Недайка

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Недайка, значэнні.

Не́дайка[1] (трансліт.: Niedajka, руск.: Недойка) — вёска ў Буда-Кашалёўскім раёне Гомельскай вобласці. Уваходзіць у склад Губіцкага сельсавета.

На поўначы мяжуе з лесам. Паблізу ёсць паклады гліны.

Геаграфія

Размяшчэнне

У 18 км на паўднёвы захад ад раённага цэнтра і чыгуначнай станцыі Буда-Кашалёўская (на лініі Жлобін — Гомель), 55 км ад Гомеля.

Транспартная сетка

Побач аўтадарога Жлобін — Гомель. Планоўка складаецца з прамалінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход, да якой з поўдня пад прамым вуглом далучаюцца дзве паралельныя паміж сабой вуліцы і завулак. Забудова двухбаковая, пераважна драўлянымі дамамі сядзібнага тыпу. У 1986 годзе пабудаваны цагляныя дамы на 50 кватэр, у якіх змесцаваліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месцаў пасля Чарнобыльскай катастрофы.

Гісторыя

У складзе Расійскай імперыі

Па пісьмовых крыніцах вядомая з XIX стагоддзя як вёска ў Рагачоўскім павеце Магілёўскай губерні. З 1825 года дзейнічала вінакурня, якая забяспечвала спіртнымі напоямі ўсе карчмы найблізкіх вёсак. Па рэвізіі 1858 года валоданне памешчыка Перасвет-Солтана. Пасля адмены прыгоннага права жыхара вёскі ў 1861 годзе адмовіліся адбываць двухдзённую паншчыну ў карысць памешчыка. Для ўціхамірвання сялян была выклікана рота Магілёўскага рэзервовага батальёна. У 1862 годзе адкрыта школа, якая ззнаходзілась ў наёмнай сялянскай хаце (у 1889 годзе 52 вучні), у 1915 годзе для яе быў пабудавана ўласны будынак. Памешчык Новікаў у 1878 годзе меў 7623 дзесяцін зямлі, 4 млыны і сукнавальню. У 1886 годзе знаходзіліся 2 вятракі, вадзяны і валовы млыны. Дзейнічаў хлебазапасны магазін. Цэнтр воласці (да 9 траўня 1923 года), у склад якой у 1885 годзе ўваходзілі 20 населеных пунктаў з агульнай колькасцю 747 двароў. Па перапісу 1897 года знаходзіліся: народнае вучылішча, Свята-Траецкая царква (адкрыта ў 1873 годзе — драўляная, а ў 1894 годзе пабудавана каменны будынак), хлебазапасны магазін, магазін, 6 вятракоў, маслабойня, 2 гамарні, карчма, аддзяленне паштовай сувязі. Побач быў фальварак. У 1909 годзе 1562 дзесяцін зямлі. У фальварку Недайка — 1783 дзесяціны, у другім фальварку — 2609 дзесяцін зямлі. Мелася лякарня, з 1911 года пры школе працавала бібліятэка. У 1912 годзе арганізавана крэдытнае таварыства. Дзейнічаў шклозавод, канфіскаваны ў траўні 1917 года. 20 чэрвеня 1924 года ў выніку пажару згарэлі 263 пабудовы ў 58 гаспадарках.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай Недайка была абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. З 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі Недайка увайшла ў склад БССР.

З 20 жніўня 1924 года да 1986 года цэнтр Недайскага сельсавета Буда-Кашалёўскага раёна Бабруйскай, з 27 кастрычніка 1927 года Гомельскай (да 26 ліпеня 1930 года) акруг, з 20 лютага 1938 года Гомельскай вобласці.

У 1929 годзе арганізаваны калгасы «Агульная праца» і «Граніт», працавала цагельня, 4 вятракі, крупарушка, кузня, лякарня, фельчарскі пункт, хата-чытальня. Падчас Вялікай Айчыннай вайны ў баях за вёску ў лістападзе 1943 года загінулі 78 савецкіх салдат і партызан (пахаваны ў брацкай магіле на могілкі). Вызвалена 28 лістапада 1943 года. За гады вайны загінулі 113 жыхароў вёскі.

Дапаможная гаспадарка аграфірмы «Тэхсервіс» і сельгаспрадпрыемства «Недайка», камбінат бытавога абслугоўвання, лесапільня, млын, сярэдняя школа, клуб, бібліятэка, аддзяленне сувязі, магазін, фельчарска-акушэрскі пункт.

У 1969 годзе ў вёску перасяліліся жыхары пасёлка Новая Сямёнаўка.

Да 1 снежня 2009 года вёска ўваходзіла ў склад Старабудскага сельсавета[2].

Славутасці

• Свята-Троіцкая царква (1894)

Насельніцтва

Колькасць

• 2004 год — 123 гаспадаркі, 298 жыхароў.

Дынаміка

• 1858 год — 50 двароў, 475 жыхароў.
• 1886 год — 88 двароў, 688 жыхароў.
• 1897 год — 150 двароў, 1114 жыхароў (паводле перапісу).
• 1909 год — 190 двароў, 1356 жыхароў.
• 1925 год — 249 двароў.
• 1959 год — 537 жыхароў (паводле перапісу).
• 2004 год — 123 гаспадаркі, 298 жыхароў.

Вядомыя выхадцы

• Аляксандр Сцяпанавіч Галавачоў (нар. 1935) — беларускі навуковец-эканаміст
• Міхась Стрыгалёў (нар. 1938) — беларускі пісьменнік

Зноскі

1. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4 (DJVU).
2. ↑ Решение Гомельского областного Совета депутатов от 1 декабря 2009 г. № 277Об изменении административно-территориального устройства Буда-Кошелевского района Гомельской области

Літаратура

• Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т.1, кн.1. Гомельская вобласць/С. В. Марцэлеў; Рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: Белэн, 2004. 632с.: іл. Тыраж 4000 экз. ISBN 985-11-0303-9 ISBN 985-11-0302-0

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Недайка