Сноў

Сноў[1] (трансліт.: Snoŭ, руск.: Снов) — аграгарадок (да 2008 г. — вёска)[2] у Беларусі, на рацэ Сноўка. Цэнтр сельсавета Нясвіжскага раёна Мінскай вобласці. Насельніцтва 2567 чал. (2001). Знаходзіцца за 30 км на захад ад Нясвіжа, за 8 км ад чыгуначнай станцыі Пагарэльцы (лінія Мінск — Баранавічы); на аўтамабільнай дарозе Нясвіж — Баранавічы.

Гісторыя

Першы пісьмовы ўспамін пра Сноў датуецца 18 ліпеня 1478[3] г. Пад 1529 годам ён згадваецца як маёнтак паноў Сноўскіх. У 1564 годзе паселішча атрымала статус мястэчка.

У пачатку XVII ст. Сноў перайшоў у валоданне Я. Пратасевіча, потым — роду Рдултоўскіх. У 1650 годзе тут з’явілася каталіцкая парафія, з 2 жніўня 1699 дзейнічаў касцёл.

З 1767 года ў Снове дзейнічала грэка-каталіцкая царква. У часы Барскай канфедэрацыі (1768—1772) мястэчка спазнала значныя разбурэнні. 15 верасня 1785 года тут спыняўся кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі.

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Сноў апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, дзе стаў цэнтрам воласці Навагрудскага павета. У вайну 1812 года 9 лістапада тут адбыўся бой французскай дывізіі Я. Дамброўскага з рускімі казакамі. У 1827 г. у мястэчку пабудавалі палац, у 1836 г. у Ніжнім Снове — бровар.

У 1854 г. Сноў перайшоў ад Рдултоўскіх ва ўласнасць баронаў Гарцінгаў, якім належаў да пачатку Другой сусветнай вайны ў 1939 г. Станам на 1861 год у Снове было 45 двароў, царква, сінагога, цагельня, у 1865годзе адкрылася царкоўнапрыходская школа. Пасля падаўлення Студзеньскаг паўстання 1863—1864 расійскія ўлады гвалтоўна перарабілі касцёл у царкву Маскоўскага патрыярхату. Паводле вынікаў перапісу (1897) у Горным Снове было 91 жыхароў, 19 двароў, бровар (заснаваны ў 1891), капліца, у Дольным Снове (да 1939 г. таксама называўся Сінілава) — 70 жыхароў, 16 двароў, бровар, сыраварня.

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Сноў апынуўся ў складзе міжваеннай Польшчы, дзе стаў цэнтрам гміны Нясвіжскага павета. У гэты час мястэчка стала цэнтрам штабаў двух памежных структураў Польскай рэспублікі: палка Корпуса аховы памежжа «Сноў» і батальёна Корпуса аховы памежжа «Сноў».

У 1939 г. Сноў увайшоў у склад БССР, дзе 12 снежня 1940 г. стаў цэнтрам сельсавета Нясвіжскага раёна. Статус паселішча змянілі да вёскі. У гэты час тут было 167 двароў, крухмальны завод, 2 млыны, электрастанцыя, маслазавод, 8-гадовая школа, бальніца. У 1990-я гады Сноў і Дольны Сноў злучыліся. Станам на 2000 год у вёсцы было 1157 двароў.

• Мястэчка на старых здымках
• Палац у Снове
• Касцёл пасля перабудовы
• Касцёл пасля вяртання каталікам
• Рынак

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1830 — 184 муж., з іх шляхты 7, духоўнага саслоўя 3, мяшчан-іудзеяў 58, мяшчан-хрысціян і сялян 116[4]; 1861 — 378 чал.[5]
• XX стагоддзе: 1940 — 1065 чал.; 2000 — 2665 чал.[6]
• XXI стагоддзе: 2001 — 2567 жыхароў, 1104 двары[7].

Інфраструктура

У Снове працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, бальніца, паліклініка, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Эканоміка

• СВК «Агракамбінат „Сноў“»

Турыстычная інфармацыя

Памятныя мясціны

• Касцёл (1760)
• Могілкі: ваенныя часоў IСВ, старыя хрысціянскія
• Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх (1827)
• Сядзібна-паркавы комплекс Гарцінгаў (XIX ст.)
• Царква Святых Казмы і Дзям’яна (1836, 1893)

Страчаная спадчына

• Сінагога

Галерэя

• Краявіды Снова
• Каталіцкі касцёл Св. Іаана Хрысціцеля
• Свята-Казьма-Дзям’янаўская праваслаўная царква
• Палац у Снове
• Будынак школы

Вядомыя асобы

• Аляксандр Аляксандравіч Пятроўскі (1953—2019) — беларускі спецыяліст у галіне вылічальнай тэхнікі і інфарматыкі.

Зноскі

1. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)
2. ↑ Решение Несвижского районного Совета депутатов от 24.01.2008 № 39 «О преобразовании деревень Несвижского района в агрогородки»(недаступная спасылка) (руск.)
3. ↑ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wileńskiej / Wyd. J. Fijałek, W. Semkowicz. T. 1, z. 1—3. — Kraków, 1932—1948. 1939. Z. 2 [1468-1501]. (Wyd. Kom. Hist. PAU. Nr 81). Nr 311. S. 366—367, nr 311. [KDKDW]; Jasas R. Pergamentų katalogas / Parengė R. Jasas. — Vilnius, 1980. P. 46-47, nr. 88.
4. ↑ Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. С. 413.
5. ↑ Snów // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom X: Rukszenice — Sochaczew. — Warszawa, 1889. S. 937.
6. ↑ Вольга Князева. Сноў // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8. С. 373.
7. ↑ БнлЭн, 2002

Літаратура

• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.
• Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
• Князева В. М. Сноў // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 70—71. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Snów // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom X: Rukszenice — Sochaczew. — Warszawa, 1889. S. 937.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Сноў
• Сноў на Radzima.org
• Jurkau kutoczak — Юркаў куточак — Yury’s Corner. Мястэчка Сноў Архівавана 24 кастрычніка 2012.
• Вандроўка ў Сноў (руск.)
• Сноў на сайце «Глобус Беларуси» (руск.)