клубам ЗША (4 выйграных чэмпіянаты), «Юнайтэд» таксама выйграваў Кубак чэмпіёнаў КАНКАКАФ у 1998 годзе і Міжамерыканскі кубак у 1998 годзе. Футбольная каманда Вашынгтона стала таксама адзінай амерыканскай камандай, якая ўдзельнічала ў розыгрышы Паўднёваамерыканскага кубка (у 2005 і 2007 гадах).

Акрамя таго, у Вашынгтоне праводзіцца тэнісны турнір Legg Mason Tennis Classic, які ўваходзіць у US Open Series, і штогод тут праводзяцца два марафона — нацыянальны марафон і марафон корпуса марской пяхоты. Асвятляе спартыўныя падзеі тэлевізійная сетка Comcast SportsNet, якая базіруецца ў Мэрылендзе.

Гарады-пабрацімы

У Вашынгтона ёсць дзесяць афіцыйных гарадоў-пабрацімаў і гарадоў-партнёраў[162]:

• Бангкок, Тайланд (1962)
• Дакар, Сенегал (1980)
• Пекін, Кітай (1984)
• Брусель, Бельгія (1985)
• Парыж, Францыя (2000, горад-партнёр)
• Афіны, Грэцыя (2000)
• Прэторыя, Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка (2002)
• Сандэрленд, Англія, Вялікабрытанія (2006)
• Акра, Гана (2006)
• Сеул, Рэспубліка Карэя (2006)

Гл. таксама

• Вашынгтон Уізардс
• Мемарыял Лінкальна
• Манумент Вашынгтона
• Алонза Чорч
• Джон Фостэр Далес
• Ален Джонсан
• Джон Філіп Суза

Зноскі

1. ↑ Gazetteer Праверана 2 кастрычніка 2021.
2. 1 2 3 4 Resident Population Data(англ.)  (недаступная спасылка). Бюро перапісу насельніцтва ЗША (21 снежня 2010). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 21 снежня 2010.
3. 1 2 3 Annual Estimates of the Population of Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas: April 1, 2000 to July 1, 2009(нявызн.) (XLS). Бюро перапісу насельніцтва ЗША (March 2010). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 29 ліпеня 2010.
4. ↑ MacCord, Howard A. (1957). “Archeology of the Anacostia Valley of Washington, D.C. and Maryland”. Journal of Washington Academy of Sciences 47 (12).
5. ↑ McAtee, Waldo Lee (1918). A Sketch of the Natural History of the District of Columbia. H.L. & J.B. McQueen. p. 5. https://archive.org/details/sketchnaturalhi00McAt.
6. ↑ Nacotchtank: Encounters With The English(нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 15 лютага 2011.
7. ↑ Downing, Margaret Brent (1918). “The Earliest Proprietors of Capitol Hill”. Records of the Columbia Historical Society 21. http://books.google.com/?id=ZUHrL7tQVS8C.
8. ↑ Humphrey, Robert L., Mary Elizabeth Chambers (1977). Ancient Washington: American Indian Cultures of the Potomac Valley. George Washington University. p. 27.
9. ↑ Ecker, Grace Dunlop (1951). A Portrait of Old George Town. The Dietz Press, Inc.. p. 11.
10. ↑ Lesko, Kathleen M.; Valerie Babb and Carroll R. Gibbs (1991). Black Georgetown Remembered : A History Of Its Black Community From The Founding Of «The Town of George». Georgetown University Press. p. 1.
11. ↑ Crew, Harvey W.; William Bensing Webb, John Wooldridge (155н892). Centennial History of the City of Washington, D. C.. Dayton, Ohio: United Brethren Publishing House. p. 66. http://books.google.com/?id=5Q81AAAAIAAJ.
12. ↑ Constitution of the United States(нявызн.). Нацыянальнае кіраванне архіваў і дакументацыі ЗША. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 17 лютага 2011.
13. ↑ Madison, James The Federalist No. 43(нявызн.) (недаступная спасылка). The Independent Journal. Library of Congress (30 красавіка 1996). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 16 лютага 2011.
14. ↑ Crew, Harvey W.; William Bensing Webb, John Wooldridge (1892). Centennial History of the City of Washington, D. C.. Dayton, Ohio: United Brethren Publishing House. pp. 67–80. http://books.google.com/?id=5Q81AAAAIAAJ.
15. ↑ Morison, Samuel Eliot (1972). “Washington’s First Administration: 1789-1793”. The Oxford History of the American People, Vol. 2. Meridian.
16. ↑ An ACT for establishing the Temporary and Permanent Seat of the Government of the United States. Library of Congress. http://memory.loc.gov/cgi-bin/query/r?ammem/rbpe:@field(DOCID+@lit(rbpe21500600)). Retrieved on 2011-03-17.
17. ↑ Morison, George C., Jr. (1914). The National Capitol: its architecture, art, and history. J.F. Taylor & Company, New York. http://memory.loc.gov/cgi-bin/query/r?ammem/rbpe:@field(DOCID+@lit(rbpe21500600)). Retrieved on 2011-03-17.
18. ↑ Вашингтон, столица Соединенных Штатов // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.) . — СПб., 1890—1907.
19. ↑ Steward, John (1898) Early Maps and Surveyors of the City of Washington, D.C, Records of the Columbia Historical Society, Vol. 2 p. 53 in Google Books. Retrieved 2009-09-29.
20. ↑ Chapter IV. «Permanent Capital Site Selected», pp. 87-88, 101, in Crew, Harvey W., Webb, William Bensing, Wooldridge, John (1892), Centennial History of the City of Washington, D.C., United Brethren Publishing House, Dayton, Ohio in Google Books
21. ↑ Boundary Stones of Washington, D.C.(нявызн.). BoundaryStones.org. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 17 лютага 2011.
22. ↑ The Senate Moves to Washington(нявызн.). Сенат ЗША (14 лютага 2006). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 11 ліпеня 2008.
23. ↑ Crew, Harvey W.; William Bensing Webb, John Wooldridge (1892). Centennial History of the City of Washington, D. C.. Dayton, Ohio: United Brethren Publishing House. p. 103. http://books.google.com/?id=5Q81AAAAIAAJ.
24. ↑ Saving History: Dolley Madison, the White House, and the War of 1812(нявызн.). White House Historical Association. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 17 лютага 2011.
25. ↑ A Brief Construction History of the Capitol(нявызн.). Architect of the Capitol. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 17 лютага 2011.
26. ↑ Greeley, Horace (1864). The American Conflict: A History of the Great Rebellion in the United States. Chicago: G. & C.W. Sherwood. pp. 142–144. http://books.google.com/?id=ZlIMAAAAYAAJ.
27. ↑ Richards, Mark David (Spring/Summer 2004). “The Debates over the Retrocession of the District of Columbia, 1801–2004”. Washington History (Historical Society of Washington, D.C.): 54–82. http://www.dcvote.org/pdfs/mdrretro062004.pdf. Retrieved on 2011-02-17.  Архівавана 18 студзеня 2009.
28. ↑ Compromise of 1850(нявызн.). Library of Congress (21 верасня 2007). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 17 лютага 2011.
29. ↑ DC Celebrates Emancipation Day(нявызн.) (недаступная спасылка). D.C. Office of the Secretary. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 2 чэрвеня 2008.
30. ↑ Historical Census Statistics on Population Totals By Race, 1790 to 1990(нявызн.) (PDF). Бюро перапісу насельніцтва ЗША (13 верасня 2002). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 17 лютага 2011.
31. ↑ “Boss” Shepherd Remakes the City(нявызн.). WETA Public Broadcasting (2001). Архівавана з першакрыніцы 11 сакавіка 2007. Праверана 17 лютага 2011.
32. ↑ Crew, Harvey W.; William Bensing Webb, John Wooldridge (1892). Centennial History of the City of Washington, D. C.. Dayton, Ohio: United Brethren Publishing House. p. 157. http://books.google.com/?id=5Q81AAAAIAAJ.
33. ↑ Williamson, Samuel Measuring Worth – Relative Value of US Dollars(нявызн.). Institute for the Measurement of Worth (2008). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 17 лютага 2011.
34. ↑ WWII: Changes(нявызн.). WETA Public Broadcasting (2001). Архівавана з першакрыніцы 14 лютага 2005. Праверана 25 верасня 2008.
35. 1 2 District of Columbia – Race and Hispanic Origin: 1800 to 1990(нявызн.) (PDF). Бюро перапісу насельніцтва ЗША (13 верасня 2002). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 29 ліпеня 2008.
36. ↑ Schwartzman, Paul, Robert E. Pierre. From Ruins To Rebirth(нявызн.), The Washington Post (6 красавіка 2008). Праверана 17 лютага 2011.
37. ↑ District of Columbia Home Rule Act(нявызн.). Government of the District of Columbia (February 1999). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 17 лютага 2011.
38. ↑ Walter Washington(нявызн.). WETA Public Broadcasting (2001). Архівавана з першакрыніцы 24 сакавіка 2005. Праверана 2011-02-217.
39. ↑ Janofsky, Michael. Congress creates board to oversee Washington, D.C.(нявызн.), The New York Times (8 красавіка 1995). Праверана 17 лютага 2011.
40. ↑ Колькасць загінулых у выніку тэракту ў Пентагоне склала 189 чалавек(нявызн.), СтранаRu (2001-15-09). Праверана 17 чэрвеня 2011. Архівавана 25 мая 2013.
41. ↑ Абама выступіць каля Пентагона з прамовай памяці ахвяр тэрактаў 2001 года(нявызн.), РІА Навіны (9 лістапада 2009). Праверана 17 чэрвеня 2011.
42. ↑ Stewart, Nikita. Vincent Gray inaugurated as D.C. mayor(нявызн.) (2 студзеня 2011). Праверана 17 лютага 2011.
43. ↑ Адлегласць вымерана з дапамогай Google Maps — Google Maps
44. ↑ Статыстыка штатаў і акруг ЗША(англ.)  (недаступная спасылка). Бюро перапісу ЗША. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 01-02-2011.
45. ↑ Facts & FAQs(нявызн.). Interstate Commission on the Potomac River Basin (2 ліпеня 2008). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 1 лютага 2011.
46. ↑ Ulysses S. Grant III (1950). “Planning the Nation’s Capital”. Records of the Columbia Historical Society 50: 43–58.
47. ↑ Fisher, Marc. Built On A Swamp and Other Myths of D.C.(нявызн.), The Washington Post (5 красавіка 2006). Праверана 16 лютага 2011.
48. ↑ Dvorak, Petula. D.C.’s Puny Peak Enough to Pump Up ‘Highpointers’(нявызн.), Washington Post (18 красавіка 2008), стр. B01. Праверана 1 лютага 2011.
49. ↑ District of Columbia(нявызн.). Служба нацыянальных паркаў ЗША. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 1 лютага 2011.
50. ↑ U.S. National Arboretum History and Mission(нявызн.). Нацыянальны дэндрар ЗША (16 кастрычніка 2007). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 1 лютага 2011.
51. ↑ World Map of the Koppen-Geiger climate classification updated(нявызн.). University of Veterinary Medicine Vienna (6 лістапада 2008). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 1 лютага 2011.
52. 1 2 3 Climatography of the United States No. 20 1971–2000: WASHINGTON REAGAN NATL AP, VA(нявызн.). Нацыянальнае кіраванне акіянічных і атмасферных даследаванняў. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
53. 1 2 Watson, Barbara McNaught Washington Area Winters(нявызн.). National Weather Service (17 лістапада 1999). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
54. ↑ Average Conditions: Washington DC, USA(нявызн.). BBC Weather. http://www.bbc.co.uk/weather/world/city_guides/results.shtml?tt=TT001140.+Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
55. ↑ Individuals Living or Working in U.S. Possessions(нявызн.) (недаступная спасылка). Internal Revenue Service. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
56. 1 2 Poll Shows Nationwide Support for DC Voting Rights(нявызн.) (PDF) (недаступная спасылка). DC Vote Voice (2005). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
57. ↑ Washington Post Poll: D.C. Voting Rights(нявызн.), The Washington Post (23 красавіка 2007). Праверана 12 лютага 2011.
58. ↑ History of Self-Government in the District of Columbia(нявызн.) (недаступная спасылка). Council of the District of Columbia (2008). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
59. ↑ Powell, Michael. Poor Management, Federal Rule, Undermine Services(нявызн.), The Washington Post (20 ліпеня 2007), стр. A01. Праверана 12 лютага 2011.
60. ↑ DeParle, Jason. The worst city government in America.(нявызн.), The Washington Monthly (1 студзеня 1989). Праверана 12 лютага 2011.
61. ↑ Sharon Pratt Kelly(нявызн.). WETA Public Broadcasting (2001). Архівавана з першакрыніцы 27 красавіка 2006. Праверана 12 лютага 2011.
62. ↑ Marion Barry(нявызн.). WETA Public Broadcasting (2001). Архівавана з першакрыніцы 24 сакавіка 2005. Праверана 17 лютага 2011.
63. 1 2 Official Symbols of the District of Columbia(нявызн.). DC.gov. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 19 мая 2011.
64. ↑ Nava - American City Flags Survey Press Release(нявызн.) (недаступная спасылка). North American Vexillological Association. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 19 мая 2011.
65. ↑ Resident Population Data(нявызн.) (недаступная спасылка). United States Census Bureau (21 снежня 2010). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 21 снежня 2010.
66. 1 2 3 District of Columbia - Race and Hispanic Origin: 1800 to 1990(нявызн.) (PDF). Бюро перапісу насельніцтва ЗША (13 верасня 2002). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 красавіка 2011.
67. ↑ WWII: Changes(нявызн.). WETA-TV (2001). Архівавана з першакрыніцы 14 лютага 2005. Праверана 12 красавіка 2011.
68. ↑ Anniversary of Washington, D.C. as Nation’s Capital(нявызн.). Бюро перапісу насельніцтва ЗША (1 снежня 2003). Архівавана з першакрыніцы 7 лютага 2008. Праверана 12 красавіка 2011.
69. ↑ District of Columbia(нявызн.) (недаступная спасылка). Бюро перапісу насельніцтва ЗША. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 красавіка 2011.
70. ↑ Kolchin, Peter (1994). American Slavery: 1619–1877. New York: Hill and Wang. pp. 81. https://archive.org/details/americanslavery10000kolc.
71. ↑ Washington’s Black Majority Is Shrinking(нявызн.), Associated Press (16 верасня 2007). Праверана 12 лютага 2011.
72. ↑ Romero, Adam P.; Amanda Baumle, M.V. Lee Badgett, Gary J. Gates Census Snapshot: Washington, D.C.(нявызн.) (PDF) (недаступная спасылка). The Williams Institute (December 2007). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
73. ↑ Census 2000 Demographic Profile Highlights(нявызн.) (недаступная спасылка). Бюро перапісу насельніцтва ЗША (2001). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
74. ↑ Biggest commuter cities(нявызн.), CNNMoney.com (21 кастрычніка 2005). Праверана 12 лютага 2011.
75. ↑ Annual Estimates of the Population of Combined Statistical Areas: April 1, 2000 to July 1, 2008(нявызн.) (XLS). Бюро перапісу насельніцтва ЗША (19 сакавіка 2009). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
76. ↑ District of Columbia Fact Sheet 2007(нявызн.) (недаступная спасылка). Бюро перапісу насельніцтва ЗША (2008). Архівавана з першакрыніцы 11 лютага 2020. Праверана 2 лістапада 2008.
77. ↑ Study Finds One-Third in D.C. Illiterate(нявызн.), Associated Press (19 сакавіка 2007). Праверана 12 лютага 2011.
78. ↑ [http://www.mla.org/cgi-shl/docstudio/docs.pl?map_data_results&SRVY_YEAR=compare&geo=state&state_ id=11&county_id=&mode=geographic&lang_id=&zip=&place_id=&cty_id=&region_id=&division_id=&ll=&ea=&order=&a= Data Center Results: District of Columbia](нявызн.) (недаступная спасылка). Modern Language Association. Архівавана з першакрыніцы 2 студзеня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
79. ↑ Selected Social Characteristics in the United States: 2006(нявызн.) (недаступная спасылка). Бюро перапісу насельніцтва ЗША (2006). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
80. ↑ District of Columbia Census Profile 2010(нявызн.) (недаступная спасылка). United States Census Bureau (2011). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 24 сакавіка 2011.
81. ↑ District of Columbia Denominational Groups, 2000(нявызн.) (недаступная спасылка). The Association of Religious Data Archives. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
82. ↑ Urbina, Ian. Washington Officials Try to Ease Crime Fear(нявызн.), The New York Times (13 ліпеня 2006). Праверана 9 красавіка 2011.
83. ↑ Duggan, Paul. Lanier pleased with DC’s improvement in homicide cases(нявызн.), The Washington Post (1 студзеня 2010). Праверана 9 красавіка 2011.
84. ↑ Shewfelt, Scott. Baltimore, Prince George’s Reign as State’s Murder Capitals(нявызн.), Southern Maryland (24 красавіка 2007). Праверана 10 красавіка 2011. Архівавана 29 красавіка 2011.
85. ↑ Brief History of the MPDC(нявызн.) (недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 красавіка 2011.
86. ↑ Вярхоўны суд вынесе рашэнне аб праве на захоўванне зброі(нявызн.). The New York Times. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 красавіка 2011.
87. ↑ Nakamura, David. D.C. Attorney General: All Guns Must Be Registered(нявызн.), The Washington Post (26 чэрвеня 2008). Праверана 12 красавіка 2011.
88. 1 2 У Вашынгтоне ўводзіцца каменданцкая гадзіна(нявызн.), News.rin.ru (22 ліпеня 2006). Праверана 12 красавіка 2011.
89. ↑ Federal Government, Excluding the Postal Service(нявызн.) (недаступная спасылка). Bureau of Labor Statistics (22 мая 2011). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 11 жніўня 2008.
90. ↑ Wage and Salary Employment by Industry and Place of Work(нявызн.) (PDF) (недаступная спасылка). District of Columbia Department of Employment Services (2008). Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2008. Праверана 12 лютага 2011.
91. ↑ Gross Domestic Product by State(нявызн.). U.S. Bureau of Economic Analysis (2 чэрвеня 2009). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
92. ↑ Birnbaum, Jeffrey H.. The Road to Riches Is Called K Street(нявызн.), The Washington Post (22 чэрвеня 2005), стр. A01. Праверана 17 лютага 2011.
93. ↑ Metropolitan Area Employment and Unemployment (Monthly) News Release(нявызн.). United States Bureau of Labor Statistics (19 сакавіка 2010). Праверана 12 лютага 2011.
94. ↑ Regional and State Employment and Unemployment (Monthly) News Release(нявызн.). United States Bureau of Labor Statistics (10 сакавіка 2010). Праверана 12 лютага 2011.
95. ↑ 2010 Global 500 Ranking(нявызн.), Fortune . Праверана 20 мая 2011.
96. ↑ Гасцініцы ў Вашынгтоне (акруга Калумбія)(нявызн.) (недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 22 мая 2011.
97. ↑ Woolsey, Matt World’s Best Places For Real Estate Buys(нявызн.). Forbes (21 студзеня 2009). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
98. ↑ 2006 Mayor’s Challenge: Where Are the Best Metros for Future Business Locations?(нявызн.), Expansion Magazine (7 жніўня 2006).
99. ↑ Manoileff, Mariangeles Perez; Camille Richardson Washington DC: A Capital City(нявызн.) (недаступная спасылка). U.S. Commercial Service. Архівавана з першакрыніцы 25 верасня 2006. Праверана 12 лютага 2011.
100. ↑ Woolsey, Matt America’s Best Long-Term Real Estate Bets(нявызн.). Forbes (19 снежня 2008). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
101. ↑ Personal Income Per Capita in Current and Constant (2000) Dollars by State: 2000 to 2006(нявызн.) (PDF). Бюро перапісу насельніцтва ЗША (April 2007). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
102. ↑ Individuals and Families Below Poverty Level—Number and Rate by State: 2000 and 2005(нявызн.) (PDF). Бюро перапісу насельніцтва ЗША (2005). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
103. ↑ WMATA Facts(нявызн.) (PDF) (недаступная спасылка). WMATA (August 2008). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
104. ↑ Dawson, Christie R. Estimated Unliked Transit Passenger Trips(нявызн.) (PDF). American Public Transport Association (21 жніўня 2009). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
105. ↑ SmarTrip(нявызн.). WMATA. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
106. ↑ Silverman, Elissa. Bicycle-Sharing Program to Debut(нявызн.) (19 красавіка 2008). Праверана 13 лютага 2011.
107. ↑ What Is Capital Bikeshare?(нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 16 мая 2011.
108. ↑ Martinez, Matt. Washington, D.C., launches the nation’s largest bike share program(нявызн.) (20 верасня 2010). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 16 мая 2011.
109. ↑ Aircraft Noise Procedures and Guidelines at Reagan National Airport(нявызн.) (недаступная спасылка). Metropolitan Washington Airports Authority. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
110. ↑ Customs at Reagan National(нявызн.) (недаступная спасылка). Metropolitan Washington Airports Authority. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
111. ↑ http://www.metwashairports.com/dulles/about_dulles_international_2/facts_2 Архівавана 21 сакавіка 2009.
112. ↑ Dulles International Airport(нявызн.). Metropolitan Washington Airports Authority. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
113. ↑ Survey: BWI ranked top airport of its size in world(нявызн.) (недаступная спасылка). The Baltimore Sun. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
114. 1 2 3 4 The L’Enfant and McMillan Plans(нявызн.). National Park Service. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 11 лютага 2011.
115. ↑ Map 1: The L’Enfant Plan for Washington(нявызн.). National Park Service. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
116. ↑ Crew, Harvey W.; William Bensing Webb, John Wooldridge (1892). Centennial History of the City of Washington, D. C.. Dayton, Ohio: United Brethren Publishing House. pp. 101–3. http://books.google.com/?id=5Q81AAAAIAAJ.
117. ↑ Grunwald, Michael. D.C.’s Fear of Heights(нявызн.), The Washington Post (2 ліпеня 2006), стр. B02. Праверана 12 лютага 2011.
118. ↑ Gilmore, Matthew H-DC / Building Height Timeline(нявызн.). Humanities & Social Sciences Online (2007). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
119. ↑ Government Printing Office, United States (1916). Report of the Join Select Committee of the Congress of the United States Pursuant to Public Act 268. 1. United States Government Printing Office. pp. 863. http://books.google.com/?id=2q8qAAAAYAAJ.
120. ↑ Layout of Washington DC(нявызн.). United States Senate (30 верасня 2005). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
121. ↑ Diplomatic List(нявызн.). U.S. Department of State (25 лютага 2008). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
122. ↑ America’s Favorite Architecture(нявызн.) (недаступная спасылка). American Institute of Architects and Harris Interactive (2007). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
123. ↑ Scott, Pamela Residential Architecture of Washington, D.C., and Its Suburbs(нявызн.). Library of Congress (2005). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
124. ↑ Old Stone House(нявызн.). National Park Service. Архівавана з першакрыніцы 5 мая 2008. Праверана 12 лютага 2011.
125. ↑ Washington, D.C. List of Sites(нявызн.). Служба нацыянальных паркаў ЗША. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
126. ↑ About the Ronald Reagan Building(нявызн.) (недаступная спасылка). Ronald Reagan Building and International Trade Center (19 ліпеня 2006). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
127. ↑ National Mall & Memorial Parks: History & Culture(нявызн.). Служба нацыянальных паркаў ЗША (28 верасня 2006). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
128. ↑ Rotunda for the Charters of Freedom(нявызн.). The National Archives. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
129. ↑ National Mall and Memorial Parks(нявызн.). Служба нацыянальных паркаў ЗША (7 лютага 2008). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
130. ↑ Museum and Program Fact Sheets(нявызн.). Smithsonian Institution. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
131. ↑ About the National Gallery of Art(нявызн.). National Gallery of Art (2008). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
132. ↑ Бібліятэка Кангрэса. Агульная інфармацыя(англ.) . Бібліятэка Кангрэса (7 мая 2009). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 24 красавіка 2011.
133. ↑ About the Kennedy Center Honors(нявызн.). The Kennedy Center. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
134. ↑ The Board of Trustees(нявызн.). The Kennedy Center. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
135. ↑ Rothstein, Edward. Where a Comedy Turned to Tragedy(нявызн.) (6 лютага 2009). Праверана 19 красавіка 2011.
136. ↑ Horgan, Susie J. Birth of D.C. Punk(нявызн.), The Washington Post (8 лютага 2007). Праверана 13 лютага 2011.
137. ↑ Harper, Jennifer Pro-life marchers lose attention(нявызн.). The Washington Times (22 студзеня 2009). — «The event has consistently drawn about 250,000 participants since 2003.»  Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 24 красавіка 2011.
138. ↑ Griselda Nevarez. Professor estimates crowds with satellite image(нявызн.) (недаступная спасылка) (21 студзеня 2009). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 22 красавіка 2011.
139. ↑ D.C.’s Inauguration Head Count: 1.8 Million(нявызн.), The Washington Post (22 студзеня 2009). Праверана 22 красавіка 2011.
140. ↑ Events(нявызн.) (недаступная спасылка). National Cherry Blossom Festival, Inc.. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 25 красавіка 2011.
141. ↑ National Memorial Day Concert(нявызн.). The John F. Kennedy Center for the Performing Arts, Washington, D.C.. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 25 красавіка 2011.
142. ↑ Cooper, Rachel Fourth of July Fireworks 2010 in Washington DC(нявызн.). About.com, a part of The New York Times Company. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 25 красавіка 2011.
143. ↑ History of the Post(нявызн.). The Washington Post. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
144. ↑ eCirc for US Newspapers(нявызн.). Audit Bureau of Circulations (13 лютага 2011). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 19 студзеня 2009.
145. ↑ Circulation(нявызн.), USA Today . Праверана 13 лютага 2011.
146. ↑ Facts and Statistics(нявызн.) (недаступная спасылка). District of Columbia Public Schools. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
147. ↑ D.C. Public School Enrollment Drop Less than Expected(нявызн.) (недаступная спасылка). WJLA-TV (11 лістапада 2008). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
148. ↑ Школы, якія выкарыстоўваюць грошы з гарадскога бюджэту, але не абавязаны савету падпарадкоўвацца.
149. ↑ Haynes, V. Dion, Theola Labbe. A Boom for D.C. Charter Schools(нявызн.), The Washington Post (25 красавіка 2007), стр. A01. Праверана 12 лютага 2011.
150. ↑ SY2010-2011 Charter School Profile(нявызн.) (недаступная спасылка). D.C. Public Charter School Board. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
151. ↑ Table 15. Number of private schools, students, full-time equivalent (FTE) teachers, and 2004–05 high school graduates, by state: United States, 2005–06(нявызн.). National Center for Education Statistics (2006). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
152. ↑ Навучальныя ўстановы ЗША. Акруга Калумбія(нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 17 сакавіка 2011.
153. ↑ Акадэмічны рэйтынг універсітэтаў свету (2010 год)(нявызн.) (недаступная спасылка). ARWU 2010. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 18 сакавіка 2011.
154. ↑ Рэйтынг універсітэтаў свету па версіі The Times(нявызн.). The Times Higher Education. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 18 сакавіка 2011.
155. ↑ Member Hospitals(нявызн.) (недаступная спасылка). District of Columbia Hospital Association. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 12 лютага 2011.
156. ↑ Такія медыцынскія цэнтры ёсць ва ўніверсітэце Вашынгтона, Говардскім і Джорджтаўнскім універсітэтах
157. ↑ Узровень ВІЧ у Вашынгтоне вышэй афрыканскіх краін(нявызн.), Сібірскае агенцтва навін (18 сакавіка 2009). Праверана 17 сакавіка 2011.
158. ↑ History by Decades(нявызн.) (недаступная спасылка). Washington Redskins. Архівавана з першакрыніцы 20 верасня 2008. Праверана 13 лютага 2011.
159. ↑ D.C. United History & Tradition(нявызн.). D.C. United. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
160. ↑ NBA Finals: All-Time Champions(нявызн.). National Basketball Association (2008). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 13 лютага 2011.
161. ↑ Goff, Steven. In New League, Freedom Already Has a Familiar Feeling(нявызн.), The Washington Post (29 сакавіка 2009), стр. D05. Праверана 12 лютага 2011.
162. ↑ DC Sister City Relationships DC Sister City Relationships(нявызн.). Office of the Secretary of the District of Columbia. Праверана 13 лютага 2011.

Спасылкі

• Вандраванне ў Вашынгтон
• Сайт пра горад: гісторыя, культура

Гэты артыкул уваходзіць у лік добрых артыкулаў беларускамоўнага раздзела Вікіпедыі.