Краснаполле

У гэтага паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Краснаполле (значэнні). Краснапо́лле[2] (трансліт.: Krasnapollie) — гарадскі пасёлак у Магілёўскай вобласці Беларусі, цэнтр Краснапольскага раёна, у вярхоўі ракі Тур’і. За 109 км ад Магілёва, 51 км ад чыгуначнай станцыі Камунары на лініі Крычаў—Унеча (Расія). Вузел аўтадарог на Чэрыкаў, Касцюковічы, Чачэрск, Слаўгарад. Находзіцца ў зоне, пацярпелай ад аварыі на Чарнобыльскай АЭС. Насельніцтва 5 749 чал. (2017)[3].

Гісторыя

Гісторыя Краснапольшчыны сыходзіць сваімі каранямі ў глыб стагоддзяў. У VI—VIII стагоддзях пасяліліся нашы далёкія продкі — плямёны радзімічаў. У 885 г. край радзімічаў уваходзіў у склад Кіеўскай Русі. Сведчаннем таму з’яўляюцца курганныя пахаванні гэтага перыяду ў вёсках Князёўка, Клясіна, Леніна і інш.

Першыя звесткі аб узнікненні гандлёва-рамеснага паселішча на месцы раённага цэнтра на падставе археалагічных дадзеных датуюцца 1707 годам. У 1773 годзе ўказам імператрыцы Кацярыны Вялікай Краснапольшчына ўвайшла ў склад Чэрыкаўскага павета Мсціслаўскага ваяводства. З 1774 Краснапольскія землі з 36 населенымі пунктамі належалі князям А. М. Галіцыну, а потым — Р. А. Пацёмкіну.

К 1846 году мястэчка Краснаполле было вядома як буйны гандлёва-рамесны цэнтр ўсходняй Магілёўшчыны, куды з’язджаліся не толькі мясцовыя, але і расійскія і ўкраінскія купцы, асабліва ў дні кірмашоў.

У другой палове 19-га стагоддзя ў склад Краснапольскага табара ўваходзіла 8 воласцей. Тут знаходзіліся народнае вучылішча, вольная аптэка, сельская бальніца на 20 месцаў, 3 гарбарных і 9 маслабойных заводаў, вадзяны млын. У мястэчку налічвалася 412 драўляных дамоў.

Па дадзеных усеагульнага перапісу насельніцтва мястэчка Краснаполле дасягнула 3 тысяч жыхароў, у асноўным гэта было яўрэйскае насельніцтва.

У 1905 годзе на тэрыторыі Краснапольшчыны было 20 фальваркаў, 10 маёнткаў, 17 буйных хутарскіх гаспадарак.

У пачатку 20 стагоддзя уладальнікам маёнтка ў вёсцы Выдранка Е. І. Бараноўскім была створана адна з найбуйнейшых бібліятэк не толькі ў Беларусі, але і ў Еўропе, якая налічвала каля 10 тысяч рэдкіх кніжных выданняў.

У лістападзе 1917 года ў Краснаполлі ствараецца валасны Савет на чале з В. Н. Калеснікавым, які бярэ кіраванне Краснапольшчынай у свае рукі.

17 ліпеня 1924 года быў афіцыйна ўтвораны Краснапольскі раён, складаецца з 16 сельсаветаў. У раёне пражывала 52247 чалавек.

У 20-30-я гады Краснапольшчына знаходзілася ў віхуры падзей, якія ахапілі ўсю краіну. 8297 гаспадарак раёна аб’ядналіся ў 97 калгасаў, у якіх былі 31 свінагадоўчая ферма, 10 малочна-таварных ферм. У 1934 створана Краснапольская машынна-трактарная станцыя. Пры Краснапольскай МТС была створана жаночая брыгада. Трактарыстка гэтай брыгады Марыя Саўчанка за ўдарную працу была абрана дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР першага склікання.

У гэтым годзе цалкам завяршылася калектывізацыя сялянскіх гаспадарак.

У раёне былі ўтвораны Выдранскі спіртзавод, ільнозавод і завод па вытворчасці цэглы ў г.п. Краснаполле, на якіх працавалі 94 рабочыя.

У 1935 годзе ў раёне дзейнічалі 7 сямігадовых, 60 пачатковых школ, школа калгаснай моладзі. У 1936 годзе пачаў дзейнічаць радыёвузел.

У гэты перыяд у раёне працавалі 2 бальніцы на 79 ложкаў, 3 фельчарска-акушэрскія пункты, 5 акушэрскіх і 1 калгасны медпункт.

Вялікая Айчынная вайна перапыніла мірную працу краснапальчан. Ужо ў першыя дні вайны на фронт пайшлі тысячы жыхароў раёна. 15 жніўня 1941 Краснапольшчына была акупавана нямецкімі захопнікамі.

Але, нягледзячы на ​​вельмі жорсткі акупацыйны рэжым, краснапальчане не скарыліся ворагу. На тэрыторыі раёна дзейнічалі партызанскія атрады № 41, № 3, № 47, «За Радзіму», адмысловы атрад «Вечеркова» і іншыя, якія ажыццявілі шэраг буйных баявых аперацый па разгрому нямецкіх гарнізонаў і разбурэнню камунікацый.

Дзеянні часцей рэгулярнай арміі і партызанскіх фарміраванняў набліжалі светлую гадзіну вызвалення. Яна наступіла 1 кастрычніка 1943 года, калі начною атакай воіны Чырвонай Арміі вызвалілі раённы цэнтр.

Але свабода дасталася вельмі дарагой цаной. На франтах і ў партызанскіх атрадах загінулі 5697 нашых землякоў, гітлераўцы знішчылі 1714 мірных жыхароў.

Мужнасць і гераізм краснапальчан ў гады Вялікай Айчыннай вайны былі адзначаны высокімі ўрадавымі ўзнагародамі. Каля паўтары тысячы нашых землякоў былі ўзнагароджаны баявымі ордэнамі і медалямі. Сямёра найбольш праслаўленых краснапальчан былі ўдастоены высокага звання Героя Савецкага Саюза.

Ужо адразу пасля вызвалення пачаліся работы па аднаўленні разбуранай вайной народнай гаспадаркі раёна. Нямала працаўнікоў Краснапольшчыны ў пасляваенныя гады было ўдастоена дзяржаўных узнагарод за высокія паказчыкі ў працы. 17 лепшых льнаводаў калгаса «Камінтэрн» сталі ўдзельнікамі Усесаюзнай выстаўкі дасягненняў народнай гаспадаркі ў Маскве, кіраўніку дэлегацыі была ўручаны залаты медаль за якасць вырабленай прадукцыі. Ордэна Працоўнага Чырвонага Сцяга, Кастрычніцкай Рэвалюцыі, «Знак Пашаны» па праву заззялі на грудзях многіх нашых землякоў за поспехі ў сельскагаспадарчай вытворчасці, прамысловасці і сферы абслугоўвання. Найвышэйшыя дасягненні пяці ураджэнцаў Краснапольшчыны былі ўдастоены высокага звання Героя Сацыялістычнай Працы.

Але, на жаль, дынамічнае развіццё Краснапольскага раёна было перапынена Чарнобыльскай катастрофай. У выніку пераадолення яе наступстваў раён пакінула больш за 9 тысяч жыхароў, было ліквідавана 83 населеныя пункты, 5 сельгаспрадпрыемстваў, 31 школа і дзіцячая дашкольная ўстанова, 24 установы культуры, 7 ФАПаў. Сацыяльна-эканамічнаму развіццю раёна была нанесена вялізная шкода.

27 студзеня 2004 года ў 9:20 па мясцовым часе ў спартыўнай зале, прыбудаванай да будынка школы, абрынулася жалезабетоннае перакрыцце. Загінулі настаўнік фізкультуры і тры вучні. Прычынай абвалу сталі будаўнічыя пралікі і недаробкі, так жалезабетонная ферма была заменена на металічную, а на даху школы ляжаў 40-сантыметровы слой снега, які ніхто не прыбіраў[4].

Насельніцтва

• 1898 — 3248 чал.[5]
• 1939 — 3572 чал.[5]
• 1995 — 6,1 тыс. чал.[5]
• 2006 — 6,2 тыс. чал.
• 2016 — 5844 чал.[6]
• 2017 — 5749 чал.[3]

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай, будаўнічых матэрыялаў прамысловасці. Гасцініца «Краснаполле».

Культура

Краснапольскі гісторыка-этнаграфічны музей.

Вядомыя асобы

• Міхаіл Майсеевіч Антонаў (1923—1943) — удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Герой Савецкага Саюза
• Ісаак Фёдаравіч Ваксман (1922—1943) — удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Герой Савецкага Саюза
• Якаў Давыдавіч Зевін (1888—1918) — рэвалюцыянер, адзін з 26 бакінскіх камісараў
• Ігар Аляксандравіч Марзалюк (нар. 1968) — беларускі гісторык і археолаг
• Наталля Аркадзеўна Святагор (нар. 1958) — беларускі архітэктар.
• Віктар Панцялеевіч Ісачкін (нар. 1960) — беларускі палітык.
• Сяргей Аляксандравіч Сыранкоў (нар. 1983) — беларускі палітык.

Гл. таксама

• Пасёлкі гарадскога тыпу Магілёўскай вобласці
• Пасёлкі гарадскога тыпу Беларусі

Зноскі

1. ↑ Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.
2. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Магілёўская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2007. — 406 с. ISBN 978-985-458-159-0. (DJVU)
3. 1 2 Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу(руск.) . Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.
4. ↑ «Когда потолок в спортзале стал рушиться, я приготовился умирать». Бывшие ученики Краснопольской школы рассказали о нашумевшей трагедии спустя 12 лет
5. 1 2 3 Беларусь, 1995
6. ↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу(руск.) . Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (30 сакавіка 2016). Праверана 3 красавіка 2017.

Літаратура

• Краснаполле // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 400. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Краснаполле

• Геаграфічныя звесткі па тэме Краснаполле на OpenStreetMap