Карма (Кармянскі раён)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Карма (значэнні). Карма[2] — гарадскі пасёлак у Гомельскай вобласці Беларусі, цэнтр Кармянскага раёна, на р. Сож пры ўпадзенні ў яе р. Кармянка. За 110 км ад Гомеля, 55 км ад чыгуначнай станцыі Рагачоў на лініі Магілёў—Жлобін, аўтадарогамі злучаная з Чачэрскам і з аўтадарогамі Бабруйск—Крычаў і Гомель—Магілёў. Насельніцтва 7 583 чал. (2017)[3].

Гісторыя

Вядомая з 17 ст. як мястэчка ў Рэчыцкім павеце Менскага ваяводства ВКЛ. З 1772 у Расійскай імперыі, цэнтр воласці Рагачоўскага павета Магілёўскай губерніі, уласнасць Быкоўскіх. У 1919—1924 — пасёлак у Гомельскай губерні РСФСР, з сакавіка 1924 — у БССР. У 1924—1930 цэнтр Кармянскага раёна ў Магілёўскай акрузе, з 1938 у Гомельскай вобл. З 1938 гарадскі пасёлак. У 1962—1965 у Рагачоўскім, у 1965—1966 у Чачэрскім раёнах. У 2007 годзе ў склад гарадскога пасёлка ўвайшлі вёскі Куракаўшчына, Новая Зенькавіна, Старая Зенькавіна, Сырск[4].

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагоддзе: 1826 год — 926 чал.; 1897 год — 2649 чал.[5]
• XX стагоддзе: 1923 год — 1,5 тыс. чал.; 1971 год — 4,1 тыс. чал.; 1995 год — 5 тыс. чал.[5]; 1997 год — 5,1 тыс. чал.[6]
• XXI стагоддзе: 2004 год — 6,2 тыс. чал.; 2006 год — 6,2 тыс. чал.; 2008 год — 7,5 тыс. чал.; 2009 год — 7448 чал.[7] (перапіс); 2016 год — 7610 чал.[8]; 2017 год — 7583 чал.[3]

Адукацыя

У Карме працуюць 2 сярэднія, музычная і спартовая школы.

Ахова здароўя

Медычнае абслугоўванне насельніцтва ажыццяўляе мясцовая лякарня.

Культура

Дзейнічаюць цэнтр культуры, 2 бібліятэкі.

Мас-медыя

У гарадскім пасёлку выдаецца раённая газета «Світанак над Сожам».

Забудова

Карма развіваецца ў адпаведнасці з генеральным планам (1976). У паўднёвай частцы мястэчка захаваўся гістарычны цэнтр з рынкам. Забудова галоўных вуліцаў — 2—5-павярховыя жылыя дамы. Утварыўся мікрараён з 5-павярховымі будынкамі. У цэлым пераважае драўляная забудова сядзібнага тыпу. Прамысловая зона размяшчаецца ў паўночнай частцы мястэчка.

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай, лёгкай, будаўнічых матэрыялаў прамысловасці.

Інфраструктура

Спыніцца можна ў гасцініцы «Карма»[9].

Славутасці

• Забудова гістарычная (канец ХІХ — пачатак ХХ ст.; фрагменты)
• Іўдзейскія могілкі
• Сядзіба Дорыя-Дзерналовічаў «Стэфанава» (XIX ст.)
• Царква Святога Мікалая (1832)

Галерэя

• Краявіды Кармы
• Руіны царквы
• Гаспадарчая пабудова пры сядзібе
• Крухмальны завод
• Адміністрацыйны будынак

Вядомыя асобы

• Гнэся Львоўна Дазорцава (1901—1966) — беларускі вучоны ў галіне акушэрства і гінекалогіі.
• Яўген Міхайлавіч Перлін — беларускі тэлевядоўца.
• Ірына Міхайлаўна Палякова — беларускі палітык.

Гл. таксама

• Пасёлкі гарадскога тыпу Гомельскай вобласці
• Пасёлкі гарадскога тыпу Беларусі

Зноскі

1. ↑ Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.
2. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4 (DJVU).
3. 1 2 Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу(руск.) . Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.
4. ↑ Решение Гомельского областного Совета депутатов от 25 октября 2007 г. № 67 Об изменении границ городского поселка Корма и Коротьковского сельсовета Кормянского района
5. 1 2 Беларусь, 1995
6. ↑ Лебедзева В. Карма // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 4: Кадэты — Ляшчэня / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1997. — 432 с.: іл. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2. С. 117.
7. ↑ Перепись населения — 2009. Гомельская область Архівавана 18 верасня 2010. (руск.)  Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
8. ↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу(руск.) . Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (30 сакавіка 2016). Праверана 3 красавіка 2017.
9. ↑ Карма // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9

Літаратура

• Карма // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 372. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Карма
• Геаграфічныя звесткі па тэме Карма на OpenStreetMap