Нягневічы

Нягне́вічы[1] (трансліт.: Niahnievičy, руск.: Негневичи) — аграгарадок у Навагрудскім раёне Гродзенскай вобласці. Адміністрацыйны цэнтр Нягневіцкага сельсавета. Насельніцтва 1098 чал. (2008). Знаходзяцца за 20 км на паўночны ўсход ад Навагрудка, за 44 км ад чыгуначнай станцыі Наваельня.

Гісторыя

Першы пісьмовы ўспамін пра Нягневічы датуецца 1401. У 1428 сяло ўваходзіла ў склад Наваградскай зямлі і знаходзілася ва ўладанні вялікага князя Вітаўта, які падараваў яго сваёй жонцы Ульяне Гальшанскай.

У сяр. XV ст. Нягневічы сталі цэнтрам маёнтка Радзівілаў у Наваградскім павеце. З 1600 у мястэчку праводзілся кірмашы.

У часы Вялікай Паўночнай вайны (1700—1721) у 1706 Нягневічы спаліла шведскае войска. Станам на 1757 тут было 67 хрысціянскіх і 29 яўрэйскіх дамоў, працавала карчма.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Нягневічы апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Наваградскім павеце. У 1809 мястэчка набыў граф А. Храптовіч. Паводле вынікаў перапісу (1897) — 90 двароў, 98 дамоў, народнае вучылішча, 2 царкоўнапрыходскія школы, 2 царквы, сінагога, яўрэйскі малітоўны дом, хлебазапасны магазін, мяшчанская ўправа, 8 крам, сыраварня, карчма.

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Нягневічы апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Наваградскім павеце. У гэты час тут было 53 жылыя будынкі.

У 1939 Нягневічы ўвайшлі ў склад БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 зрабілася цэнтрам сельсавета. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1998 тут было 414 двароў.

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1897 — 575 чал.
• XX стагоддзе: 1921 — 406 чал.; 1992 — 2065 чал.[2].
• XXI стагоддзе: 2008 — 1098 чал.

Інфраструктура

У Нягневічах працуюць гімназія (на 1 верасня 2007 — 262 дзяцей), бальніца сястрынскага дагляду (на 25 ложкаў), амбулаторыя, пошта, філіял АСБ Беларусбанк № 416, лазня на 30 месцаў.

Эканоміка

• Сельскагаспадарчыя кааператывы: «Нягневічы», «Камунар-агра»
• СП «Валорэкс»
• Кацельная РУП ЖКГ г. Наваградак

Турыстычная інфармацыя

Славутасці

На могілках знаходзіцца пахаванне салдат Першай і Другой Сусветных войнаў

• Касцёл (1850; цяпер Царква ў гонар Казанскага абраза Маці Божай, БЭМП)

Страчаная спадчына

• Капліца могілкавая (XVIII ст.)
• Царква (XVIII ст.; грэка-каталіцкая)

Славутыя землякі

• Мікалай Кацянееў — першы сакратар Маймінскага гараймкама УКП(б) (1931—1933), першы сакратар Усць-Каксінскага райкама УКП(б) (1933—1936)
• Іван Малышэўскі — расійскі гісторык, педагог, доктар багаслоўя, прафесар
• Аляксандр Орса — беларускі дзеяч, доктар прыродазнаўчых навук
• Галіна Орса (1930—1984) — беларуская грамадска-культурная дзяячка, педагог.
• Пётр Орса — беларускі грамадска-палітычны дзеяч
• Наталля Орса — беларускі педагог
• Платон Цэсевіч — артыст оперы і камерны спявак. Народны артыст РСФСР[3]

Зноскі

1. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9 (DJVU).. Сустракаецца таксама варыянт Негняві́чы
2. ↑ Міхаіл Спірыдонаў. Нягневічы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — 537 с., [8] к.: іл. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0. С. 339.
3. ↑ Цесевич, Платон Иванович

Літаратура

• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 5: М — Пуд / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1999. — 592 с.: іл. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0141-9.
• Niehniewicze // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat. — Warszawa, 1886. S. 76.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Нягневічы
• Нягневічы на Radzima.org