Навазыбкаўскі раён

Навазыбкаўскі раён (руск.: Новозыбковский район) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка на паўднёвым захадзе Бранскай вобласці Расіі. Адміністрацыйны цэнтр — горад Навазыбкаў.

Геаграфія

Плошча раёна — 980 км². Раён размешчаны на захадзе Бранскай вобласці.

Мяжуе:

• на поўначы з Гардзееўскім і Краснагорскім раёнамі Бранскай вобласці;
• на захадзе з Добрушскім і Веткаўскім раёнамі Гомельскай вобласці Беларусі;
• на ўсходзе з Клінцоўскім раёнам Бранскай вобласці;
• на поўдні з Клімаўскім і Злынкаўскім раёнамі Бранскай вобласці.

Асноўныя рэкі — Іпуць, Вага, Карна.

Гісторыя

Тэрыторыя цяперашняга Навазыбкаўскага раёна да 1919 года ўваходзіла ў Навазыбкаўскі павет Чарнігаўскай губерні, а ў 1919 годзе была перададзена ў склад Гомельскай губерні РСФСР. У 1926 годзе, у сувязі з расфарміраваннем Гомельскай губерні, увайшла ў склад Бранскай губерні.

У 1929 годзе, з увядзеннем новага адміністрацыйнага падзелу, губерні і паветы ліквідавалі. Быў утвораны Навазыбкаўскі раён, які спачатку ўваходзіў у Клінцоўскую акругу Заходняй вобласці з цэнтрам у г. Смаленску. У 1937—1944 гадах Навазыбкаўскі раён уваходзіў у Арлоўскую вобласць.

5 ліпеня 1944 года ўказам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР была ўтворана Бранская вобласць, у склад якой, нароўні з іншымі, быў уключаны і Навазыбкаўскі раён.

Дэмаграфія

Насельніцтва раёна складае 13,7 тыс. чалавек без раённага цэнтра, у Навазыбкаве жывуць каля 43 тыс. Усяго налічваецца 65 населеных пунктаў.

Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел

Пасля муніцыпальнай рэформы (2005) у раёне маецца 8 сельскіх паселішчаў:

• Верашчацкае сельскае паселішча
• Дзяменскае сельскае паселішча
• Замішаўскае сельскае паселішча
• Старабабовіцкае сельскае паселішча
• Старакрывецкае сельскае паселішча
• Тростанскае сельскае паселішча
• Халеевіцкае сельскае паселішча
• Шаломаўскае сельскае паселішча

Эканоміка

У XIX і пачатку XX стагоддзяў Навазыбкаўскі павет быў буйным цэнтрам вытворчасці запалак. Дзейнічалі 8 фабрык, якія выраблялі 290 млн скрынак запалак штогод. Найбуйнейшай з іх была фабрыка Воўкава. Цяпер на яе месцы знаходзіцца станкабудаўнічы завод.

Горадаўтваральнымі прадпрыемствамі савецкага перыяду Навазыбкава былі завод «Індуктар», станкабудаўнічы завод і кравецкая фабрыка.

Найбуйнейшыя прадпрыемствы:

• ААТ «Навазыбкаўскі завод электратэрмічнага абсталявання „Індуктар“»
• ААТ «Навазыбкаўскі станкабудаўнічы завод»
• ААТ «Навазыбкаўская кравецкая фабрыка»
• ААТ «Навазыбкаўская кравецка-трыкатажная фабрыка імя 8 сакавіка»
• ААТ «Навазыбкаўская абутковая фабрыка»
• ААТ «Навазыбкаўскі дрэвавыпрацоўчы завод»
• ТАА «Навазыбкаўскі вагонабудаўнічы завод „Брансквагонмаш“»
• ТАА «Навазыбкаўская гарбарня»
• ААТ «Навазыбкаўскі мясакамбінат»
• СВК «Навазыбкаўмалако»
• ААТ «Навазыбкаўскі хлебакамбінат»
• ТАА «Навазыбкаўскі кансервавы завод „Каліпса“»
• ААТ «Навазыбкаўская гарадская друкарня імя Фрунзэ»
• ААТ «Навазыбкаўскае будаўніча-мантажнае ўпраўленне»
• ЗАТ «Старабабовіцкая ПМК»

Апроч гэтага, у раёне вырабляюць дадаткі для бетону, працуюць рознага кшталту харчовыя прадпрыемствы.

Экалогія

У выніку катастрофы на Чарнобыльскай АЭС 26 красавіка 1986 года Навазыбкаўскі раён быў забруджаны даўгавечнымі радыенуклідамі. Спіс населеных пунктаў, аднесеных да зоны адсялення: Бабакі, Барок (Манюкоўскі сельсавет), Барок (Наваместаўскі сельсавет), Баршчоўка, Булдынка, Вялікія Ляды, Вялічка (Тростанскі сельсавет), Верашчакі, Вярцебы, Унукавічы, Гатка, Грымучка (Старавышкаўскі сельсавет), Грыўкі (Старабабовіцкі сельсавет), Грозны, Дзядоўскі, Дзяменка, Дружба (Тростанскі сельсавет), Дуброўка (Сноўскі сельсавет), Калінаўка, Карна, Грыва (Старавышкаўскі сельсавет), Зарэчча (Сноўскі сельсавет), Калодескі (Старавышкаўскі сельсавет), Любін, Міхайлаўка, Навазыбкаў, Пянькі, Раздолле, Сноўскае, Бялімава, Белы Калодезь, Глыбочка, Жураўкі, Злотніцкі Хутар, Красны Востраў, Ст. Манюкі, Маскоўшчына, Новыя Кацічы, Прудоўка, Рудня (Дзяменскі сельсавет), Сіні Калодезь, Стары Вышкаў, Барацьбіт, Віхолка (Катіцкі сельсавет), Заверша, Калінін, Крутабяреэзка, Макусы-1, Машок, Новыя Файкі, Пісаркі, Саўкін Хутар, Сіняўка-2, Тростань, Горка (Старавышкаўскі сельсавет), Данчэнкава Слабада, Замішэва, Кацічы, Курганне (Старавышкаўскі сельсавет), Маханаўка, Нясвоеўка, Паломы, Падрудня, Шыцікаў Лог, Клюкаў Мох (Унукавіцкі сельсавет), Клюкаў Мох (Сінякалодескі сельсавет), Карчы, Чырвоны Світанак, Мамай (Тростанскі сельсавет), Машкінскі, Міхайлаўка (Катіцкі сельсавет), Новая Вёска, Новае Места, Новыя Бабовічы, Арол, Перавоз, Перамога, Полек, Расаднікі, Свяцк, Сіняўка, Старая Рудня, Старыя Бабовічы, Трыголаў, Хілеевічы, Шаломы, Ягаднае, Ясная Паляна.

Транспарт

М13 Бранск — Навазыбкаў — мяжа Рэспублікі Беларусь — Кобрын

Славутасці

• Манастыр Св. Мікалая ў в. Каташын.
• Сядзібна-паркавы комплекс Муханавых у в. Любін Хутар.
• Царква Св. Тройцы ў в. Стары Крывец.
• Царква Успення Прасв. Багародзіцы ў в. Свяцк.
• Царква Св. Сергія Раданежскага ў в. Унукавічы (Раданежскае).

Асобы

• Мікалай Галадзед (1894—1937) — беларускі савецкі палітык.
• Апанас Шведаў — купец, горадабудаўнік, грамадскі дзеяч.
• Дарыян Сулоеў — мастак, майстар чаканкі.
• Аляксандр Лашкевіч — рэдактар, выдавец, ініцыятар адкрыцця ў Навазыбкаве першай бібліятэкі ў 1876 годзе, землеўладальнік мястэчка Брахлава Навазыбкаўскага павета Чарнігаўскай губерні.
• Мікалай Васільевіч Сторажаў — беларускі юрыст, доктар юрыдычных навук (1978), прафесар (1985). Заслужаны юрыст Рэспублікі Беларусь (2000).
• Аляксандр Міхайлавіч Данчанка (нар. 1964) — беларускі палітык.

Гл. таксама

• Літвіны Севершчыны

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Навазыбкаўскі раён
• Навазыбкаўскі раён на Radzima.org