Гута (Крупскі раён)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Гута.

Гу́та[1] (трансліт.: Huta, руск.: Гута) — вёска ў Крупскім раёне Мінскай вобласці. Уваходзіць у склад Ігрушкаўскага сельсавета.

Гісторыя

Вёска размешчана на дарозе, якой рэчыпаспалітаўская армія караля Стэфана Баторыя здзейсніла пераход да захопленнага маскоўскімі войскамі Полацка, каб пачаць яго аблогу ў 1579 годзе. Дарога праходзіла па ўмоўнай лініі Барысаў — Хацюхова — Халопенічы — Лукомль — Полацк, цяпер участак старой дарогі паміж вёскамі Хацюхова, Гута і Батуры старыя людзі называюць «Батуркай» або «Батурынскі шлях».[2]

Фальварак Гута вядомы з 1778 года як уласнасць пана Рашкоўскага. З 1790 года ў складзе маёнтка Шчаўры.

Пасля другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Гута ў складзе Магілёўскага намесніцтва Расійскай імперыі. З 12 снежня 1796 года да 27 лютага 1802 года ў складзе Магілёўскага павета Беларускай губерні. З 27 лютага 1802 да 1861 года Гута ў Копыскім павеце Магілёўскай губерні. Да рэвалюцыі 1917 года вёска заставалася ў складзе Сенненскага павета Магілёўскай губерні.

У 1859 годзе Гута налічвала 43 селяніна: 16 мужчын, 22 жанчыны і 5 дваравых. Таксама ў архіўных крыніцах захавалася інфармацыя, што частка сялян Гуты былі «раскольниками беспоповщинской секты». Па перапісу 1897 года вядома, што ў суседскай вёсцы (слабадзе) Ваўкавыскі працаваў стараверскі малельны дом. Аднак да 1864 года гутчане лічыліся яшчэ за Бобрскім касцёлам і праваслаўным храмам у Шчаўрах, але пасля скасавання вёскі ў 1864 годзе, калі сялянам дазволілі набываць у мясцовага пана землі, Гута ўжо лічылася толькі за праваслаўнай царквою. Напрыклад, у гэты перыяд сяляне Гуты Галенка Халімон (Філімон) Цімохін разам са сваім сынам Сільвестрам і малодшымі братамі Данілам, Матвеем, Рыгорам, і іншымі сялянамі як упаўнаважаныя мясцовага сельскага таварыства падпісалі Устаўную грамату пана Рашкоўскага аб набыцці яго зямель ў вёсцы Лашанцы. Выкупная пазыка на 49 гадоў складала 5013 рублёў 33 капейкі. Выплочвалі штогод па 6 % ад сумы: 300 рублёў 80 капеек.  

Падчас паўстання 1863—1864 гадоў, як паведамляў 29 снежня 1863 года Аршанскай следчай каміссіі прыстаў 4-га стану Сенненскага павета Міхаіл Антонаў Шпунтаў «через деревню Пересеку графа Тышкевича, село Щавры, деревни Гута и Остров помещика Рошковского проходила шайка, которая читала крестьянам возмутительные прокламации и была разбита войсками Минской губернии в деревне Конюхове»[3].

Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі вёска Гута спачатку ўваходзіла ў склад Узнацкага сельсавета Халопеніцкага раёна Барысаўскай акругі, з 1930-х і да 5 мая 1962 года Гута была ўжо ў Халопеніцкім сельсавеце[4].

У Нацыянальным архіве Беларусі захавалася інфармацыя (Фонд 1440, вопіс 3, справа 762), што да пачатку Другой сусветнай вайны ў Гуце было 34 дамы і 139 жыхароў. Падчас вайны было знішчана 28 дамоў і забіта 7 жыхароў.

• У 1857 годзе праходзіў перапіс мястэчак Магілёўскай губерні. Вёска Гута пазначана (5-я ў спісе і запісана як Хута) у Копыскім павеце ў сяле Шчаўры каля калодзежа. У крыніцы таксама напісана, што ў той час у Гуце пражывала 34 селяніна, беларускага паходжання, за памешчыкам.
• 1864-1865 гг.. Выкуп зямель пана Рашкоўскага ў вёсцы Лашанцы сялянамі вёскі Гута Галенка Халімонам з сынам Сільвестрам і яго малодшымі братамі, і іншымі сялянамі.
• План могілак жыхароў Халопеніцкага сельсавета, растраляных немцамі да верасня 1944 года. Вёска Гута таксама пазначана на мапе.

Зноскі

1. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)
2. ↑ Аляхновіч, А. Гісторыка-краязнаўчы альманах Друцка-Бярэзінскага Краю / А. Аляхновіч. — Крупкі, 2009. — 18 с.
3. ↑ Матвейчык, Дз. Паўстанне1863-1864 гадоў у Віцебскай, Магілёўскай і Мінскай губернях: Дакументы і матэрыялы Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі / Дз. Матвейчык. — Мінск: выдавец А. М. Вараксін, 2014. — 330—331 с.
4. ↑ Рашэнне выканкома Мінскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 5 мая 1962 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1962, № 19 (978).

Спасылкі

• На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх