Волма (Дзяржынскі раён)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Волма. Во́лма[1] (трансліт.: Volma, руск.: Волма) — аграгарадок у Дзяржынскім раёне Мінскай вобласці, на рацэ Волма. Уваходзіць у склад Путчынскага сельсавета. Насельніцтва 177 чал. (2004). Знаходзіцца за 30 км ад Дзяржынска, за 32 км ад чыгуначнай станцыі Койданава; каля шашы Дзяржынск — Івянец.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Волма згадваецца ў другой палове XV ст. як уладанне Войцеха Манівіда. У 1472 тут існаваў касцёл, які адносіўся да Віленскага біскупства. У 1563 Волма знаходзілася ва ўладанні Альберта Гаштольда. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566) мясцовасць увайшла ў склад Менскага павета Менскага ваяводства.

У 1581 Волма атрымала статус мястэчка. Станам на 1620 тут было 55 двароў. Цягам XVII—XIX стст. Волма знаходзілася ва ўладанні Валадковічаў, Філіповічаў, Ваньковічаў. У 1751 у мястэчку збудавалі новы драўляны касцёл.

У складзе Расійскай імперыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Волма апынулася ў складзе Расійскай імперыі, у Мінскім павеце Мінскай губерні. У пач. XIX ст. на паўночнай ускраіне мястэчка, на беразе ракі Валмянка сфарміравалася сядзіба з паркам, што належала Ваньковічам. У 1864 адкрылася прыходская школа (13 вучняў — 10 хлопчыкаў, 3 дзяўчынкі). Станам на 1861—1866 — 14 двароў, на 1886 — 4 двары. Па здушэнні нацыянальна-вызваленчага паўстання (1863—1864) расійскія ўлады гвалтоўна перарабілі тутэйшы касцёл у царкву Маскоўскага патрыярхату.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай Волма абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. З 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Савецкай Беларусі.

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Волма апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе зрабілася цэнтрам гміны Стаўбцоўскага павета Навагрудскага ваяводства.

У 1939 Волма ўвайшла ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 зрабілася цэнтрам сельсавета з 25 снежня 1962 Стаўбцоўскага, з 6 студзеня 1965 Валожынскага, з 12 жніўня 1970 Дзяржынскага раёнаў. Статус паселішча панізілі да вёскі. Станам на 1970 тут было 102 двары, на 1992 — 113 двароў, на 1 студзеня 2004 — 76 двароў.

23 сакавіка 2010 года вёска атрымала статус аграгарадка. 18 сакавіка 2011 года ў меды аграгарадка ўключана вёска Зуёўка[2]. Да 28 мая 2013 года аграгарадок уваходзіў у склад і з’яўляўся адміністрацыйным цэнтрам Волменскага сельсавета[3].

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1865 — 93 чал.; 1886 — 36 чал.
• XX стагоддзе: 1921 — 298 чал.[4]; 1970 — 277 чал.; 1992 — 354 чал.[5]
• XXI стагоддзе: 1 студзеня 2004 — 115 чал.[6]

Інфраструктура

У Волме працуюць сярэдняя школа, бальніца, дом культуры, бібліятэка, пошта. Апроч таго, тут размяшчаецца філіял Міжнароднага дзяржаўнага экалагічнага ўніверсітэта імя А. Дз. Сахарава.

Турыстычная інфармацыя

Славутасці

• Сядзібна-паркавы комплекс Ваньковічаў (XIX ст.)
• Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (2003)

Страчаная спадчына

• Касцёл Спачыну Найсвяцейшай Дзевы Марыі (1751; захаваліся падмуркі)

Вядомыя асобы

• Станіслаў Сцяпанавіч Рудовіч (нар. 1959) — беларускі гісторык.

Галерэя

• Краявіды Волмы
• Касцёл Св. Яна
• Цэнтральная плошча
• Панарама
• Вятрак

Зноскі

1. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)
2. ↑ Решение Дзержинского районного Совета депутатов от 18 марта 2011 г. № 65 Об упразднении деревни Зуевка Волменского сельсовета Дзержинского района Архівавана 13 красавіка 2019.
3. ↑ «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234 Архівавана 31 сакавіка 2016.
4. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom VII. Część I: Województwo Nowogródzkie. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923.
5. ↑ Марат Батвіннік, Валерый Шаблюк. Волма // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1993. — 494 с., [8] к.: іл. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-074-2. С. 352.
6. ↑ Волма // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Дзяржынскага р-на. — Мн.: БелТА, 2004. — 704 c.: іл. — ISBN 985-6302-64-1. С. 674.

Літаратура

• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Дзяржынскага р-на. — Мн.: БелТА, 2004. — 704 c.: іл. — ISBN 985-6302-64-1.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — 537 с., [8] к.: іл. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0.
• Wołma (3) // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. — Tom XIII (Warmbrun — Worowo), 1893. — S. 880 (польск.)

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Волма (Дзяржынскі раён)