Дукштас

Дукштас (літ.: Dūkštas, традыцыйная беларуская назва — Дукшты[2]) — горад у Літве, непадалёк ад возера Дукштас (Дукшты). Цэнтр сянюніі Ігналінскага раёна Уцянскага павета. Насельніцтва 932 чал. (2009). Знаходзіцца за 27 км ад Ігналіны; чыгуначная станцыя на лініі Вільнюс — Даўгаўпілс. Аўтамабільныя дарогі на Ігналіну, Вісагінас, Зарасай.

Дукшты — даўняе мястэчка гістарычнай Браслаўшчыны.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Дукшты згадваюцца ў XVI стагоддзі як уладанне Гедройцаў у Браслаўскім павеце Віленскага ваяводства. У 1573 годзе мясцовасць перайшла да Рудамінаў-Дусяцкіх.

У 1647 Дарота з Гедройцаў фундавала ў Дукштах каталіцкую капліцу. У 1772 годзе манахі-піяры збудавалі тут касцёл, неўзабаве пераўтвораны на парафіяльны.

Пад уладай Расійскай імперыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Дукшты апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Віленскім павеце. У 1813 мясцовасць перайшла да Бяганскіх і Даўгілаў. У 1835 тут жыў Ян Рустэм, пахаваны на мясцовых могілках. У 1862 адкрылася станцыя Дукшты на чыгунцы Пецярбург — Варшава. У 1901 маёнтак перайшоў да Занаў.

У часы Першай сусветнай вайны ў 1915 годзе Дукшты занялі войскі Германскай імперыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай Дукшты абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай I з’езду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР[3]. У 1920 годзе Дукшты апынуліся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам гміны Свянцянскага павета Віленскага ваяводства.

У 1939 Дукштас апынуўся ў складзе Літвы, дзе 28 снежня 1956 года атрымаў статус горада.

• Мястэчка на старых здымках
• Агульны выгляд, 1916 г.
• Царква-мураўёўка, 1915 г.
• Чыгуначная станцыя, 1916 г.
• Капліца, 1915—1918 гг.

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1866 — 73 чал.[4]
• XX стагоддзе: 1914 — 726 чал.; 1921 — 1076 чал.; 1959 — 1968 чал.; 1970 — 1444 чал.; 1974 — 1500 чал.; ; 1979 — 1633 чал.; 1985 — 1600 чал.; 1989 — 1193 чал.
• XXI стагоддзе: 2001 — 1070 чал.; 2010 — 923 чал.

Турыстычная інфармацыя

Славутасці

• Касцёл Святога Станіслава Косткі (1936)
• Сядзіба Бяганскіх (1820)
• Царква Прасвятой Тройцы (1871)

Вядомыя асобы

• Тамаш Зан (1902—1989) — польскі ваенны дзеяч.
• Юры Туронак (нар. 1929) — беларускі гісторык.

Зноскі

1. ↑ Resident population by city / town at the beginning of the year — Statistics Lithuania, 2019. Праверана 19 чэрвеня 2022.
2. ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 3 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Т. 2 / [складзены і падрыхтаваны да друку ў 2012 г. ; спецыяльны змест распрацавалі: Я. К. Анішчанка і інш.] — 2013 — С. 74. — ISBN 978-985-508-245-4.
3. ↑ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002.— 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
4. ↑ Dukszty // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack. — Warszawa, 1881. S. 213.

Літаратура

• Dukszty // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack. — Warszawa, 1881. — S. 213

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Дукштас