Кібартай

Кібарта́й (літ.: Kybartai, традыцыйная беларуская назва — Кіба́рты) — горад у Вілкавішкіскім раёне Марыямпальскага павета Літвы. Размешчаны за 16 км на захад ад Вілкавішкіса, на мяжы з Калінінградскай вобласцю Расійскай Федэрацыі. Горад размешчаны на правым беразе ракі Ліепона, па якой праходзіць мяжа з Расіяй. Чыгуначная станцыя на лініі Каўнас — Калінінград. У горадзе знаходзяцца пешаходны, аўтамабільны і чыгуначны пагранпераходы Літва — Расія.

Насельніцтва складае каля 6,4 тыс. чалавек. Кібартай адносіцца да этнаграфічнага рэгіёна Сувалкія.

Гісторыя

Першы ўспамін адносіцца да 1561 года. Пры трэцім падзеле Рэчы Паспалітай у 1795 годзе адышоў Прусіі і знаходзіўся ў яе складзе да 1807 года. З 1807 года ўваходзіў у склад Варшаўскага герцагства.

Па выніках Венскага кангрэса, які праходзіў пасля заканчэння вайны з Напалеонаўскай Францыяй, Варшаўскае герцагства было скасавана, і ў 1815 годзе пасад Кібарты быў уключаны ў склад Расійскай імперыі. У 1856 годзе пасад, размешчаны зблізку мытнага пункта Вержбалова, атрымаў статус горада. Значны рост горада адбыўся пасля 1861 года, калі была пабудавана чыгунка Санкт-Пецярбург — Варшава. Чыгуначная станцыя, пабудаваная каля Кібартая, была названа Вержбалова па назве суседняга горада Вержбалова (станцыя Вержбалова).

У 1919 годзе пры ўтварэнні Літоўскай Рэспублікі ўвайшоў у яе склад і быў пераназваны ў Кібартай з пацверджаннем статуса горада. Кібартай быў апошнім горадам Літвы, дзе знаходзіўся прэзідэнт Антанас Смятона 15 чэрвеня 1940 года перад эміграцыяй.

З 1940 года знаходзіўся ў складзе Літоўскай ССР (СССР). Падчас Другой сусветнай вайны быў пакінуты Чырвонай Арміяй 22 чэрвеня 1941 года. Вызвалены 18 кастрычніка 1944 года войскамі 3-га Беларускага фронту падчас Гумбінен-Гольдапскай наступальнай аперацыі. У 1950—1959 гадах быў цэнтрам Кібартайскага раёна. З 1991 года ўваходзіць у склад Літвы. Герб Кібартая зацверджаны 24 лістапада 1998 года ўказам прэзідэнта Літоўскай Рэспублікі па праекце мастака Кястуціса Гвалды. У красавіку 2001 года была ўтворана Кібартайская сянюнія, якая ўключае 39 вёсак і горад Кібартай.

Насельніцтва

Славутасці

• Царква Святога Аляксандра Неўскага (вул. Басанавічаус, 19). Пабудавана ў 1870 годзе.
• Касцёл 1928 гады будаўніцтва.
• Гімназія імя Данялайціса

• У гарадскім парку ўсталяваны бюст Левітану працы скульптара Бронюса Вішняўскаса.

• Гімназія імя Данялайціса
• Царква Святога Аляксандра Неўскага
• Касцёл

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Ісак Ільіч Левітан (1860—1900) — расійскі мастак

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Кібартай
• Афіцыйны сайт горада Кібартай (літ.)